نادعلی بای کارشناس و تحلیلگر بازار انرژی در گفتگوی تفضیلی با
خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،
در خصوص وضعیت بازار جهانی نفت اظهار داشت: هم‌اکنون بازار انرژی دنیا
دستخوش تحولات زیادی بوده به طوری که قیمت نفت این روزها با نوسان شدیدی
مواجه بوده حتی ممکن است در کانال 20 دلاری قرار بگیرد که زنگ خطری برای
اقتصاد کشورهایی که وابسته به درآمدهای نفتی هستند از جمله ایران به صدا
درآورده است.
این کارشناس و تحلیگر بازار انرژی عامل اصلی این
دستخوش را برداشت از ذخایر نامتعارف نفت با عنوان شیل اویل و شیل‌گس دانست
و گفت: هم‌اکنون آمریکا به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شده و
اخیرا نیز کنگره قانون منع صادرات نفتی امریکا را برداشته است.
وی
ادامه داد: در حوزه گاز نیز آمریکا تا سال 2020 بزرگترین صادرکننده گاز
دنیا خواهد شد به طوری که تا سال 2035 نیز در حوزه انرژی به خودکفایی
خواهد رسید. در این شرایط، کشورهای عضو مجمع صادر کننده گاز، باید به دنبال
تعیین دستورکار عملی معطوف به ضرورت اطلاع رسانی پیامدهای زیست محیطی شیل
گاز و مقابله با آن باشند در غیر این صورت، انقلاب تولید گاز از منابع
نامتعارف درآمریکای شمالی یعنی آمریکا و کانادا، بازارهای بالقوه ایران و
بالفعل برای کشورهای عضو جی.ای.سی.اف را در اروپا و آسیا تسخیر خواهد کرد.
بای
افزود: استراتژی که اوپک در پیش گرفته حفظ سهم در بازار است و نکته مهم
این که هر کشوری به دنبال اختصاص سهم بیشتری برای خودش است.
اوپک به مکانیزم بازار بیاعتناستاین
کارشناس انرژی ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد که مکانیزم کنترل بازار
براساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد اما متاسفانه اوپک به این امر بی‌اعتنا
بوده و یکه تازی عربستان باعث شده است سهمیه بندی در این سازمان معنی
نداشته باشد. عربستان برای اینکه گوی رقابت را از ایران بگیرد اندونزی را
تحریک کرد تا وارد بازار شود و ایران نتواند به اهداف مورد نظر خود دست
پیدا کند.
وی افزود: در نشست اخیر اوپک به موضوعات کلیدی پرداخته
نشده و این بیانگر این است که همگرایی و اتحاد در بین سران اوپک از بین
رفته و این امر باعث شد تا به اجماع کلی در جهت منافع کشورهای تولیدکننده
نفت دست پیدا نکنند.
بای تصریح کرد: اوپک دیگر کارتل اقتصادی نیست و
این بازاراست که قیمت نفت را تعیین می کند. علاوه براینها کشورهای خارج از
اوپک همچون روسیه که حدود 10.5 میلیون بشکه نفت تولید می کنند و کانادا،
مکزیک، آمریکا و حتی تولید و قاچاق نفت توسط داعش نیز به آشفتگی بازار دامن
زده است تا قیمت نفت در بازار کاهش پیدا کند و این کاهش قیمت در طی 20سال
اخیر بی سابقه بوده است.
اجماع در اوپک یک موضوع سمبلیک استکارشناس
و تحلیلگر بازار انرژی افزود: اجماع در اوپک یک موضوع سمبلیک است. نقش
سنتی خود را از دست داده و استمرار این موضوع سبب آشوب‌زدگی و عدم کارایی
اوپک خواهد شد به گونه‌ای برخی از اوپک به عنوان ببر کاغدی نام می برند.
حتی در نظام سهمیه بندی اعضای اوپک تقلب می کرده اند و بیشتر از سهم خود
تولید می کردند. اوپک می تواند پس از سال 2035 دوباره احیا شود.
مدیر
مرکز مطالعات بین المللی و انرژی نپتا (مَبرانNCEISS) در خصوص بازار
جهانی گاز، کشورهای عضو جی.ای.سی.اف اظهار داشت: 67 درصد ذخایر گازی جهان
، 42 درصد تولید گاز و 85 درصد صادرات گاز به صورت ال.ان.جی (گاز طبیعی
مایع) و 38 درصد صادرات گاز از طریق خط لوله در اختیار مجمع کشورهای
صادرکننده ی گاز است؛ آماری که نشان می دهد این مجمع، بازیگری مهم در
مبادلات انرژی جهان است. در این میان روسیه بزرگترین صادرکننده ی گاز از
طریق خط لوله و قطر بزرگترین صادرکننده ال.ان.جی جهان به شمار می روند.
بای
تاکید کرد: حتی بسیاری از بحران های منطقه ناشی از منافع متعارض بین اعضای
مجمع کشورهای صادرکننده گاز است به عنوان مثال بحران سوریه، ریشه های
ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک دارد نه ایدئولوژیک. در سال 2010، بحث انتقال گاز
ایران به عراق، سوریه، لبنان و از آن پس به صورت ال.ان.جی از طریق تانکرهای
بزرگ حمل گاز به اروپا مطرح شد. این در شرایطی بود که ترکیه مسیر ترانزیت
گاز و روسیه یکه تاز تامین انرژی اروپا بود و قطر نیز در جایگاه بزرگترین
صادرکننده ال.ان.جی قرار داشت.
این کارشناس تصریح کرد: در مجموع
می توان گفت نقشه درگیری‌ها در سوریه با نقشه انتقال خط لوله گاز اسلامی
تطابق دارد. هدف درگیری‌ها ژئوپولیتیکی و اقتصادی است تا ایدئولوژیک و در
این میان حذف ایران و روسیه از چرخه صادرات گاز به اروپا هدف اصلی کشوری
چون قطر است که به دنبال یک خط لوله از طریق عربستان، عراق و سوریه برای
خود است؛ رخدادی که قطر را به تنها بازیگر اصلی در عرصه ی انرژی اروپا
تبدیل می کند. ورود روسیه به بحران سوریه و تنش در روابط با ترکیه نیز
دلایل ژئوپولتیک انرژی دارد.
هنوز زیرساخت‌های صادراتی در کشور فراهم نیستوی
در پاسخ به این سوال که ایران در شرایط موجود چه برنامه را در پیش بگیرد
گفت: در این شرایط، ایران با چند مساله روبرو است. تحریم ها، بالا بودن
ریسک سرمایه گذاری، مصرف زیاد در شبکه سراسری داخلی و مهیا نبودن زیرساخت
ها باعث شده سهم ایران به عنوان دارنده ذخایر عظیم گاز طبیعی در بازار
جهانی گاز، به کمتر از یک درصد محدود شود. در وهله نخست لازم است استفاده
از فناوری‌های نوین نظیر ال ان جی و جی.تی.ال در دستور کار ایران قرار
بگیرد.
ایران باید بازار آسیا را بدست گیردبای
تاکید کرد: روسیه به هیچ وجه به ایران اجازه نخواهد داد که به رقیبی در
بازار گاز اروپا تبدیل شود. از طرف دیگر، ایران به دلیل ضعف زیرساخت‌ها،
نمی‌تواند جایگاهی در صادرات ال.ان.جی داشته باشد. بنابراین، تامین گاز
کشورهای منطقه از طریق خطوط لوله، برنامه یی است که ایران می‌تواند آن را
دنبال کند. برای ایران مهمترین بازار، بازار آسیا است که باید در اولویت
قرار دارد.
این کارشناس و تحلیلگر بازار انرژی اضافه کرد: با این
حال، مراجع بین المللی انرژی تاکید دارند که ایران می توانست به بازیگری
مهم در تجارت جهانی گاز تبدیل شود، 50 درصد تامین گاز اروپا را بر عهده
بگیرد و به سهم 30 درصدی از بازار گاز جهان دست یابد اما بخاطر تحریم ها،
جنگ تحمیلی، بی توجهی به پارس جنوبی و گسترش شبکه های گازرسانی داخلی، از
این جایگاه فاصله گرفتیم. از طرف دیگر، مجامع بین المللی انرژی هنوز در
برآوردهای خود تمایل دارند تاکید کنند که دنیا به خلا و نبود نفت و گاز
ایران عادت کرده است. دنیا هنوز دنبال این است که ایران را بازیگری حذف شده
بداند. در این شرایط، نفت و گاز باید برای ما به یک شاخص و عنصر قدرت
تبدیل شود.
وی خاطرنشان کرد: هم اکنون ایران در تحریم است و اکثر
شرکتهای خارجی علیرغم سفر به ایران بازهم در حالت سردرگمی بسر می‌برند و با
توجه به کاهش مستمر قیمت نفت، مسائل بیمه نفت کش‌ها و مصوبه اخیر اجلاس آب
وهوا در پاریس، اقبال کمتری به ورود به صنعت نفت دارند در عین حال گاز به
عنوان یک سوخت پاک نقطه قوت ایران است که باید بر این زمینه تاکید شود.