به گزارش گروه استانهای باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، عروسک های بومی و یا "مردم ساخت" به عروسک هایی اتلاق می شود که توسط جوامع محلی و با مواد و مصالح ساده بومی برای بازی کودکان ساخته می شوند.
مدیرکل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری مازندران درباره عروسک درزندگی مردم استان گفت:ساخت یک عروسک با خود نحوه لباس پوشیدن، مشاغل اجتماعی، شیوه معماری و سکونت، آداب و رسوم و حتی حالات روانی سازنده را با خود به مخاطب منتقل می کند.
دلاور بزرگ نیا افزود: عروسک ها باورهای آیینی و فرهنگی خاصی را معرفی می کنند. در بسیاری از نقاط ایران عروسک ها بدون چهره ساخته می شوند. سازندگان آنها معتقدند ساختن و آفرینش کامل فقط مختص خداوند است و اگر انسانی دست به ساختن پیکرکی انسان گونه می زند باید با نقص توام باشد.
به گفته وی ساخت عروسک ها توسط مادران و مادربزرگ های یک قوم و یا یک جامعه محلی از ایجاد گسست نسلی می کاهد. با ساخت عروسک ها و توجه به آداب و رسوم گذشته توجه کودکان را به هویت ملی خود جلب می کند و پرسش هایی در باره چیستی و چگونگی آنها ایجاد می کند. همچنین توجه به ساخت عروسک مازندرانی با رعایت زیبایی شناسی و فرهنگ بومی موجب می شود تا کودکان ونوجوانان ضمن آشنایی بیشتر با فرهنگ دیارخود دچار بی هویتی نشوند.
مدیرکل میراث فرهنگی مازندران گفت: متأسفانه در کشور ما ساخت عروسک و به طورکلی اسباب بازی ها، سالهاست که جزو شاخه های گمشده ی صنایع دستی محسوب می شود کودکان ما با عروسک های سنتی خود آشنایی ندارند و عروسک های وارداتی غربی را مطلوب خود تلقی می کنند.
بزرگ نیا افزود :در راستای جبران این کمبود در چند سال اخیر پژوهش های خوبی در راستای شناخت، معرفی و احیای عروسک های بومی استان صورت گرفته و شاهد حرکت های رو به رشدی در این زمینه بوده ایم.
پژوهشگرحوزه اسباب بازی وعروسک نیزگفت: در مسیر انجام تحقیقاتم و مطالعه بر روی عروسک های بومی مناطق مختلف کشور دریافتم که متاسفانه پژوهش وساخت عروسک بومی در استان مغفول مانده است.
حدیث رحمانی افزود: به گمان من با توجه به وجود خرده فرهنگ های متفاوت و همچنین کثرت جمعیت روستانشین و وجود روستاهای بکری در مناطق مختلف استان، ادبیات عامیانه و شفاهی غنی، وجود آیین هایی در فصول مختلف سال مانند آیین های پیش بهاری (نوروز خوانی)، آیین های آفتاب خواهی و در مواقعی باران خواهی و اینکه عمدتا عروسک مانندی نیز همراه این آیین ها بوده است.
به گفته وی : آیین هایی مرتبط با کشاورزی و آداب برداشت محصول مانند جشن خرمنحتما می توان به نمونه های جالب توجهی در این زمینه دست یافت. از طرف دیگر به دلیل فراوانی چوب در مناطق جنگلی و وجود هنرهای دستی و بکری با استفاده از چوب مانند لاک تراشی در این مناطق بعید است که این مردمان بازیچه هایی از چوب نتراشیده باشند.
مسئول واحد پژوهش مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران گفت: این عروسک زیبای چوبی از گونه بسیار کمیاب در دل جنگل‌های مازندران در بین هزاران درخت متنوع با فراوانی نسبتاً کم ساخته می‌شود که آن درخت را «تادونه‌دار» و میوه آن را «تادونه» می‌نامند.
طوبا اوصانلو با بیان اینکه میوه این درخت تک‌هسته‌ای است، افزود: میوه آن خشک و کم‌گوشت است و بخش عمده میوه را هسته تشکیل می‌دهد، به همین دلیل خوردنش خیلی مرسوم نیست و بیشتر به مصرف پرندگان می‌رسد.
وی در مورد علت نام‌گذاری آن با عنوان «تادونه» گفت: تا یعنی یک و ظاهراً چون میوه این درخت یک‌دانه بیشتر ندارد، تادانه نامیده شده است.
مسئول واحد پژوهش مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران افزود: نام علمی این درخت celtis australis است که در فارسی آن را «داغ‌داغان» می‌گویند.
اوصانلو با اشاره به اینکه به گفته اهالی این درخت جزو درختان مقدس به‌شمار می‌آید، تصریح کرد: آنها اعتقادشان بر این بود چون این‌گونه درخت بسیار نادر و کمیاب و چوب آن بسیار سفت است، اگر سال‌های سال بماند، هیچ گزندی نمی‌بیند و از دوام بالایی برخوردار است و این عروسک‌واره جنبه باوری، اعتقادی و چشم‌نظر نیز در بین اهالی منطقه دارد.
وی با اعلام اینکه این عروسک دست‌ساز بومی، براساس خاطرات جنگل‌نشینان سخت‌کوش ساخته شده است، افزود: اسکلت اصلی این عروسک از چوب است و نقش‌های زیبا و ساده، جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است که به‌سادگی می‌توان به ذهن و روح بزرگ و هنرپرور سازنده آن پی برد.
مسئول واحد پژوهش مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره‌کل گردشگری مازندران، خاطرنشان کرد: قصد داریم هرچه سریع‌تر این هنر اصیل و زیبا در فهرست ثبت ملی آثار معنوی به‌عنوان میراث ناملموس ثبت شود.