به گزارشخبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از آبادان؛ در ایام سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، نوحه خوانی، سینه زنی و سنج و دمام(نوعی طبل ویژه عزادای ) ویژه منطقه جنوب کشور، حال و هوای خاصی به عزاداری ها می بخشد.
در نواحی جنوب غربی ایران تا جنوب شرقی آن نوحه خوانی، نوازندگی سنج و دمام در ماه محرم و صفر حکایت از دردها و غمهای فراوان عشاق امام حسین (ع) دارد.
در ماه محرم و صفر از سازهایی جهت نوازندگی غم و حماسه بنام سنج، دمام و بوق استفاده می شود که نواختن آن حالتی در انسان بوجود می آورد که او را برای سینه زنی و عزاداری آماده می نماید.
در گذشته دور بدلیل نبود سیستم اطلاع رسانی و صوتی با نواختن سنج و دمام ساکنین محلات را جهت عزاداری خبردار می کردند.
مسعود سیاوشی کارشناس مذهبی با بیان اینکه مراسم عزاداري در جنوب ايران با سنج و دمام آغاز مى شود گفت: پس از سلام و دعاى آخرين روضه خوان بلافاصله بوقی كه از جنس شاخ نوعى گوزن است به صدا در مى آيد.
وی گفت: سنج، دمام و بوق هر سه از سازهای تشکیل دهنده این همنوازی است که سابقه آن به بیش از صد سال می رسد.
وی با بیان اینکه این ساز از کشورهای آفریقایی بدلیل مسافرتهای دریایی جنوبی ها به ایران آورده شده است افزود: بندر زنگبار آفریقا و مسلمانان آن به عزاداری با این سازها پرداخته و ملوانان چون وجه مشترک دردها و غمهای خودشان را با آنان احساس کرده از این سازها در مراسم عزاداری خود در ایران استفاده کرده و نسل به نسل تحویل ما شده است.
حسن رودباری یکی دیگر از کارشناسان مذهبی در شهرستان آبادان گفت: صدای سنج و دمام تداعی کننده طبل زمان جنگ و حماسه روز عاشورا است و وسیله ای برای خبر و آمادگی مردم آن زمان بوده است که همراه با یک نوع بوق مخصوص که از شاخ حیوانات ساخته می شود همگی نوعی تهیج و تحریک را درمردمی که قصد عزاداری و سینه زنی دارند بوجود می آورد.
وی افزود: ترتیب و تعداد دمام زنان و نوازندگان سنج در نقاط مختلف جنوب متفاوت است در بوشهر مجموع دمام و سنج زنان پنج: هفت و نه نفر و گاهی بیشتر است و یک نفر به عنوان اشکون(که دمام زن حرفه ای است) در راس صف دمام زنان قرار دارد و بقیه نفرات در طرفین او قرار می گیرند.
این کارشناس افزود: دو نفر در سمت راست و چپ اشکون وظیفه غمبر را ایفا می نمایند و مابقی با آهنگی موزون با آنان همراهی می کنند در پایین صف دمام زنان یک نفر سنج زن قرار می گیرد و مابقی سنج زنان در لابلای دمام زنان قرار گرفته و براساس یک نُت مشخص نوای سنج و دمام را به گوش و دلهای عزاداران می رساندند.
علی خدری کارشناس مذهبی و از مداحان اهل بیت (ع) در آبادان گفت: در آبادان تعداد دمام زنان زوج است و جای سنج زن را در پایین صف یک دمام زن ماهر پر می کند و تعداد دمام زنان بستگی به توان و بضاعت حسینیه و دمام زنان دارد و در جاهایی حتی هجده دمام و ده سنج نواخته می شود.
وی افزود: شروع دمام زنی با نواختن بوق مخصوص بوده و پس از لحظاتی که از نواختن سنج و دمام گذشته مجددا بوق بصدا درمی آید و این وضع را تا پایان نوازندگی به عهده دارد.
خدری با بیان اینکه زمان نواختن سنج و دمام چیزی حدود بیست تا هشتاد دقیقه و در پاره ای موارد مثل شب و ظهر عاشورا دمام زنان چیزی حدود سه ساعت در مسافتهای طولانی با دستجات دیگر در کوچه و معابر و حسینیه ها به نوازندگی می پردازند گفت: پس از پایان نوازندگی بلافاصله سینه زنی شروع می شود.
رئیس سابق سازمان تبلیغات اسلامی آبادان هم گفت: سینه زنی و نوازندگی سنج و دمام از سابقه ای در جنوب کشور طولانی برخوردار است.
حجت الاسلام رویوران گفت: اجـرای سنج و دمام باید انسان را از خود بیخود، موی را بـر بدن راست ، اشک را سرازیر کند و با تپش قلب او هماهنگ باشد.
وی افزود: گاهی در مراسم دمام زنی پوست دمـام پاره می شود که اصطلاحا می گویند دمام شـهیـد شد.
سیاوشی کارشناس مذهبی گفت: مراسم سینه زنی همراه با آواز نوحه که خود نوعی ملودرام غم انگیز است تحقق می یابد.
وی افزود: مراسم نوحه خوانی به ترتیب و برنامه خاصی شروع شده و اوج آن موقعی است که نوحه خوان اعلام "واحد "می کند.
سیاوشی با بیان اینکه ابتدا شخص بعنوان سرخوان با تانی و آهسته و آرام نوحه خوانی را آغاز میکند و سینه زنان یکی پس از دیگری به جمع سینه زنی اضافه می گردند گفت: زمانی که صف سینه زنان به اندازه کافی بزرگ شد نوحه خوان اصلی به نوحه می پردازد.
این کارشناس مذهبی خاطر نشان کرد: تکنیک اصلی آن به این شکل است که نوحه اول را از لب و قسمتی از فضای دهان و نوحه دوم را از فضای کامل دهان و نوحه سوم را ازحلق و حنجره سر می دهد.
این کارشناس مذهبی افزود: در این موقع سینه زن شور و حال زیادی به خود گرفته و خود را برای اعلام "واحد "نوحه خوان آماده می کند.
وی گفت سینه زن در مرحله اول با زدن دست به سینه و حرکت پا طبق یک ضابطه مشخص و ریتم معین به سینه زنی می پردازد بطوری که هنگام عقب نشینی پای چپ و به جلو آوردن پای راست یک دست به سینه می خورد وی این نوع سینه زنی را سینه زنی دو ضرب یا دو دست نامید که در موقع سینه زنی "واحد" این حرکت به نصف تقلیل یافته و همانطور که مشخص است نتیجه آن یک می شود .
پس از بزرگ شدن دایره سینه زنان صف دوم و سوم و… در مواقعی تا ده صف و بیشتر را تشکیل می دهند البته وجود صف کم از کیفیت سینه زنی کاسته و وجود صف زیادتر از دوازده نیز از کیفیت و کنترل دقیق خواهد کاست.
نوحه خوانی و عزاداری در خطه جنوب ویژه گی های خاص خود را دارد که مبتنی بر فرهنگ دیرینه مردم این خطه است و این نوع عزاداری که معمولا با دمام زنی نیز همراه است حکایت از سوز دل عزادارنی است که با فرهنگ خاص خود هر آنچه که دارند در مراسم سوگواری سرور و سالار شهیدان ارائه می کنند.