به گزارش
خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ پیشینه پرونده هسته‌ای ایران از ابتدا تاکنون دارای فراز و نشیب و عبرت‌های فراوان بوده است. تقریباً دو دهه از انقلاب اسلامی ایران گذشته بود که زمزمه‌های خصمانه غرب علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران شنیده شد.
دانشمندان و محققان فیزیک هسته‌ای کشورمان همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا و اعضای NPT نسبت به استفاده از این انرژی خدادادی احساس نیاز کرده و برای پیشرفت در این حوزه تلاش کردند، اما غرب و سازمان‌های به اصطلاح بین‌المللی در طول این دوران و تا همین امروز با کشورمان مانند یک استثناء‌جهانی رفتار کرده و قواعدی جدا از سایر کشورها برای ایران وضع کردند.
*** مسیر تنش‌زدایی با غرب: ایستگاه "وین 6"
با روی کار آمدن دولت یازدهم، دکتر روحانی شعار اعتدال و "زبانِ نرم سخن گفتن با جهان" را سرلوحه سیاست خارجی خود قرار داد و مسیر تنش‌زدایی با غرب را پیش گرفت: از ژنو و وین تا نیویورک!
آخرین نشست ایران و 5+1 (مذاکرات وین 6) 2 تا 20 ژوئیه پیگیری شد. طرفین در آغاز مصمم بودند با استفاده از فرصت باقی مانده (پایان فرصت اولیه تعیین شده در توافق موقت ژنو) رایزنی‌های خود را به صورت مستمر تا 29 تیرماه ادامه دهند.
در مذاکرات وین 6، دیدارهای دوجانبه و چندجانبه‌ای میان تیم مذاکره‌کننده ایرانی و هیئت‌های غربی صورت گرفت. روزهای متوالی، خبررسانی‌ها محدود به ادامه رایزنی‌ها بود تا اینکه خبر رسید وزیر خارجه کشورمان و هیئت همراه "بدون کنفرانس خبری" وین را به مقصد ایران ترک خواهند گفت.
اگر چه مذاکرات ایران و 1+5 برای نگارش متن پیش‌نویس توافق جامع هسته‌ای در وین 6 با دیدارهای فشرده مذاکره‌کنندگان ایرانی و طرف غربی همراه بود ولی سرانجام پیش از ترک وین ایران و گروه 1+5 پس از گفتگوهای فراوان، مشخص شد که طرفین تنها در مورد زمان تمدید مذاکرات تا 24 نوامبر (یعنی از آن زمان 4 ماه دیگر) به توافق رسیده‌اند.
شاید برخی کارشناسان در ابتدای دور هفتم مذاکرات هسته‌ای ایران را با خوش‌بینی و احتمال موفقیت بیشتری رصد می‌کردند. دلیل این خوش‌بینی، گردهمایی سران مهم دنیا و پشتوانه محکم دیپلماتیک در مجمع عمومی سالانه سازمان ملل بود که شاید در نتیجۀ آن، مذاکرات در حاشیه یعنی مذاکره 5+1 با ایران نیز مثمرثمر واقع شود.
*** یأس رسانه‌های غربی از حصول توافق در نیویورک
سری هفتم مذاکرات در نیویورک، روزهای ۱۹ تا ۲۶ سپتامبر در سه سطح کارشناسان، وزرای امور خارجه و در مورادی هم دیدارهای دو جانبه بین رؤسای دولت‌ها برگزار شد و به پایان رسید. در اظهارنظرهایی که طی این هشت روز از دل دیدارها بیرون می‌آمد، تناقضات عمده‌ای وجود داشت:
• اتحادیه اروپا: "مایکل مان" سخنگوی "کاترین اشتون" در صفحه توییتر خود با اشاره به باقی ماندن اختلافات میان ایران و گروه 1+5 گفت: «براساس مذاکرات فشرده این هفته، 1+5 به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای دستیابی به راه‌حل تا 24 نوامبر ادامه می‌دهد. مذاکرات دوجانبه اعضای 1+5 با ایران در سطوح عالی انجام گرفت که نشان از تعهد این گروه برای دستیابی به راه‌حل در مساله هسته‌ای ایران بود.»
• فرانسه: "لوران فابیوس" وزیر خارجه فرانسه در روزهای اولیه اجلاس، به مذاکره با ایران این طور واکنش نشان داد که مذاکرات ایران و 1+5، پیشرفتی نداشته و به همین دلیل دیدار وزرای خارجه طرفین لغو شده است: «بسیار متاسفیم که پیشرفتی حاصل نشده است. ما باید در مورد رآکتور اراک و سانتریفیوژها مذاکره کنیم. احتمال توافق روی اراک وجود دارد اما در مورد مسائل دیگر پیشرفتی اتفاق نیفتاده است.»
• آلمان: "فرانک والتر اشتاین مایر" وزیر امور خارجه آلمان رغبت قابل توجهی به حصول توافق از خود نشان داد و در حاشیه اجلاس نیویورک گفت: «برداشت من به‌عنوان کسی که سال‌هاست پیگیر مساله هسته‌ای ایران بوده، این است که ما هرگز تا این حد به حل مساله نزدیک نبوده‌ایم و اکنون اجازه نداریم این مذاکرات را به شکست بکشانیم.»
• آمریکا: وزیر خارجه آمریکا و همچنین "وندی شرمن" مذاکره‌کننده ارشد این کشور با قبول پیشرفت در مذاکرات، ابراز امیدواری کردند که ظرف چند هفته آینده توافق با ایران حاصل شود.
خبرگزاری فرانسه هم رویکردی متفاوت با نماینده دولت فرانسه اتخاذ کرد و نوشت: وزیر امور خارجه آمریکا امیدوار است ظرف چند هفته آتی در مورد برنامه هسته‌ای ایران توافق حاصل شود. این خبرگزاری به نقل از "جان کری" گزارش داد: «ما همچنان امیدواری زیادی داریم که ایران و 1+5 بتوانند ظرف هفته‌های آینده به توافقی برسند که به نفع جهانیان باشد.»
• روسیه: همزمان "سرگئی لاوروف" وزیر خارجه روسیه روز جمعه اعلام کرد به‌رغم اعلام فرانسه مبنی بر اینکه مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران پیشرفتی نداشته است، اما او در مورد این مذاکرات خوشبین است. وی در عین حال در مقرّ سازمان ملل در نیویورک گفت: «اگر ما به پیش‌نویس روند متن‌ها نگاهی بیندازیم، به هدفمان بسیار نزدیک هستیم، اما بخش‌هایی وجود دارند که بسیار پیچیده‌اند.»
• چین: "وانگ مین" مذاکره‌کننده ارشد هیئت چین درباره مذاكرات گفت که همه طرف‌ها موافقند دور بعدی مذاکرات را هر چه زودتر برگزار کنند. به گزارش خبرگزاری شینهوا، به گفته وانگ مین، طی این مذاکرات، همه طرف‌ها مذاکراتی را به شیوه‌ای انعطاف‌پذیر، جدی و سازنده انجام دادند.
• انگلیس: در این دور از مذاکرات، نماینده انگلیس چهره خبیثی از خود نشان داد که به نوشته خبرگزاری آلمانی "اشتاندارد" در به شکست کشاندن مذاکراتِ این دوره تأثیر مستقیم گذاشت.
نخست‌وزیر انگلیس برای نخستین بار از زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی با رئیس جمهوری ایران دیدار و گفتگو کرد. اما هنوز ساعاتی از این دیدار (که می‌رفت تا به عنوان یکی از دستاوردهای موفقیت‌آمیز سفر دکتر روحانی ثبت شود) نگذشته بود که "دیوید کامرون" پشت تریبون سازمان ملل حاضر شد و با لحنی بی‌ادبانه با متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم گفت:
«ایران باید فرصت داشته باشد تا نشان دهد می‌تواند بخشی از راه حل منطقه (در مبارزه با داعش) باشد و نه بخشی از مشکل! صبح امروز من با رئیس جمهور روحانی دیدار کردم، ما اختلاف نظرهای شدیدی داریم. ایران از گروه‌های ترویستی حمایت می‌کند، برنامه هسته‌ای‌اش، رفتارش با مردمش، همه این‌ها باید تغییر کنند.»
پس از سخنرانی توهین‌آمیز کامرون علیه ایران، آن هم در مجمع عمومی سازمان ملل، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان، دکتر ظریف وزیر خارجه و نماینده جمهوری اسلامی ایران در نیویورک، رئیس مجلس و دیگر مقامات کشورمان نسبت به بی‌احترامی وی به ملت ایران واکنش نشان دادند.
با بروز این تنش، که بر دشمنی‌های سابق انگلیس با کشورمان مهر تأیید زد، دیدارهای حاشیه‌ای معطوف به مذاکرات هسته‌ای نیز عملاً به حالت تعلیق درآمد:
• جمهوری اسلامی ایران:
دکتر روحانی رئیس‌جمهور ایران عصر روز جمعه به وقت نیویورک در يك نشست خبری با بیان اینکه زمان باقی مانده برای مذاکره کوتاه است، گفت: «پیشرفت‌هایی که در روزهای گذشته مشاهده کرده‌ایم، بسیار بسیار کند بوده است.»
عباس عراقچی معاون وزیر خارجه روز گذشته طی مصاحبه‌ای درباره آخرین نتایج مذاکرات ایران با گروه 1+5 گفت: «در برخی موارد درباره جزئیات مسائل فنی پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است و به برداشت‌هایی دست یافته‌ایم و راه‌حل‌هایی نیز وجود دارد، اما هنوز درباره موضوعات کلان و اساسی به یک درک مشترک و تفاهمی که بتواند پایه یک توافق باشد نرسیده‌ایم. البته ناامید نیستیم و تلاش‌ها ادامه دارد.»
*** مخاطب، نتیجه نمی‌گیرد
موضع‌گیری‌هایی که هر لحظه به طور پلکانی، جهت‌های مثبت یا منفی نسبت به مذاکرات را در پیش گرفته و می‌گیرند، مخاطب را به جمع‌بندی واحدی نمی‌رسانند. بنابراین تعابیر متضاد در فضای مذاکرات نیویورک به این معنی است که اختلافات موجود بر سر مسائل مهمی همچون غنی‌سازی، زمان لغو تحریم‌ها و ... همچنان به قوت خویش باقی است.
بسیاری از وب‌سایت‌ها و خبرگزاری‌های غربی مانند "رویترز"، "اسوشیتدپرس"، "دویچه وله"، "ولت"، "بی‌بی‌سی" و... دستیابی به موفقیتی چشمگیر در نیویورک را دور از انتظار توصیف کرده و مذاکرات را "شکست‌خورده" و "بی‌ثمر" عنوان کردند.
هفت ایستگاه مذاکراتی، یکی پس از دیگری آمدند و رفتند. هیئت ایرانی در گوشه گوشۀ جهان با سران غربی پشت میز نشست تا شاید این پرونده بسته شود. اما آنچه تاکنون رخداده است به ویزه در مذاکرات نیویورک مشاهده شد پیشرفت بسیار بسیار کند گفتگوها بوده ؛ حال باید منتظر ماند در اندک مجال باقی مانده تا ضرب العجل تعیین شده برای رسیدن به نتیجه ای ملموس و شفاف در مورد موضوع هسته ای ایران چه پیش خواهد آمد؟
انتهای پیام/