ما در سال 92 چندین اتفاق در روابط خارجیمان داشتیم که این اتفاقات هرکدام به دلایل خاص خودش از اهمیتی برخوردار بود و باعث شد که از بازتاب بسیار گستردهای برخوردار باشد، همچنین این مهم تحلیلهای متفاوتی را به دنبال داشت.
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب "دکتر روحانی" به عنوان رئیسجمهوری کشورمان که طبعا نتیجه و چگونگی برگزاری این انتخابات یک موقعیت جدیدی از منظر دیدگاه بینالمللی برای ما ایجاد و حتی بخشی از آنچه که طی سالهای گذشته علیه جمهوری اسلامی ایران در دنیا تبلیغ میشد را خنثی کرد.
انتخابات ریاست جمهوری خرداد ماه سال 92 ضمن اینکه تغییر دولت را به دنبال داشت، با توجه به برنامهها و شعارهای انتخاب شده دولت جدید موجب شد تا یک وضعیت تازهای را به وجود آورد، یعنی دولت جدید و دولت قبل چه به لحاظ ادبیات در گفتار و چه به لحاظ محتوای سیاستشان یک تفاوت چشمگیری داشتند، از این رو این مسئله یک تحول عظیمی در زمینه سیاست خارجی ما به وجود آورد.
به گونهای که بعضی از کشورهایی که مدتها تحرکی با کشور ما نداشتند بلافاصله پس از انتخابات فعالیت بیشتر خودشان را با ایران از سر گرفتند.
حتی موجب تغییر لحن و ادبیات بسیاری از دولتها که پیش از این با ادبیات تند و خشن با ما صحبت میکردند، شد.
البته تاکید میکنم که تغییر اساسی و اصولی در سیاست خارجی ما اتفاق نیافتاده و نمیتواند بیافتد بلکه این تغییر بیشتر جنبه شکلی و ظاهری به خود گرفته است.
دولت جدید یک تغییر دیدگاه براساس تحریمها مطرح کرد و این موضوع یک وضعیت تازهای را در روابط ما با دیگران به وجود آورد.
این دولت بر این باور است که بخش عمدهای از مشکلات داخلی کشور ریشه در تحریمها دارد و ما تا زمانی که تحریمها را برطرف نکرده و همچنان سایه آن را از سر کشور برنداشتهایم، همچنان مشکلات خارجی، اقتصادی و بینالمللی را خواهیم داشت.
بنابراین تصمیم گرفته شد که برای رفع تحریمها مذاکرات جدیدی با رویکرد تعامل سازنده و با نتیجه برد- برد با طرفهای مذاکرهکننده که به طور عمده کشورهای 1+5 را در بر میگرفت داشته باشیم.
در این مذاکرات طبعا بر این امر تاکید شد که وهله اول جمهوری اسلامی ایران تاحدودی دربهای تاسیسات هستهای را به روی بازرسان آژانس باز کند و در گام بعدی دقیقا بر طبق کنوانسیون وین عمل کند، ثالثا طرفهای مقابل ما در ارتباط با نیازهایمان باید طبق کنوانسیون NPT همکاری کنند، همچنین متقابلا طرف مقابل نیز باید تحریمهارا قطع کند و از تبلیغات علیه کشورمان خودداری کند.
این موضوع، موضوع بسیار منطقی بود و کم و بیش مورد قبول بعضی از دولتهای 1+5 قرار گرفت اما بعضی دیگر از دولتها بنا بر ملاحظات خاص سیاسی خودشان به این صراحت حاضر به قبول موضع منطقی نبودند و لذا به نوعی قبول کردند و به نوع دیگر در عین حال موضعگیریهای قبلی خودشان را ادامه دادند.
در هر حال این مذاکرات تا ماهها ادامه خواهد داشت احتمال اینکه این مذاکرات به نتایج مثبتی برسد وجود دارد اما در عین حال خوشبینی برای پایان این مذاکرات در حال حاضر زود است به این دلیل که طرفهای مقابل ما در موارد زیادی منطق قانونی و حقوق برابر را به رسمیت نمیشناسند.
این امر بستگی دارد که در چند ماه آینده تحت تاثیر تحولات و روند مذاکرات تصمیمگیری چگونه باشد اما در هر حال دولت ایران از حقوق قانونی ملت ایران عقبنشینی نمیکند و این آنها هستند که باید به قانون برگردند.
در مورد مسئله هستهای بحثهای بسیاری وجود دارد از جمله مهمترین آن بحث اینکه در آینده کل تحریمها لغو میشود اما اگر براساس توافقنامه ژنو به طور کامل انجام بگیرد باید تمامی تحریمها برداشته شود که این مسئله خود میطلبد که تا چند ماه دیگر که این مذاکرات جریان دارد نتیجهاش را ببینیم.
اگرچه کم و بیش اروپاییها تمایل دارند که وضعیت ما عادی شود اما آمریکاییها تحت فشار رژیم صهیونیستی موضع متفاوتی دارند آنها همچنان از موضع خشن و یک طرفه و همچنین یک جانبه گرایی برخورد میکنند که به نظر میرسد اروپاییها مسیر کارشان را از آمریکاییها جدا کنند که این امر به ماههای آینده باز میگردد.
بنابراین هرگونه اظهارنظر در حال حاضر زود بوده اگرچه شواهد و قرائن نشان میدهد که تغییراتی در راه است اما اینکه این تغییرات به چه سمت و سویی حرکت میکنند کمی دشوار است.