به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در مورد تالاب‌های زیبای ایران زیاد شنیده‌اید. نکته مهم این است که مهم‌ترین کنوانسیون بین‌المللی در مورد حفاظت از تالاب‌های جهان در سال 1971 میلادی (1349 شمسی) در شهر رامسر ایران تشکیل شد و هم اکنون بیش از 160 عضو دارد. این تفاهم نامه به نام شهر رامسر و با عنوان کنوانسیون رامسر در مجامع بین‌المللی به ثبت رسید و وظیفه ما ایرانیان را در مورد حفاظت از تالاب‌های کشورمان بیشتر می‌کند.
تاکنون بیش از 83 تالاب مهم در سطح کشور شناسایی شده و مورد حفاظت قرار گرفته‌اند و بیش از 25 تالاب ایرانی نیز در فهرست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. ازاهمیت اقتصادی و طبیعی تالاب‌ها می‌توان به حفظ ذخایر ژنتیکی از جمله ماهیان، پناهگاه حیات وحش و بخصوص پرندگان، تأمین آب جهت استفاده‌های متعدد، محل پرورش آبزیان، کمک به پاکی و لطافت اقلیمی و کاربرد‌های متعدد توریستی و اکوتوریستی اشاره کرد.
از جمله تالاب‌های مهم ایران که کمتر به آن توجه شده است می‌توان به تالاب کانی برازان در شمال شهرستان مهاباد و غرب شهرستان میاندوآب در آذربایجان غربی اشاره کرد. برای سفر به این منطقه که یکی از بهترین سایت‌های پرنده نگری کشور است، بهترین زمان اوایل
دیماه تا اواسط بهمن ماه است که سیل پرواز پرندگان مهاجر از اقصی نقاط مناطق شمالی به این منطقه آغاز می‌شود ولی در فصول دیگر نیز سرسبزی و طراوت مخصوص به خود را دارد که در کمتر جای کشور نظیرش را خواهید یافت.
اگر از مرکز یا شرق ایران قصد عزیمت به این منطقه را دارید، بهترین گزینه قطار است. قطار سراسری تهران- تبریز، نزدیک صبح شما را در ایستگاه مراغه پیاده می‌کند و از آنجا نیز می‌توانید با اتومبیل‌های کرایه به شمال مهاباد بروید. فاصله مراغه تا مهاباد نیز حدود 100 کیلومتر است. در این مسیر از شهر‌های بناب، ملکان و میاندوآب نیز خواهید گذشت که دیدنی‌های خاص خود را دارند. اگر قصد عزیمت مستقیم به تالاب کانی برازان را دارید لزومی به رفتن به مهاباد نیست.
می‌توانید مستقیماً از میاندوآب به سمت محمدیار رفته و 15 کیلومتر قبل از محمدیار به سمت روستا‌های قرهداغ و خورخوره تغییر مسیر دهید. این روستا‌های کرد نشین در مصب رودخانه‌های زرینه‌رود و سیمینه رود که به دریاچه ارومیه می‌ریزند واقع شده و زمین‌های وسیع کشاورزی آنها را احاطه کرده است.
به نظر می‌رسد اهالی روستا شبانه روزی از تالاب و پرنده‌های آن محافظت می‌کنند و به سختی با متخلفان و شکارچیان غیرمجاز نیز برخورد کرده و یک نیروی مردمی مفید برای حفاظت از سرمایه‌های طبیعی خود را تشکیل داده‌اند. روستا‌های کردنشین قره داغ و خورخوره با مردمی خونگرم و صمیمی پذیرای دوستداران محیط زیست هستند.
با چند تن از اهالی که صحبت کردیم اقرار کردند که تا چندی پیش خودشان از شکارچیان پرندگان تالاب بوده‌اند ولی اکنون به محافظ سرسخت پرندگان مبدل شده و درآمد خود را از راه فروش مایحتاج اکوتوریست‌ها تأمین می‌کنند که البته چندین برابر شده است.
در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنم که یک اکوتوریست یا گردشگر واقعی کسی است که سعی کند مایحتاج روزانه خود را از محل گردش خود تهیه کند یا از صنایع دستی و تولیدات محلی خرید کند تا باعث رونق گردشگری و تأمین اقتصادی جوامع بومی شود و نه این که کل مایحتاج چند روزه خود را در مبدأ سفر تهیه کرده و با خود حمل کند.
برای اطراق شبانه بهترین گزینه همین روستا‌های اطراف تالاب هستند که امکانات خواب و غذای محلی را برایتان ترتیب می‌دهند. حتی اگر مایل باشید می‌توانید از آئین‌های سنتی و آداب آنها نیز بازدید و تحقیق کنید. آقای عثمان از همین اهالی کرد روستای قره داغ بود که به اتفاق خانوادهاش و در کمال محبت و صبر، دو شب را میزبان گروه گردشگر ما بود و الحق که سنگ تمام گذاشته بود. او به خوبی می‌دانست حفظ و حراست از تالاب به رشد اقتصادی روستایش کمک می‌کند.
تالاب در نزدیکی روستا واقع شده و به همراه راهنمایان محلی بهتر می‌توانید از دیدن پرندگان آن لذت ببرید. هدف گروه ما از این سفر بیشتر پرنده نگری بود و با ابزار و دوربین‌های مخصوص راهی کرانه‌های تالاب شدیم و حدود 48 گونه پرنده توسط گروه ما مشاهده شد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به اردک مرمری و اردک تاجدار اشاره کرد که از گونه‌های در معرض خطر محسوب می‌شوند.
مساحت کل تالاب کانی برازان حدود 900هکتار است و میانگین عمق آن نیز 90 سانتیمتر است. ارتفاع تالاب از سطح دریا حدود 1600 متر و بشدت تحت تأثیر جریانات آب رودخانه‌های اطراف است. یک دایک شنی ساحلی بزرگ که توسط وزارت نیرو ساخته شده است، تالاب را به دو قسمت شمالی وجنوبی تقسیم کرده است.
در اطراف تالاب هم می‌توانید برج‌های بلندی را ببینید که جهت حفاظت و حراست و همچنین پرنده نگری تعبیه شده‌اند. بخش جنوبی تالاب دردامنه کوه قره داغ (سیاه کوه) واقع شده و کوه مذکور و تپه بابا‌حیدر بر آن مشرف هستند. به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود توده‌‌های نی‌زار، پذیرای بیشترین جمعیت پرندگان مهاجر از جمله گونه در خطر انقراض اردک سر‌سفید وگونه‌‌های حمایت شده اردک مرمری، پلیکان، قو، فلامینگو، حواصیل ،عقاب تالابی و همچنین سایر پرندگان همچون انواع غاز، انواع مرغابی، آنقوت و... است. غیر ازپرندگان موجود در تالاب چندین گونه جانور نیز از جمله لاک پشت، وزغ و قورباغه مردابی و همچنین ماهی کپور در این تالاب زیست می کنند.
صدای همهمه و فریاد پرندگان، انعکاس کمنظیر مناظر در آب تالاب، بازی نی‌های بلند و زیبا با امواج کوچک آب، سنگ‌ها و صخره‌های پوشیده از خزه گلسنگ که حتی در اوج سرمای زمستان سبز و زیبا مانده‌اند و صد‌ها جلوه طبیعی منحصربفرد دیگر در اطراف تالاب کانی برازان، ساعت‌ها شما را در آرامشی طبیعی غرق می‌کند.
البته اگر هوس این سفر را کردید حتماً لباس گرم و پوتین پلاستیکی و گتر به همراه داشته باشید. گتر علاوه بر پوشاندن و گرم نگه داشتن قسمت پائینی پا، روی کفش هم می‌آید و خود پا را هم گرم نگه می‌دارد. سفر‌های پرنده نگری زمستانه ملزومات خاص خود را دارند.