کدام گِدا راست می‌گوید؟ / قبل از اظهار نیاز، کمک کنید
در مورد تکدی‌گری، تأکیدات بسیاری از پیشوایان دینی وارد شده است که این عمل ناخوشایند را منع می‌کنند در عین حال، احادیث زیادی از آن بزرگواران نیز وجود دارد که حاکی از حمایت سائلین و نیازمندان بوده و مؤمنین را به چنین عمل مطلوبی ترغیب و تشویق می‌کند.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در مورد تکدی گری، تأکیدات بسیاری از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و سلم
وارد شده است که از این عمل ناخوشایند منع مینماید. اما در عین حال، احادیث
بیشماری از آنحضرت نیز وجود دارد که حاکی از حمایت سائلین و نیازمندان
بوده و مؤمنین را به چنین عمل مطلوبی ترغیب و تشویق مینماید.
بر اساس روایت شریفی: " فقرا چراغ راه اغنیا در دنیا و آخرت هستند".
در روایت دیگری از امیرالمومنین علیه السلام است که فرمودند: " فقیر فرستاده خدا به سمت شماست. اگر او را کمک کنید و حاجتش را برآورید، با خدا معامله کرده‌اید و مال خود را در راه خدا خرج کرده‌اید و اگر از کمک کردن به او خودداری کنید، از کمک و یاری به خدا ممانعت نموده‌اید2".
اما با توجه به گسترش این افراد در جامعه و البته سوء استفاده‌هایی که گاها صورت می‌گیرد معمولا این سوال مطرح می‌شود که از کجا بفهمیم گدا راست می‌گوید؟
پیامبر خدا(ص) در این باره می‌فرمایند: "به سائل بنگرید، اگر دلتان به حال او رقّت آورد عطایش دهید، که او راست می‌گوید3".
امام علی(ع) نیز فرمودند: "سائل را دست خالی بر مگردان، بلکه حتّی اگر شده نیمدانهای از انگور یا خرما به او بده4".
همچنین امام حسین(ع) در روایتی بسیار زیبا و درس آموز می‌فرمایند: " نیازمند، با درخواست کردن حرمت و آبروی خود را ریخته است، پس تو با نومید نکردن او آبرو و حرمتت را نگه‌دار5".
البته در روایات بسیاری در خصوص سوء استفاده از این کار نیز سخن گفته شده است به عنوان مثال امام باقر(ع) فرمودند: "هر که با وجود بینیازی، سؤال (و گدایی) کند در روز قیامت با چهرهای خراشیده خدا را دیدار نماید6".
اما حالا که حرف از انقاق و کمک به میان آمده بهتر است این چند سطر را نیز بخوانید؛
اگر خواهان روزی بیشتر هستید و پول ندارید ، انفاق کنید !
قرآن می‌گوید: هركس پول ندارد، پول بدهد : «وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ ما آتاها سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً»(طلاق/7) هركس وضعش بد است، انفاق كند. چون گاهی وقتها انفاق كردن كلیدی است كه باعث می‌شود وضع خود آدم هم خوب شود.
قبل از اظهار نیاز ، کمک کنید !
سعی كنید قبل از آن كه مردم بیایند بگویند: ما فقیر هستیم واظهار نیازمندی کنند ، به آن‌ها کمک کنیم .
اینكه فقیر را پیدا كردیم و به آن كمك كردیم مهم است. اگر فقیر آمد با هزار خجالت اظهار نیازمندی کرد و آبروی خود را در مقابل اندکی از کمک های ما ریخت ،سخاوت نیست.
سخاوت با ارزش این است كه قبل از آن كه کسی اظهار نیاز كند، به او کمک شود .
زرنگی مستلزم افزایش روزی نیست !
قرآن از باغدارهایی كه تصمیم گرفتند از میوه‌های باغ به فقیر ندهند، قصه‌ای را نقل می‌كند و می‌گوید که خداوند تمام باغ آن‌ها را سوزاند. روایت داریم اگر دلت بخواهد به كسی خیر برسانی، خدا هم به تو خیر می دهد.
رحم كنیم ، تا مورد رحم واقع شویم !
قرآن در سوره‌ی فجر می فرماید : عده‌ای می‌گویند: چرا وضع ما بد شد؟ : «وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهانَنِ»(فجر/16)
در حقیقت آنان از خداوند گله دارند و بیان می کنند که ،خدا برای ما كم گذاشته است. خداوند می فرماید : نه ! خدا كم نگذاشته است : « كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْیَتیمَ»(فجر/17) این خود شما هستید که با اعمالتان ، با بی توجهی کردن به ایتام ومحرومین راه های جذب رزق و روزی و موهبت های خداوند را بر روی خود بسته اید .
مگر نه این است که ما خود را محب و پیرو علی علیه السلام می دانیم اما از رفتارهای او الگو برداری نمی کنیم !
مگر علی بن ابیطالب سحرها بار بر دوش نمی‌كشید و درخانه‌ی فقرا را نمی‌زد؟
منابع روایات:
1. إرشاد القلوب، الحسن بن أبی الحسن الدیلمی، دارالشریف الرضی للنشر، 1412 ه. ق، ج1، ص 194.
2. نهج البلاغة، الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، دار الهجرة للنشر- قم، ص 529.
3- نوادر الراوندی: 3 منتخب میزان الحکمة: 264
4- تحف العقول: 172 منتخب میزان الحکمة: 264
5- کشف الغمّه: 2 / 244 منتخب میزان الحکمة: 264
6- بحارالأنوار: 96 / 155 / 26 منتخب میزان الحکمة: 264
بر اساس روایت شریفی: " فقرا چراغ راه اغنیا در دنیا و آخرت هستند".
در روایت دیگری از امیرالمومنین علیه السلام است که فرمودند: " فقیر فرستاده خدا به سمت شماست. اگر او را کمک کنید و حاجتش را برآورید، با خدا معامله کرده‌اید و مال خود را در راه خدا خرج کرده‌اید و اگر از کمک کردن به او خودداری کنید، از کمک و یاری به خدا ممانعت نموده‌اید2".
اما با توجه به گسترش این افراد در جامعه و البته سوء استفاده‌هایی که گاها صورت می‌گیرد معمولا این سوال مطرح می‌شود که از کجا بفهمیم گدا راست می‌گوید؟
پیامبر خدا(ص) در این باره می‌فرمایند: "به سائل بنگرید، اگر دلتان به حال او رقّت آورد عطایش دهید، که او راست می‌گوید3".
امام علی(ع) نیز فرمودند: "سائل را دست خالی بر مگردان، بلکه حتّی اگر شده نیمدانهای از انگور یا خرما به او بده4".
همچنین امام حسین(ع) در روایتی بسیار زیبا و درس آموز می‌فرمایند: " نیازمند، با درخواست کردن حرمت و آبروی خود را ریخته است، پس تو با نومید نکردن او آبرو و حرمتت را نگه‌دار5".
البته در روایات بسیاری در خصوص سوء استفاده از این کار نیز سخن گفته شده است به عنوان مثال امام باقر(ع) فرمودند: "هر که با وجود بینیازی، سؤال (و گدایی) کند در روز قیامت با چهرهای خراشیده خدا را دیدار نماید6".
اما حالا که حرف از انقاق و کمک به میان آمده بهتر است این چند سطر را نیز بخوانید؛
اگر خواهان روزی بیشتر هستید و پول ندارید ، انفاق کنید !
قرآن می‌گوید: هركس پول ندارد، پول بدهد : «وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ ما آتاها سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً»(طلاق/7) هركس وضعش بد است، انفاق كند. چون گاهی وقتها انفاق كردن كلیدی است كه باعث می‌شود وضع خود آدم هم خوب شود.
قبل از اظهار نیاز ، کمک کنید !
سعی كنید قبل از آن كه مردم بیایند بگویند: ما فقیر هستیم واظهار نیازمندی کنند ، به آن‌ها کمک کنیم .
اینكه فقیر را پیدا كردیم و به آن كمك كردیم مهم است. اگر فقیر آمد با هزار خجالت اظهار نیازمندی کرد و آبروی خود را در مقابل اندکی از کمک های ما ریخت ،سخاوت نیست.
سخاوت با ارزش این است كه قبل از آن كه کسی اظهار نیاز كند، به او کمک شود .
زرنگی مستلزم افزایش روزی نیست !
قرآن از باغدارهایی كه تصمیم گرفتند از میوه‌های باغ به فقیر ندهند، قصه‌ای را نقل می‌كند و می‌گوید که خداوند تمام باغ آن‌ها را سوزاند. روایت داریم اگر دلت بخواهد به كسی خیر برسانی، خدا هم به تو خیر می دهد.
رحم كنیم ، تا مورد رحم واقع شویم !
قرآن در سوره‌ی فجر می فرماید : عده‌ای می‌گویند: چرا وضع ما بد شد؟ : «وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهانَنِ»(فجر/16)
در حقیقت آنان از خداوند گله دارند و بیان می کنند که ،خدا برای ما كم گذاشته است. خداوند می فرماید : نه ! خدا كم نگذاشته است : « كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْیَتیمَ»(فجر/17) این خود شما هستید که با اعمالتان ، با بی توجهی کردن به ایتام ومحرومین راه های جذب رزق و روزی و موهبت های خداوند را بر روی خود بسته اید .
مگر نه این است که ما خود را محب و پیرو علی علیه السلام می دانیم اما از رفتارهای او الگو برداری نمی کنیم !
مگر علی بن ابیطالب سحرها بار بر دوش نمی‌كشید و درخانه‌ی فقرا را نمی‌زد؟
منابع روایات:
1. إرشاد القلوب، الحسن بن أبی الحسن الدیلمی، دارالشریف الرضی للنشر، 1412 ه. ق، ج1، ص 194.
2. نهج البلاغة، الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، دار الهجرة للنشر- قم، ص 529.
3- نوادر الراوندی: 3 منتخب میزان الحکمة: 264
4- تحف العقول: 172 منتخب میزان الحکمة: 264
5- کشف الغمّه: 2 / 244 منتخب میزان الحکمة: 264
6- بحارالأنوار: 96 / 155 / 26 منتخب میزان الحکمة: 264
