سایر زبان ها

صفحه نخست

سیاسی

بین‌الملل

ورزشی

اجتماعی

اقتصادی

فرهنگی هنری

علمی پزشکی

فیلم و صوت

عکس

استان ها

شهروند خبرنگار

وب‌گردی

سایر بخش‌ها

دانشنامه حقوقي/

بررسی جرم سوءاستفاده از سفیدمهر و سفید امضاء

هر کس‌ از سفید مهر یا سفید امضایی‌ که‌ به‌ اوسپرده‌ شده‌ است‌ یا به‌ هر طریق‌ بدست‌ آورده‌ سوء استفاده‌ نماید به‌ یک‌ تا سه‌ سال‌ حبس‌ محکوم‌ خواهد شد.

به گزارش حوزه حقوقي قضايي باشگاه خبنگاران، شرط‌ تحقق‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء یا سفید مهر نیز، وجودرابطه‌ امانت‌ قراردادی‌ یا امانت‌ قانونی‌ بین‌ مودع‌ و مستودع‌ یا متصرف‌ قانونی‌ مال‌ است‌.

فعل‌ بر سفید امضاء یا سفید مهر عبارت‌ است‌ از امضاء نمودن‌ ورقه‌ای‌ از قبل‌، بمنظور تأیید نوشته‌ای‌ که‌ باید متعاقباً در بالای‌ آن‌درج‌ شود.

سوء استفاده‌ از سفید مهر یا سفید امضاء، عبارت‌ است‌ از نوشتن‌ متقلبانه‌ یا خلاف‌ توافق‌ در بالای‌ امضاء یا مهر و یا مهر وامضاء در یک‌ نوشته‌ یا سندی‌ مغایر با آنچه‌ که‌ قبلاً مورد توافق‌ واقع‌ شده‌ باشد.

در حقوق ایران‌، جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید مهر یا سفید امضاء، موضوع‌ ماده‌ ۶۷۳ قانون‌ مجازات‌ اسلامی‌ است‌ که‌ تحت‌ عنوان‌"فصل‌ بیست‌ و چهارم‌ ، خیانت‌ در امانت‌" است‌ و می‌گوید:" هر کس‌ از سفید مهر یا سفید امضایی‌ که‌ به‌ او سپرده‌ شده‌ است‌ یا به‌ هرطریق‌ بدست‌ آورده‌ سوء استفاده‌ نماید به‌ یک‌ تا سه‌ سال‌ حبس‌ محکوم‌ خواهد شد."

در واقع‌، هرکس‌ که‌ مبادرت‌ به‌ سوء استفاده‌ از سفید امضایی‌ که‌ به‌ او سپرده‌ شده‌ است‌ کرده‌ باشد و انجام‌ تعهد یا سلب‌ تعهدی‌ راکه‌ می‌توانست‌ شخص‌ یا دارایی‌ امضاء کننده‌ را تهدید کند به‌ خطر اندازد، مستوجب‌ مجازات‌ است. به‌ علاوه‌، در مواردی‌ هم‌که‌ به‌ حکم‌ قانون‌، ید متصرف‌ و تحصیل‌ کننده‌ سفید امضاء یا سفید مهر، مشروعیت‌ قانونی‌ داشته‌ باشد، جرم‌ مزبور قابل‌ تحقق‌است‌.

بنابراین‌، چنانچه‌ سارق، جاعل‌ و اخذ کننده‌ی‌ سند (سفید مهر یا سفید امضاء) به‌ عنف‌ و تهدید واکراه‌ مبادرت‌ به‌ تحصیل‌سفید امضاء یا سفید مهر کرده‌ باشند و از آن‌ سوء استفاده‌ کنند، مرتکب‌ جرايم‌ سرقت‌، جعل‌ و اخذ سند به‌ عنف‌ و تهدید و اکراه‌ شده‌اند که‌ موضوع‌ جرايم‌ خاص‌ هستند و با منتفی‌ بودن‌ امانت‌ قانونی‌ یا قراردادی‌، موضوع‌ از شمول‌ جرايم‌ تحت‌ عنوان‌ خیانت‌در امانت‌های‌ ذیل‌ عنوان‌ فصل‌ بیست‌ و چهارم‌ قانون‌ مجازات‌ اسلامی‌ خارج‌ است.‌

ارکان‌ تشکیل‌ دهنده‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء

نحوة‌ سوء استفاده‌، ضرر و زیان‌ و قصد مجرمانه‌، عناصر تشکیل‌ دهنده‌ جرم‌ مزبور را (با توجه‌ به‌ احراز شرط‌ مقدم‌ قانونی‌ بودن‌ رفتارمجرمانه‌) تشکیل‌ می‌دهند.

رفتار مجرمانه‌

سوء استفاده‌ از سفید امضاء عبارت‌ است‌ از نوشتن‌ مطالبی‌ در بالای‌ امضاء، به‌ نحوی‌ که‌ با آنچه‌ طرفین‌ توافق‌ داشته‌اند هماهنگی‌نداشته‌ و مشتمل‌ بر تعهد یا ایفای‌ تعهد یا هر رفتاری‌ دیگری‌ باشد که‌ بتواند شخص‌ یا دارایی‌ امضاء کننده‌ را به‌ خطر اندازد.

مصادیق‌ رفتار مجرمانه‌

کسی‌ که‌ مطالبی‌ را برخلاف‌ توافق‌ قبلی‌ در بالای‌ امضاء ورقه‌ای‌ می‌نويسد، مرتکب‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء می‌شود. بدین‌ترتیب‌:

اقدام‌ مغایر با توافق‌ یا پیش‌بینی‌ قبلی‌

چنانچه‌ احراز وجود یک‌ دین‌، در ورقه‌ سفید امضاء به‌ عمل‌ آید، در شرایطی‌ که‌ ورقه‌ مزبور به‌ منظور دیگری‌ تودیع‌ شده‌ باشد، جرم‌واقع‌ شده‌ است‌. بطور مثال‌، ورقه‌ سفید امضاء برای‌ تنظیم‌ متن‌ وکالت‌نامه‌، امضاء شده‌ باشد ولی‌ در بالای‌ امضاء، اقرار به‌ دین‌صاحب‌ امضاء نوشته‌ شود.

تغییر مبلغ‌ مورد توافق‌ در سفید امضاء

ممکن‌ است‌ متن‌ سفید امضاء هماهنگ‌ با توافق‌ قبلی‌ نوشته‌ شود، لکن‌ مبلغ‌ مذکور در سند متفاوت‌ با مبلغ‌ توافق‌ شده‌ قبلی‌ درج‌شود. بطور مثال‌، خریداری‌ که‌ فاکتور کالا یا قولنامه‌ای‌ را قبل‌ از تکمیل‌ متن‌ امضاء و تحویل‌ داده‌، ولی‌ فروشنده‌ مبلغ‌ را مغایر با آنچه‌که‌ قبلاً توافق‌ شده‌ بنویسد؛ جرم‌ واقع‌ شده‌ است‌.

در صورتی‌ که‌ متن‌ سند تنظیمی‌ در بالای‌ امضاء، هماهنگ‌ با موارد پیش‌بینی‌ شده‌ نباشد، جرم‌ محقق‌ شده‌ است‌ گر چه‌ رقم‌ مورد تعهد تغییر نیافته‌ باشد.

سوء استفاده‌ از سفید امضا در واقع‌ دارای‌ دو جزء متفاوت‌ است‌، ممکن‌ است‌ کسی‌ به‌ درخواست‌ دیگری‌ بالای‌ امضاء، مطلبی‌ به‌زیان‌ صاحب‌ امضاء بنويسد و شخص‌ دیگری‌ آن‌ سفید امضاء را عالماً، عامداً مورد بهره‌برداری‌ قرار دهد، در این‌ صورت‌ هر دو نفرمشمول‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء هستند؛ اولی‌ بخاطر نوشتن‌ متقلبانه‌ مطالبی‌ زيان‌ آور در بالای‌ امضاء و دیگری‌، با بکاربردن‌ آن‌ ورقه‌ سفید امضاء به‌ زیان‌ دیگری‌ مشمول‌ جرم‌ مزبور می‌شود.

حال‌، اگر چنین‌ اقداماتی‌ توسط‌ یک‌ نفر انجام‌ بگیرد، می‌توان‌ استدلال‌ کرد که‌ همانند سرقت‌ که‌ ربودن‌ و نگهداری‌ مال‌ مسروق توسط‌ سارق یک‌ جرم‌ تلقی‌ می‌شود، نویسندة‌ مطالب‌ بالای‌ امضاء و سوء استفاده‌ کننده‌ از آن‌ نیز مرتکب‌ یک‌ جرم‌ شده‌ است‌، به‌طوری‌ که‌ عملیات‌ مقدماتی‌، لازمه‌ تحقق‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء یا سفید مهر تلقی‌ می‌شود.

سوء استفاده‌ از سفید امضاء توسط‌ شخص‌ ثالث‌

اغلب‌ سوء، استفاده‌ از سفید امضاء به‌ وسیله‌ شخصی‌ ارتکاب‌ می‌شود که‌ سفید امضاء به‌ او سپرده‌ شده‌ باشد. ولی‌ گاهی‌ ممکن‌است‌ جرم‌ دیگری‌، توسط‌ شخص‌ ثالث‌ هم‌ ارتکاب‌ شود. چنانچه‌ شخص‌ ثالث‌ بدون‌ علم‌ و آگاهی‌ کسی‌ که‌ سفید امضاء به‌ او سپرده‌شده‌ است‌، از سفید امضاء سوء استفاده‌ نموده‌ باشد، عنوان‌ رفتار مجرمانه‌ وی‌ جعل‌ است‌ و نه‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء.

حال‌ چنانچه‌ شخصی‌ مطالب‌ همراه‌ با سوء استفاده‌ را به‌ دستور دیگری‌ یا برحسب‌ انشاء کسی‌ که‌ سفید امضاء به‌ او سپرده‌ شده‌نوشته‌ باشد، امین‌ مباشر جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء تلقی‌ می‌شود و شخص‌ ثالث‌ (غیر امین‌) معاون‌ جرم‌ مزبور خواهد بود.

ماهیت‌ مطالب‌ مذکور در سفید امضاء

کیفیت‌ مطلب‌ مذکور در سفید امضاء چندان‌ مهم‌ نیست‌، بطوری‌ که‌ در هر موردی‌ که‌ رفتار متقلبانه‌ از طریق‌ نوشتن‌ در بالای‌ امضاءمحقق‌ شود، جرم‌ واقع‌ شده‌ است‌. رفتار متقلبانه‌ ممکن‌ است‌ یک‌ بطلان‌ شکلی‌ باشد یا یک‌ بطلان‌ ماهوی‌.

بطلان‌ شکلی‌، مثل‌ تعهد یک‌ جانبه‌ای‌ که‌ فاقد ذکر جمله‌ «تأیید شد» یا «خوانده‌ شد و تأیید می‌شود» و یا «ثبت‌ با سند برابر است‌» درتأیید مطلب‌ اضافه‌ شده‌ در سفید امضاء باشد. ولی‌ بطلان‌ ماهوی‌، مثل‌ موردی‌ است‌ که‌ مطلب‌ اضافه‌ شده‌ همراه‌ با نامشروع‌ بودن‌عمل‌ باشد. مثل‌ موردی‌ که‌ بالای‌ امضای‌ مربوط‌ به‌ سازش‌ نامه‌، تعهدی‌ مغایر با توافق‌ صلح‌ و سازش‌ نوشته‌ شود. در تمامی‌ مواردمزبور، جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء محقق‌ شده‌ است‌.

ضرر و زیان‌ در جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء

ثبت‌ مطالب‌ مذکور در سفید امضاء، باید به‌ کیفیتی‌ باشد که‌ شخص‌ یا دارائی‌ امضاء کننده‌ را به‌ خطر اندازد.

ضرر و زيان‌ ممکن‌ است‌ مادی‌ یا معنوی‌ باشد، فعلیت‌ داشته‌ یا محتمل‌ در آینده‌ باشد. زيان‌ محتمل‌، مثل‌ موردی‌ که‌ طی‌ آن‌، درشرکت‌ نامه‌ مربوط‌ به‌ یک‌ شرکت‌ تضامنی‌ که‌ فقط‌ واجد امضاء باشد، مرتکب‌ جرم‌ مبادرت‌ به‌ تغییر نام‌ شریک‌ مورد توافق‌ به‌ شخص‌دیگری‌ نماید. به‌ هر حال‌ در شرکت‌ تضامنی‌، هر شريک‌، دارائی‌ خود را با توجه‌ به‌ تعهدات‌ شريک‌ معیّن‌ دیگری‌ در معرض‌ خطرقرار می‌دهد. بنابراین‌، تغییر نام‌ شريک‌ در بالای‌ سفید امضاء موجب‌ تحقق‌ جرم‌ به‌ جهت‌ زيان‌ احتمالی‌ در آینده‌ می‌شود.

عنصر معنوی‌ جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء

وجود قصد مجرمانه‌، برای‌ تحقق‌ جرم‌ مزبور از ضروریات‌ است‌: عنصر معنوی‌ جرم‌، مبتنی‌ بر آگاهی‌ مرتکب‌ جرم‌ بر این‌ امر است‌ که‌مفاد مطالبی‌ که‌ بر روی‌ سفید امضاء نوشته‌ شده‌، غیر از موارد توافق‌ شده‌ قبلی‌ بوده‌ باشد، به‌ نحوی‌ که‌ شخص‌ یا دارائی‌ امضاء کننده‌ را در معرض‌ خطر قرار دهد.

کیفر و ضوابط‌ اختصاصی‌ تعقیب‌

گرچه‌ در حقوق فرانسه‌، از جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء یا سفید مهر، جرم‌ زدایی‌ و کیفر زدایی‌ گردیده‌ و جنبه‌ حقوقی‌ دارد واحتمالاً آمار وقوع‌ جرم‌ مزبور رو به‌ کاهش‌ بوده‌ است‌، امّا در حقوق ایران‌، جرم‌ مزبور وصف‌ جزایی‌ خود را حفظ‌ نموده‌ است‌.

کیفر جرم‌ سوء استفاده‌ از سفید امضاء یا سفید مهر

در اجرای‌ ماده‌ ۶۷۳ قانون‌ مجازات‌ اسلامی‌ مرتکب‌ جرم‌ مزبور مستوجب‌ حبس‌ از یک‌ تا سه‌ سال‌ حبس‌ می‌باشد. با توجه‌ به‌موقعیت‌ مرتکب‌ و میزان‌ همکاری‌ وی‌ در کشف‌ جرم‌ و جلب‌ رضایت‌ شاکی‌، ممکن‌ است‌ بر حسب‌ مورد کیفر جرم‌ تغییر، و ممکن‌است‌ مشمول‌ کیفیات‌ مخففه‌ یا برعکس‌، کیفیات‌ مشدده‌ باشد. به‌ علاوه‌ اعمال‌ مجازات‌های‌ تنبيهی‌ و تکمیلی‌ نیز امکان‌پذیر است‌.

انتهاي پيام/

تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.