*چنین به نظر می‌رسد که همه چیزها حتی کفر و اسلام مردمان به دست خداست. هر که را خواهد هدایت کند، دلش را به اسلام می‌گشاید و هر که را خواهد گمراه کند سینه‌اش را چنان تنگ می‌کند که گویی در بلندی‌ها راه می‌رود.
*منکران بر این آیات خرده گیرند که پس کاری دست ما نیست. اگر خدا بخواهد دل را می‌گشاید و اگر نخواهد می‌بندد و بندگان را نه ثوابی است نه عقابی. زیرا به دست خود نیستند و این خداست که یکی را مومن و یکی را کافر می‌کند و به قول معروف شیخ محمود شبستری:
یکی مومن دگر را کافر او کرد همه عالم پر از شور و شر او کرد
*اما اهل تحقیق در این گونه آیات گویند که اینجا سخن از جبر و اختیار نیست یلکه بیان یک واقعیت ازلی و ابدی است که اگر مردمان دل به فطرت الهی خود بسپارند و تسلیم فرمان رسول درونی خود شوند چنین کسانی به سعادت می‌رسند و حقیقت این است که اگر چنین نکنند و به دنبال هواهای نفسانی خود بروند و دلشان در تنگنا خواهند افتاد و معیشتشان اگر چه به ظاهر ثروتمند هم باشند تنگ خواهد شد.
*بنابر مضمون این آیه این است که از این حقیقت غافل نباشند و این دو سرنوشت را به عبرت نظر کنید و این دو معادله را نیک بنگرید و تسلیم هدایت شوید تا از تنگی نفس و همه مضایق عالم را تولید می‌کند خلاص یابید و به گشایش رسید.
مکن کاری که بر پا سنگت آیو جهان با این بزرگی تنگت آیو
چو فردا نامه خوانان نامه خوانند تو خوانی نامه خود ننگت آیو (بابا طاهر)
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید