رشتی دوزی، یادگار سال‌های دور + تصاویر

«رشتی دوزی» یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع دستی گیلان است که در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسید. رشتی دوزی، رشته دوزی یا گلبند دوزی از هنر‌های دستی خاص استان گیلان است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.

این رشته در گذشته با نام «قلاب دوزی رشتی» معروف بود، اما در دهه ۸۰ یونسکو آن را به رشتی دوزی تغییر داد. قدمت هنر رشتی دوزی به سال‌های دور باز می‌گردد و قدیمی‌ترین نمونه باقی‌مانده از آن، اثر استاد حسین رشتی با قدمتی از قرن سیزدهم است؛ اثری که هم اکنون در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

پژوهشگران و محققان با توجه به آثار کشف شده قلاب دوزی شده در لولمان گیلان بر این باور هستند که قدمت رشتی دوزی به سده‌های ۳۲۰ تا ۵۵۰ قبل از میلاد (دوره هخامنشی) بازمی‌گردد. این هنر پس از اسلام نیز رونق فراوانی داشت و در دوره حکومت شاه عباس صفوی در کنار ابریشم از اقلام صادراتی مرغوب به شمار می‌آمد.

رشتی دوزی در زمان حکومت افشاریان و زندیان نیز از محبوبیت بالایی برخوردار بود و در نهایت در اواخر دوره قاجار به‌تدریج تبدیل به کالایی شد که همه اقشار جامعه می‌توانستند از آن استفاده کنند.

رشت در دی ماه ۱۴۰۰ به عنوان شهر ملی رشتی دوزی ثبت شد. این هنر کهن سرزمین سبز گیلان که در قدیم برای مردان رشتی شغلی مهم محسوب می‌شد، امروزه بین زنان طرفداران زیادی دارد.

در این کار زمینه پارچه به وسیله نخ‌های ابریشمین رنگین به گونه‌ای بسیار زیبا و چشم نواز تزیین می‌شود. هنرمندان برای تولید آثار رشتی دوزی روی پارچه‌هایی ضخیم از جنس ماهوت، با استفاده از نخ‌های ابریشمی رنگی و قلاب، طرح‌های بسیار زیبایی خلق می‌کنند.

رشتی دوزی با ۳ روش مختلف ساده دوزی، ضخیم دوزی و تکه دوزی (معرق دوزی) توسط وسیله‌ای به نام قلاب دوخته می‌شود و از رایج‌ترین طرح‌های آن می‌توان به طرح‌های گل، بته جقه شاخ گوزنی، گل و مرغ و ... اشاره کرد.

این هنر فاخر در صنایع دستی گیلان بیشتر روی انواع وسایل مثل بازوبند، کوسن، رومیزی و ... انجام می‌شود.