چرا در دفاع مقدس، سلسله عملیات‌های والفجر را انجام دادیم؟

‌به گزارش  خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، دوران دفاع مقدس و مقابله ایران با حملات رژیم بعثی عراق نیازمند اجرای عملیات‌های مختلفی بود تا ایران بتواند علاوه بر آزادسازی اراضی اشغال شده خود، با ایجاد یک سپر دفاعی مطمئن در مقابل حملات عراق پس از تصرف خرمشهر مقاومت کند؛ در همین راستا هم فرماندهان نظامی کشورمان رشته عملیات‌هایی با نام والفجر را طراحی و اجرا کردند.

سلسله عملیات‌های والفجر که با احتساب عملیات مقدماتی به ۱۱ عملیات می‌رسد، به عنوان یکی از نقاط عطف جنگ تحمیلی شناخته می‌شود. در واقع، پس از این عملیات بود که میزان قدرت میدانی و سیاسی در دفاع مقدس دچار تغییر شد و جنگ تحمیلی نیز مرحله‌های جدیدی را تجربه کرد.

عملیات والفجر مقدماتی

عملیات والفجر مقدماتی در ۱۸ دی ماه سال ۱۳۶۱ و در مناطق فکه و چزابه آغاز شد. این عملیات با رمز یا الله یا الله یا الله و با هدف تصرف پل غزیله و پیشروی به سمت شهر العماره عراق طراحی و اجرا شد.

طراح و یگان عملیات کننده عملیات والفجر مقدماتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.

با این عملیات طراحان نظامی خودی دریافتند که عملیات‌های بعدی باید در مناطق عاری از نقاط قوت دشمن (موانع، آتش توپخانه و ...) انجام شود. از سوی دیگر، مناطق انتخابی باید به گونه‌ای باشند که ضعف‌های خودی در آن کم‌تر بوده و جنگ متکی به نیرو‌های انسانی در آن مناطق عملی باشد. مضافا به این که فرماندهان سپاه پاسداران به این نتیجه رسیدند که باید ضمن پرهیز از انتخاب مناطقِ با عمق زیاد، این انتخاب متناسب با قوای خودی باشد.

ضمناً در این عملیات علاوه بر انهدام قابل توجه تیپ‌های ۹۰۵ و ۷۰۴ و یک گردان از نیرو‌های سودانی، تعداد ۱۱۳ تن از نیرو‌های دشمن اسیر شدند.

عملیات والفجر ۱

نیرو‌های عمل کننده ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عملیات والفجر ۱ را چند ماه بعد از والفجر مقدماتی و در بیست‌ویکمین روز فروردین ماه سال ۱۳۶۲ در شمال فکه و بلندی‌های حمرین طراحی و اجرا کردند. هدف این عملیات که با رمز یا الله یا الله یا الله آغاز شده بود، سرکوب نیرو‌های دشمن و باز پس گیری مناطق تحت اشغال بود.

عملیات پدافندی «والفجر ۱» به انهدام پاسگاه فرماندهی دشمن و تعدادی از پاسگاه‌های عراقی به میزان ۲۵ درصد، تصرف خاکریز‌های اول و دوم دشمن، کشته و زخمی نمودن بیش از ۴۰ هزار نفر و اسارت ۳۵۰ نفر از نفرات دشمن، انهدام ۹۸ دستگاه تانک و نفربر و ده‌ها خودرو و سقوط ۵ بالگرد و به غنیمت گرفتن ۵۰ دستگاه تانک به همراه ۲۰۰ دستگاه انواع خودرو منتج شد.

عملیات والفجر ۲

۲۹ تیرماه سال ۱۳۶۲ بود که فرماندهان ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با همکاری یکدیگر برای طراحی عملیات دیگری به اتفاق نظر رسیدند و این عملیات را اجرا کردند. مناطق و محور‌های عملیات والفجر ۲ منطقه‌های مرزی پیرانشهر و حاج عمران بود که با اهدافی همچون انهدام نیرو‌های دشمن و فتح ارتفاعات مهم و مشرف به عراق اجرا شد.

نتیجه عملیات

عملیات حاج عمران یا همان والفجر دو، با آزادسازى ۲۰۰ کیلومترمربع از خاک دشمن و تسلط بر قسمتى از ارتفاعات منطقه، به پایان رسید. طى این عملیات، مناطق زیر به تصرف نیروهاى خودى در آمد: پاسگاه مرزى تمرچین عراق، پادگان حاج عمران، گمرک مرزى، ارتفاعات ۲۵۱۹ (گردمند)، «سرسول»، ««آزادى» ۳۷۰۰ «سلمان»، ۲۴۰۰ «شیوه کارتا»، «بردزرد»، سلسله ارتفاعات «کلو» و قله استراتژیک (۳۰۰۰ مترى) آن، همچنین آزادسازى روستاهاى زینو «ممى خلان»، «رایات»، «شیوش»، «خوارو»، «میوتان بالا» و میوتان پایین. تسلط رزمندگان اسلام بر شهر چومان مصطفى و حومه آن نیز قسمت دیگرى از دستاوردهاى این عملیات محسوب مى شد.

همچنین از مقر تیپ ۹۱ که مأمور حفظ پادگان و منطقه بود مدارک و اسناد بیشمارى به دست آمد که نشان از روابط عمیق گروهک هاى کوموله و دموکرات با حکومت بعث بود. در میان غنائم، چندین قبضه توپ ۱۲۲ م. م، بیش از ۲۰ دستگاه تانک، ده‌ها دستگاه تفنگ ۱۰۶ با ماشین، انواع مختلف ادوات و نیز مقدار بسیاری سلاح و مهمات، که از انبار پادگان حاج عمران به دست آمده بود، دیده می‌شد.

عملیات والفجر ۳

بیشتر از دو ماه از عملیات والفجر ۲ نگذشته بود که فرماندهان نظامی ارتش و سپاه مصم شدند تا عملیات دیگری را طراحی و اجرا کنند. محور و هدف این عملیات آزادسازی بخشی‌های دیگری از جبهه غرب شامل شهر‌های مرزی در جبهه میانی مانند مهران و  مناطق پیرامونی آن بود.  

به همین دلیل هم فرماندهان نظامی ارتش و سپاه روز ۷ مهرماه سال ۱۳۶۲، عملیات والفجر ۳ را با رمز یا الله یا الله یا الله یعنی همان رمزی آغاز کردند که سه عملیات قبل هم با آن آغاز شده بود.

در این عملیات این دستاوردها به دست آمد؛ آزادسازی دو جاده ایلام، مهران، دهلران، آزادسازی ارتفاعات زالوآب و نمه کلان بو، آزادسازی دشت مهران، برقراری ارتباط جبهه‌های میانی و جنوبی از طریق دو جاده نام برده شده در بالا، کشته و زخمی شدن بیش از ۱۰ هزار تن از نیرو‌های دشمن، به اسارت درآمدن ۵۰۹ تن از نیرو‌های دشمن، ساقط شدن ۶ هلی کوپتر دشمن، انهدام بیش از ۲۰۰ تانک و نفربر، انهدام بیش از ۲۰۰ خودرو حامل نفرات و یا مهمات، انهدام بیش از ۲۰ انبار مهمات، انهدام بیش از ۱۰۰ خودرو حامل نفرات و یا مهمات، انهدام بیش از ۲۰ انبار مهمات.

عملیات والفجر ۴

۲۰ روز بعد از عملیات والفجر ۳ بود که فرماندهان با هدف ایجاد یک سد دفاعی قوی در مقابل تهاجم عراق به جبهه‌های شمالی و میانی کشورمان عملیاتی را با نام والفجر ۴ طراحی و اجرا کردند. نیرو‌های عمل کننده ارتش و سپاه با رمز یا الله یا الله یا الله این عملیات را در مناطق شمالی پنجوین عراق و سایر بخش‌های جبهه شمالی اجرایی کردند. اهداف این عملیات تصرف پیشرفتگی دشت شیلر و مسدود کردند راه گروهک‌های ضد انقلاب در حمله به مواضع نیرو‌های ایران بود.

با گسترش روند پیروزی‌های رزمندگان اسلام در این عملیات، قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع)، با انتشار اطلاعیه‌هایی از تکمیل پیروزی‌ها در این منطقه خبر داد. در اطلاعیه شماره یک قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) آمده بود: «نیرو‌های اسلام با اتکا به قدرت لایزال خداوندی، طی ۴۸ ساعت گذشته در یک عملیات گسترده در منطقه مرزی سردشت، موفق به تصرف ارتفاعات استراتژیک و مهم ۲۲۵۰ متری هنیمالا، ۲۳۵۰ متری لک لک، ۲۰۰۶ متری عمل، ۲۰۰۰ متری بلیس، ارتفاعات بیچلی و کوه رستم الان و بلندی‌های دشت باژوال، ارتفاعات دولمیری، کوه بریج و خواراسب گردیدند.»

این اطلاعیه اضافه کرده بود: «رزمندگان اسلام متشکل از دلاوران ارتش جمهوری اسلامی ایران، جان برکفان پاسدار و بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سلحشوران ژاندارمری و پیشمرگان مسلمان کرد طی این عملیات، همچنین هجده روستا از جمله روستا‌های اسب میرزا، یوسف گل، گلاس، سید شلماش و دوله گرم را از لوث وجود گروهک‌های مزدور پاک سازی نمودند.»

این قرارگاه در اطلاعیه شماره دو خود نیز تصریح کرد: «.. فرزندان غیور و جان بر کف سرزمین انقلاب اسلامی، به منظور پایان بخشیدن به آتش‌افروزی‌های ایادی داخلی کفر جهانی و سرکوب اشرار مسلح وابسته به استکبار جهانی، در پی عملیات پیروزمندانه منطقه سردشت، دو شب گذشته طی یک عملیات هماهنگ و موفقیت‌آمیز تحت فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) مرکز عملیات مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در منطقه مرزی بانه و مریوان به مواضع ضدانقلابیون یورش بردند و به اشرار مسلح و قوای رژیم بعثی- صهیونیستی عراق که به حمایت از ضدانقلابیون با نیرو‌های اسلام درگیر شده بودند، ضایعات و تلفات سنگینی وارد آوردند.»

در ادامه، آزادسازی حدود هزار کیلومتر مربع از خاک ایران و عراق از جمله ارتفاعات مارو، گرمک، خلوزه، براله و سربراله، کنگرک، لری، سه درختی، تخم مرغی، پادگان گرمک، شهرک هرگنه، تپه شهدا، هفت توانان، پنجوین، کانی مانگا و منطقه وسیع دره شیلر و تحت کنترل قرار گرفتن شهر پنجوین و چندین روستا؛ به اسارت گرفتن ۷۸۵ نفر از نیرو‌های دشمن بعثی و به غنیمت گرفتن ۳۱۵ خودرو، ۸ تانک و نفربر و ۱۵۷ قبضه ادوات تنها بخشی از نتایج این عملیات بود.

عملیات والفجر ۵

پس از مدتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به این فکر افتاد که دوباره و برای مقابله با تهاجم ارتش بعث پنجمین عملیات والفجر را طراحی و اجرا کند. ۲۷ دی ماه سال ۱۳۶۲ بود که این عملیات با رمز یا زهرا (س) و در مناطق چنگوله حدفاصل مهران و دهلران اجرا شد. اهداف این عملیات آزادسازی ارتفاعات چنگوله بود.

در این عملیات ۱۱۰ کیلومتر مربع از مناطق تحت اشغال دشمن بعثی شامل؛ ارتفاعات بند پیرعلی، تنگه‌ چنگوله، تونل، چغاعسکر و عباس عظیم، پاسگاه‌های شمالی، عین عبد، طارق و الرباغی عراق، شهرک‌های یک سایه، آل یاسین و روستای شیخ احمر، تسلط برجاده طیب - بدره عراق به دست رزمندگان اسلام آزاد شد.

عملیات والفجر ۶

عملیات والفجر ۶  توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه عملیاتی چزابه طراحی و روز دوم اسفندماه ۱۳۶۲ با رمز یا زهرا (س) با هدف انهدام نیرو‌های دشمن  و ارتفاعات مرزی اجرا شد. با آغاز والفجر ۶ (عملیات خیبر) در منطقه «هورالهویزه» و «هورالعظیم» عملیات دو روزه والفجر ۶ به اتمام رسید و در همین مدت کوتاه این نتایج برای قوای ارانی به دست آمد:

آزادسازی راه تدارکاتی مرزی منطقه چیلات، فتح دو ارتفاع مشرف به شهرعلی غربی‌، انهدام شماری سلاح سبک و نیمه سنگین‌، انهدام تعدادی خودروی نظامی‌، متلاشی کردن تیپ ۷۷ و دو گردان از سپاه چهارم عراق و صدماتی همچون صد‌ها کشته و زخمی به دشمن بعثی تحمیل شد.

عملیات والفجر ۷

عملیات والفجر ۷ که قرار بود با رمز یا الله یا الله یا الله به عنوان عملیات بعدی از سلسله عملیات های والفجر اجرا شود، به علت موقعیت منطقه و استحکامات دشمن و از همه مهم تر به علت رهاکردن آب در منطقه توسط دشمن، امکان اجرای آن فراهم نشد.

عملیات والفجر ۸

عملیات والفجر ۸ که یکی از معروف‌ترین عملیات دفاع مقدس است با کمی فاصله و در ۲۰ بهمن ماه سال ۱۳۶۴ توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اجرا شد. این عملیات بر خلاف عملیات‌های قبلی در جبهه جنوبی و محور آبادان انجام شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این عملیات را با رمز یا فاطمه الزهرا (س) و به قصد تصرف شبه جزیره فاو اجرا کرد.

ارتش بعث در جریان این عملیات، بیش از ۵۰هزار تن کشته، زخمی و اسیر داد که در میان کشته‌شدگان، یک فرمانده لشکر و ۵ فرمانده تیپ، و در میان اسیران، چندین سرهنگ، خلبان هواپیما و چرخبال و تعدادی درجه دار وجود داشت.

در مجموع، ۱۰ تیپ پیاده کماندویی و نیروی مخصوص و ۲ تیپ زرهی، چهار گردان ضد هوایی، ۱۰ گردان جیش الشعبی و پنج گردان توپخانه دشمن در عملیات والفجر ۸ منهدم شدند.

در جریان عملیات والفجر هشت، شهر راهبردی فاو به تصرف رزمندگان اسلام در آمد، همچنین بیش از ۵۰ فروند هواپیما و چرخبال، صد‌ها دستگاه تانک، نفر بر و خودرو نظامی، توپ صحرایی، توپ ضدهوایی و ناوچه موشک انداز منهدم گردید و ده‌ها دستگاه تانک و نفربر،۱۸۰ دستگاه خودرو، ۲۰ عراده توپ صحرایی، ۱۲۰ عراده توپ ضدهوایی، سه دستگاه رادار موشک و ۳۴ دستگاه مهندسی از میان تجهیزات ارتش عراق به غنیمت قوای ایران درآمد.

در بیش از ۷۵ روز نبرد گسترده که صحنه واقعی رویارویی نیروی نظامی و ماشین جنگی حزب بعث عراق با توان قوای ایرانی بود، ایران بر سواحل شمالی خورعبدالله در شبه جزیزه مسلط و راه ورود عراق به خلیج فارس بسته شد.

عملیات والفجر ۹

عملیات والفجر ۹ یکی دیگر از عملیات‌های دفاع مقدس است که نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پنجم اسفندماه سال ۱۳۶۴ و در مناطق عملیاتی سلیمانیه عراق با رمز یا الله یا الله یا الله اجرا کردند. اهداف موردنظر در این عملیات بازپس گیری مناطق اشغال شده و گشودن دو جبهه همزمان در برابر دشمن و تجزیه نیروی‌های رژیم بعثی عراق بود.

در این عملیات اهداف زیر به دست آمد؛

تجهیزات منهدم شده دشمن: یک فروند هواپیما، یک فروند هلی کوپتر، ۲۰ دستگاه تانک، ۹۰ دستگاه خودرو، ۱۰ قبضه ضد هوایی، مقدار زیادی سلاح سبک و نیمه سنگین.

یگان‌های منهدم شده دشمن: ۳ گردان از تیپ ۵۰۴، یک تیپ، یک گردان کماندویی گردان ۹۴ توپخانه، گردان ۴ تانک تیپ ۷۰۳.

تعداد کشته و زخمی: بیش از ۲۵۰۰ نفر.

تعداد اسراء: ۲۵۰ نفر.

غنایم: مقدار زیادی سلاح سبک و نیمه‌سنگین و انواع مهمات.

عملیات والفجر ۱۰

عملیات والفجر ۱۰ یکی دیگر از عملیات‌های والفجر ۱۰ است که توسط یگان‌های عملیاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و در تاریخ ۲۴ اسفندماه سال ۱۳۶۶ اجرا شد. این عملیات با رمز یا محمد بن عبدالله (ص) و در محور عملیاتی غرب نوسود و منطقه عمومی حلبچه انجام شد.

اهداف این عملیات تصرف شهر حلبچه و تهدید سلیمانیه از سمت جنوب بود.

نتایج زیر از اهداف مورد نظر در این عملیات بود که محقق شد؛

آزاد سازی منطقه‌ای به وسعت حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع شامل شهر‌های حلبچه، خرمال، بیاره، طویله و هم چنین نوسود از شهر‌های ایران.

کاهش خط پدافندی خودی.

گشودن جبهه‌ای جدید برای دشمن وانتقال توان عمده‌ای از ارتش عراق به جبهه شمالی.

به اسارت درآوردن ۵۴۴۰ نفر از نیرو‌های دشمن.

انهدام ۲۷۰ تانک و نفربر، ۶۰ توپ صحرایی، ۲۰ ضدهوایی، ۴۰ خمپاره انداز، ۱۳ دستگاه مهندسی، ۲۳۰ خودرو و ۷۵۰ اسلحه انفرادی و آرپی جی هفت.

به غنیمت گرفته شدن ۹۰ تانک و نفربر، ۱۰۰ توپ صحرایی، ۲۰ توپ ضد هوایی، ۲۰ خمپاره انداز، ۱۵ دستگاه مهندسی، ۸۰۰ خودرو و ۶۱۱۰ اسلحه انفرادی و آرپی جی هفت.

انتهای پیام/