"حمدالله مستوفی"، نگینی بر تاریخ قزوین

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران ، از قزوین ؛ وی  در سال ۶۸۰ ه.ق درقزوین به دنیا آمد ، او از خاندان قدیم مستوفیان قزوین است که نسبش با 14 پشت به حربن یزید ریا حی می‌رسد و در زمان معتصم عباسی در قزوین ساکن شده و دارای شغل دیوانی بودند.

مستوفی  در کودکی و نوجوانی  در زادگاه خود به کسب علم و دانش پرداخته و از نوجوانی سرایش اشعار خویش را آغاز کرد.

حمدالله مستوفی در جوانی علیرغم علاقه فراوان به تاریخ و جغرافیا و شعر و ادب، همانند اسلاف خویش جذب مشاغل دیوانی شد.

حمدالله مستوفی از نویسندگان خواجه رشیدالدین فضل الله به سمت مستوفی زنجان، ابهر و طارم منصوب شد و پس از قتل خواجه، به دستگاه وزارت خواجه غیاث الدین محمد فرزند او راه یافت.

این نویسنده از جوانی شوق مفرط به تحصیل اطلاعات تاریخی، جغرافیایی داشت بویژه در دستگاه خواجه رشیدالدین فضل الله که مرکز اجتماع دانشمندان بود از محضر آنان استفاده می‌کرد.

این مورخ جلیل القدر از شعرا و منشیان مطلع زبان فارسی و از علاقه مندان به وطن خود، ایران بود و از جوانی علاقه فراوانی به گردآوری اطلاعات تاریخی و مباحثه با فضلا و دانشمندان داشت و اغلب در مجالس و محافل علمی و ادبی شرکت می کرد.

از وی 3 کتاب معتبر فارسی در تاریخ و جغرافیا و ادب فارسی (نظم و شعر) باقی مانده است.
اولین کتاب مهم وی تاریخ گزیده است که در سال ۷۳۰ قمری آن را به خواجه غیاث الدین محمد تقدیم و به نام وی تألیف کرد.

این کتاب تاریخ عمومی عالم از بدو خلقت آدم تا زمان صدارت خواجه غیاث الدین محمد است و مؤلف ضمن خلاصه کردن کتاب جامع التواریخ خواجه رشیدالدین و گردآوری اطلاعاتی از مورخین عصر خویش،اطلاعات مهمی درباره تاریخ دانشمندان و ادبای عرب و ایرانی و تاریخ و جغرافیا و بزرگان وطن خود قزوین را به آن افزوده است.

حمدا... مستوفی دومین شاهکار ادبی خود به نام ظفرنامه را که منظومه ای در بحر متقارب مشتمل بر75 هزار بیت شعر است در سال ۷۳۶ ه. ق به پایان رسانید.

 وی در این کتاب بزرگ حماسی، حوادث هفت قرن و نیم تاریخ ایران بعد از اسلام را بصورت مجزا و در قالب شعر بیان کرده است که بویژه وقایع هجوم مغولان به ایران و تسخیر شهرهای ایران از لحاظ تاریخی اهمیت زیادی دارد.

حمدا... مستوفی شانزده سال از عمر خویش را صرف سرایش این کتاب حماسی کرده است.

 این ادیب نامورهمچنین  در سال ۷۴۱ و در اواخر عمر آخرین کتاب بزرگ خود (نزهت القلوب) را در علم هیئت و جغرافیا به پایان رساند.

نویسنده در این کتاب به تشریح جغرافیای کشور ایران پرداخته و در توصیف جغرافیای اقتصادی ایران بیشتر از دفاتر مالیاتی دولت ایلخانان، که باسمت مأمور عالی مقام مالیاتی بدان دسترسی داشته، استفاده کرده است.

وی در این کتاب شرایط طبیعی و وضعیت کشاورزی هر شهر و روستا را به دقت توضیح داده و علاوه بر آن بطور جداگانه به توصیف رودخانه ها و مجاری و نهرهای آبیاری و معادن و راههای کاروان رو پرداخته است.

این کتاب علاوه بر جغرافیا مشتمل بر هیات، تاریخ طبیعی و فصلی در عجایب عالم است که از کتب نفیس تاریخی قرن هشتم هجری محسوب می‌شود.

این ادیب وطن‌پرست به گونه‌ای تلویحی به مقابله با اشغالگران مغول هم برخاسته و جنایات آنان را در کشور ایران تشریح کرده است.

حمدالله مستوفی در سال 750 قمری وفات یافت، آرامگاه این عالم بزرگوار در شهر قزوین قرار دارد و از اماکن مورداحترام اهالی این شهر به حساب می‌آید.

انتهای پیام/