باشگاه خبرنگاران جوان؛ فلاحتی - بهاباد با آثار تاریخی یکی از شهرستان‌های منحصر‌به‌فرد استان یزد است، بیشتر مردم این شهرستان به کشاورزی و دامپروری مشغول هستند.

 حدود یک هزارو پنجاه سال شهری آباد و خوش آب و هوا بوده‌است که توتیای آن به شهر‌های دیگر صادر می‌شده‌است. در زمان مغول‌ها این شهر به کلی نابود شده و دوباره بازسازی شده‌است.

 نقل قول‌هایی مبنی بر مقاومت مردم بهاباد در قلعه معروف این شهر برابر محمود افغان وجود دارد. از محصولات کشاورزی این منطقه می‌توان به گندم، جو، زیره، پسته، انگور، انار و اخیراً زعفران با کیفیت بالا نام برد. مقبره عالم بزرگ اسلامی ملا عبدالله بهابادی در این شهر قرار دارد. این شهر یکی از شهر‌های کویری ایران است که در حاشیه دشت لوت واقع شده بارندگی آن نسبتاً متعادل است.

آشنایی با تاریک‌ترین آسمان شب خاورمیانه
 یکی از پرستاره‌ترین آسمان‌های شب را در منطقه کویری بهاباد یزد می‌توانید ببینید. غوغای میلیون‌ها ستاره در آسمان شب کویر بهاباد واقعا شگفت انگیز است، مطمئنا تاحالا از زیبایی این آسمان شنیده‌اید، اما تا وقتی خودتان از نزدیک نبینید امکان ندارد که بتوانید درک درستی از آن پیدا کنید.

 بهترین منطقه کویری ایران برای دیدن ستاره‌ها را می‌توان کویر شهرستان بهاباد که معروف به تاریکترین آسمان خاورمیانه است دانست.

این کویر در ۱۰۰ کیلومتری شرق بهاباد وجود دارد.

روستای زیر زمینی ده عروس
ایران این سرزمین کهن با تاریخ هزاران ساله؛ در گوشه‌گوشه خود، زیبایی‌های خاص و بی‌نظیری دارد که چشم هر بیننده‌ای را خیره و روح و جان وی را زنده می‌کند. یکی از این دیدنی‌ها، روستای زیرزمینی ده عروس بهاباد است که در دل کویر، آرام و آسوده آرمیده است.

این روستا، یکی از روستای تاریخی شهرستان بهاباد است که قدمتی طولانی دارد و در ۱۲ کیلومتری شهرستان بهاباد یزد قرار گرفته است.

روستا دارای خانه‌هایی زیرزمینی، استخر، قنات، زمین کشاورزی و... است؛ خانه‌های زیبا و سنگی که با ساده‌ترین ابزار‌ها و به کمک طبیعت و دست آدمی ساخته شده و منطقه‌ای بکر و گردشگری را شکل داده است.

 در قدیم انگور بهاباد بسیار معروف بوده‌است ولی اکنون بیشتر باغات این منطقه مربوط به پسته‌است. نام قدیم این شهر تالی بوده‌است و دارای آب‌های زیرزمینی فراوان است که مقدار زیادی از آن به معدن چادرملو می‌رود که سبب پایین آمدن سطح آب و در نتیجه تلخ شدن آن شده‌است.

بنابر اسناد تاریخی محدوده معدن چادرملو همواره متعلق به این شهرستان بوده‌است که به دلیل اعمال نفوذ تنی چند به شهرستان اردکان پیوسته‌است.

وجه تسمیه بهاباد
بهاباد از دو واژه «به» و «آباد» تشکیل شده که واژه به با تلفظ فتح به معنی تحسین و با تلفظ کسر به معنی خوب و نیکی و بهتر می‎‎شود که در این صورت کلمه بهاباد به معنی بهترین آبادی است. البته شاید نام پیشین آن غیر از این بوده و به علت ویرانی آن و ساختن آبادی جدید به بهاباد تغییر نام یافته که به معنی بهتر از آبادی قبلی معنی می‎‎شود.

گویش مردم بهاباد
گویش محلی مردم این منطقه بیشتر به گویش مردم استان کرمان نزدیک است.

غذا‌های محلی
از غذای محلی این شهر می‌توان نون کوتو، کلجوش، آبگوشت محلی وگوشت کوفته، قدتو، کوفته، کشک و گردو، گردو پیاز را نام برد.

کشاورزی و باغداری
تولیدبادام، پسته، گردو، توت درختی{خشک} وانگورازجمله فراورد‌های باغداری وکاهو، اسفناج، گشنیز، شوید، تره ونعناع ازجمله سبزیجات برگی شهرستان است.

مسجد جامع بهاباد
این بنا در بهاباد بافق یزد واقع گردیده و ظاهرا از آثار دوره صفوی است که بر طبق کتیبه موجود، در سال ۱۱۹۲ ه-. ق- سلطنت کریم خان زند- توسط حاج مهدی نامی تعمیر و تجدید شده است. سنگ دیگری نیز متضمن وضع موقوفات مسجد- مورخ ۱۲۳۶ ه-. ق- وجود دارد. این بنا به علت قرار گرفتن در زمین شیب دار، در دو سطح و با شیوه‌ای خاص بنا گردیده است.

روستای تاریخی آسفیج
روستای نمونه و هدف گردشگری آسفیج از شمال به بخش بهاباد با فاصله ۳۲ کیلومتر قرار دارد.

آسفیج روستایی با جاذبه‎‎ های گردشگری، مزارع سرسبز، باغ‌های منحصر‌به‌فرد و آبشار‌ها و جویبار‌هایی است که آن‌را به باغ بزرگی تبدیل کرده است. از جاذبه‎ های شاخص آن درخت چنار ۳۰۰۰ ساله، مسجد فاطمیه (س)، مسجد قدیمی، قلعه تاریخی، درخت بنه کهنسال، چشمه‌های آب، قبرستان قدیمی، پهلوان شیران، زیارتگاه پیر سمکوئیه، برج‎‎های قدیمی و نیز کوه‎‎‎‎های سه سر، حسن کل و موم است.

روستای همیجان
روستای همیجان از توابع دهستان بنستان است که در ۱۱ کیلومتری شهر بهاباد قرار دارد. این روستا در جنوب غربی شهرستان بهاباد در دره‌ای کوهستانی به شکل طولی و متمرکز با شکل دره قرار گرفته است.

مزارع، باغ‌های روستا و منازل مسکونی در دامنه بین دو کوه به شکل زیبا و دیدنی قرار دارد. همیجان از مناطق ییلاقی بهاباد است که در صورت ایجاد و تامین امکانات رفاهی و خدماتی در تمام فصول سال می‌تواند از کانون‌های مهم گردشگری شهرستان باشد و به دلیل موقعیت طبیعی آن به یکی از روستا‌های هدف گردشگری استان یزد تبدیل شود.

 از مهمترین ارتفاعات روستای همیجان می‌توان به اصطلاح مردم محلی از آن کوه یاد می‌کنند، به کوه‌های جوزر، زرد، بن کوه، کافرا، اجن ها، سفید، صدا و کوه دوقله اشاره کرد.

منطقه کوهستانی این روستا رویشگاه گیاهان و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری است. پی بردن به ارزش‌های متعدد این منطقه که میراث طبیعی نادری دارد و دیگر قابلییت‌های این روستا می‌تواند آن را به منطقه گردشگری تبدیل کند.

منطقه کوهستانی همیجان دارای چشمه‌های زیادی است که اغلب در تمام فصول سال جاری هستند که آب شرب مردم روستا و هم آب کشاورزی آنها را تامین می‌کند. از مهمترین چشمه‌های آن می‌توان به جوزر، بن در، هلند، بن کوه، دوریگو، بید حسن، چشمه زیر کوه زرد و ... اشاره کرد.

چشمه مرتضی علی آسفیچ
چشمه مرتضی علی (ع) آسفیچ از جاذبه‌های گردشگری این روستا است که متشکل از ۷ چشمه آب با دبی ۶۰ تا ۹۰ لیتر در ثانیه و محل تأمین آب کشاورزی روستای آسفیچ است.

وجود چشمه‌های متعدد جوشان این مکان را به یک محور گردشگری قابل‌توجه تبدیل کرده که همگان از فضای بکر آن جهت گذران اوقات فراغت استفاده می‌کنند و وجود باغ‌های سرسبز گردو، گیلاس، هلو، انگور و… در اطراف این مکان، نشانگر کیفیت بسیار بالای آب این چشمه است.

رودخانه شور وکوه ریگ جاذبه درمانی بهاباد
کوه ریگ از جاذبه‌های گردشگری شهرستان بهاباد است که در روستای احمد آباد بهاباد قرار گرفته و از طریق قلعه جنت آباد قابل دسترس است.

کوه ریگ بهاباد به تَلی از ماسه‌های تمیز و بدون خاک گفته می‌شود که به صورت تپه بسیار بزرگی در نزدیکی یکی از کوه‌های بهاباد شکل گرفته است. ریگ‌های این کوه در طول روز به خاطر تابش مستقیم نورخورشید، بسیار داغ است. به اعتقاد مردم؛ رفت و آمد در سطح کوه ریگ، نوعی ورزش است و به دلیل ریگی بودن آن، اغلب تا نیمی از پا در این ریگ‌های داغ فرو رفته که باعث درمان درد‌های عضلانی پا و کمر می‌گردد.

بقعه شیخ ضیا الدین
بقعه‌ای با مساحت ۱۰۵ متر مربع دارای یک ایوان در وسط و دو صفه در دو طرف و سقف گنبدی شکل به ارتفاع ۵ متر که واقع در خیابان شهید صدوقی بهاباد و در محل قبرستان قدیم بهاباد است. قدمت این زیارتگاه مربوط دوران قاجاریه می‌باشد. (وفات مرحوم شیخ ضیاءالدین:۱۲۷۶ ه. ق)

منطقه شکار ممنوع بهاباد
منطقه شکار ممنوع بهاباد در موقعیت جغرافیایی E ۵۶۲۰ تا E ۵۶۵۶ و N ۳۱۴۰ تا N ۳۲۱۶ در استان یزد واقع است. منطقه بهاباد از شمال با کویر ساغند، از جنوب با استان کرمان، از شرق با کویر لوت و پناهگاه حیات وحش نایبندان و زا غرب با شهر بافق محدود می‌شود.

کویر شرقی بهاباد به همراه منطقه مجاور آن یعنی نای بندان از بکرترین کویر‌های ایران محسوب می‌شود. شکل کلی منطقه بهاباد بصورت دو سری ارتفاعات موازی در امتداد شمالغربی-جنوبشرقی کشیده شده است وبلند‌ترین نقطه ارتفاعی آن در کوه‌های آسفیچ (۵/۵ کیلومتری جنوب جعفرآباد ومرز مشترک بااستان کرمان) با ارتفاع ۳۰۶۹ مترو پست‌ترین نقطه آن با ارتفاع ۱۰۴۵ متردر محل خروجی رودخانه شور است.

 از نظر فرسایشی سنگ‌های بخش جنوب، جنوب غربی وغرب منطقه بیشتری در برابر فرسایش و هوازدگی داشته بهمین جهت ارتفاعات بلندی را بوجودآورده است که محل اصلی تغذیه سفره آب زیرزمینی منطقه است. در مقابل ارتفاعات شرقی وشمالغربی بدلیل تقابل کم دربرابر فرسایش، ارتفاع کمتری داشته وبیشتر به صورت تپه ماهور و کوه‌های کم ارتفاع ظاهر شده‌اند که نزولات جوی آن به مراتب کمتر بوده و در تغذیه آب‌های زیر زمینی هم نقش چندانی ندارند.

 این منطقه چون از لحاظ آب و هوایی نسبتاَ‌خوب است و زیستگاه مناسبی برای پستاندارانی از قبیل قوچ و میش، کل و بز، جبیر، یوز، پلنگ، کاراکل، گرگ، خرگوش، انواع روباه، شغال، کفتار، گربه وحشی، انواع موش‌های صحرائی، تشی و ... است.

همچنین زیستگاه مناسبی برای پرندگان کمیابی نظیر هوبره، انواع عقاب‌ها، زاغ بور، کبک، تیهو، باقرقره، زاغی، شاهین، قرقی، دلیجه، سارگپه، بلبل خرما، سنگ چشم، انواع چکاوک، چلچله و ... است.

تمامی حیوانات فوق یا دیده شده‌اند و یا رد آنها مشاهده گردیده است. لازم به ذکر است که این منطقه با توجه به گستردگی مکان مناسبی برای جمع آوری انواع حیوانات می‌باشد که این امر مستلزم نیروی زیادتر و امکانات بیشتر است. امید که در آینده نزدیک بشود از این مکان به عنوان ذخیره گاه زیست کره و محلی که بتوان روی آن مانور داد و یک تفرجگاه بسیار مطلوب جهت استفاده از توریست‌های داخلی و خارجی استفاده کرد.

این اثر تاریخی در حال حاضر تخریب و در کوچه کنار مسجد فاطمیه در قدیم بوده است.

حدیله مقبره بزرگان بهاباد
بنایی زیبا که مقبره خان‌ها و کلانتر‌های بهاباد و بعضی از بزرگان بهاباد نظیر جناب فخرالواعظین است. این بنا در محل قبرستان قدیم بهاباد واقع در خیابان شهید صدوقی واقع است.

مزار عالم و فیلسوف جلیل القدر ملا عبدالله بهابادی (صاحب حاشیه) که به مساحت ۱۴۸ متر مربع با مصالح خشت و گل و با نما چینی آجر در دوران قاجاریه بنا گردیده است.

رودخانه‌ی شور در شمال بهاباد با دبی متوسط ۸۵ لیتر در ثانیه، سالیانه به طور متوسط معادل ۲.۶۸ میلیون مترمکعب به صورت زهکشی آب از منطقه‌ی بهاباد خارج می‎‎کند. این رودخانه در طول سال آب دارد و در مسیر عبور خود به سمت کویر اکوسیستم جالب و دیدنی خلق کرده است.

خندق بهاباد
قسمتی از خندق بهاباد که در اطراف شهر و بافت قدیم بهاباد برای جلوگیری از نزدیک شدن دشمن به شهر بهاباد حفر شده بود.

موزه علوم طبیعی
این موزه که وابسته به آموزش و پرورش است در سال ۱۳۷۷ تأسیس شده است. این موزه با داشتن نمونه‎‎های بسیار متنوع و زیبا در بخش‎‎های سنگ و فسیل، بخش جانورشناسی، گیاه‌شناسی و بخش میکروسکوپیک فعالیت دارد.

 موزه علوم طبیعی بهاباد طی سال‎‎های گذشته توانسته است در بخش سنگ و فسیل و بخش آبزیان مقام اول را از میان موزه‎‎های کشور کسب کنند. در این موزه بیش از ۴۰۰۰ نمونه‌ی با ارزش در بخش‎‎های مختلف فوق‌الذکر وجود دارد.

برج قلعه
این برج تنها برج باقی مانده از ۵ برج اطراف شهر قدیم بهاباد می‌باشد. برج با ارتفاع ۹ متر و در دو طبقه با خشت و گل ساخته شده است.

قلعه تاریخی جنت آباد
قلعه جنت آباد به عنوان یکی از آثار تاریخی شهرستان بهاباد که کاملا بکر و دست نخورده است میزبان گردشگران نوروزی در این شهرستان است.

یکی از آثار بکر و دست نخوره این شهرستان، قلعه جنت آباد است که با سبک معماری بسیار ویژه و نابی احداث شده و در گذشته به عنوان دژی محکم مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

 این قلعه در حوالی روستای احمدآباد، از توابع بخش مرکزی است و در ۱۲ کیلومتری بهاباد واقع شده که با وجود گذشت سال‌های دراز همچنان بسیاری از بخش‌های آن سالم است.

با گذشت صد‌ها سال هنوز حصار و چهار برج دیده بانی و نگهبانی این قلعه سالم مانده است و علاقمندان به آثار دوره زندیه می‌توانند این اثر بکر و دست نخورده را از نزدیک مشاهده کنند.

در قلعه جنت آباد نمازخانه‌هایی با سر صفه زیبا و اتاق‌ها و راهرو‌هایی به سبک معماری زندیه بنا شده‌اند که همچنان برای علاقمندان به تاریخ چشم نوازند. بنای تمام خشتی قلعه جنت آباد به شکل مربع بوده و طول هر ضلع آن ۵۰۰ متر است که همین موضوع سبب شده این قلعه از قلعه‌های دوران و عصر خویش متمایز شود. این قلعه از کوچه‌های خشت و گلی ساخته شده که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، خانه‌هایی که در داخل قلعه قرار گرفته‌اند خانه‌های اربابان خوانین

کشاورزان و دامداران و طبقات مختلف مردم بودند که با شکل و معماری قدیمی ساخته شده است. در صورتی که بخواهیم این قلعه را با آثار دوران زندیه مقایسه کنیم، بدون زیاده‌گویی می‌توان آن را نمونه و الگویی از ساخت و ساز این دوران تاریخی ایران اسلامی دانست.

کویر بهاباد
کویر بهاباد در ۲۰۰ کیلومتری شرق یزد واقع شده که از شمال به کویر ساغند، از جنوب به استان کرمان، از غرب به شهر بافق و از شرق به کویر لوت و منطقه حفاظتی بکر نایبندان محدود می‌شود. در حوضه آبریز دشت کویر، رودخانه شور (مهم‌ترین رود منطقه) جریان دارد که از کوه‌های آسفیچ و بنستان سرچشمه گرفته و به دشت کویر می‌ریزد.

 منطقه کویری بهاباد از نظر آب و هوایی در ناحیه گرم و خشک قرار گرفته و به خاطر وجود شن‌های روان، تپه‌های شنی، لخت بودن دشت‌ها و کوهستان ها؛ باد به صورت طوفان‌های سهمگین شنی با سرعت ۹۰ کیلومتر در ساعت می‌وزد.

 در این منطقه میزان بارندگی بسیار کم و متوسط سالیانه آن بین۱۰۰ تا ۳۵۰ میلیمتر می‌باشد که با توجه به ارتفاعات، متغیر است. نوسانات درجه حرارت منطقه کویری بهاباد بسیار متغیر است به گونه‌ای که گاهی از ۴۵ درجه سانتی گراد بالای صفر به ۲۰ درجه سانتی گراد زیر صفر تغییر پیدا می‌کند.

جاذبه‌های طبیعی کویر بهاباد
در آسمان کویر شرقی بهاباد هیچ گونه آلودگی نوری وجود ندارد آنچنان که آسمان بکر شب در تاریکی مطلق و یکدست فرو رفته و ستاره‌ها از مخمل شب بیرون زده، سیاره مشتری همچون چراغی می‌درخشد وکهکشان مثلث نیز به وضوح دیده می‌شود که همه اینها، کویر بهاباد را به یکی از بهترین رصدگاه‌ها تبدیل نموده است.

 از دیگر جاذبه‌های طبیعی این منطقه؛ کوه‌های بلند و برف گیر، نمکزارها، تپه‌های ماسه‌ای بزرگ، زمین‌های پلاگون و … است که این منطقه و کویر را بسیار تماشایی کرده است.

 حدود یک هزارو پنجاه سال پیش  نخستین بار جغرافی نویس معروف "مقدسی" درکتاب خود احسن التقاسیم که از امهات کتب جغرافیاست ازبهاباد یاد کرده است.

وی بهاباد را با قواف دهکده پرجمعیتی درسه فرسخی  با هم ذکرنموده و می گوید این دو محل از نقاط سردسیر هستند و باغ‌های بسیار دارند عین متن عربی " وقواف وبهاوذ بینهما ثلاث فراسخ سردسیر کله بساتین وهما عامرتان نزیهتان"

امروزه از قواف اثری بر جای نیست چنان که از کتا ب مقدسی برمی آید گویا قواف مشهورتر از بهاباد بوده است زیرا علاوه بر تقدم نام قواف بربهاباد در ذکرشهر‌های مهم بردسیر تنها به نام قواف اشاره می کند ومن مدن‌ها ماهان، کوغون، زرند، جنزروذ (چترود) کوه بیان (کوهبنان) قواف، اناس، زوار (راور) خوناوب، غبیرا (۴۶۰ کتاب) نامبرده است.

کتاب احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم نوشته ابو عبدالله محمد بن احمد المقدسی لیدن مطبع بریل ۱۹۰۹ صفحه ۴۶۲، از تاریخ، آثار بکر، شگفتی‌ها و زیابایی‌های بهاباد را روایت کرده است.

به بهاباد سفر کنید و از جاذبه‌های دیدنی این شهر دیدن کنید. این منطقه بکر مکانی مناسب برای سرمایه‌گذاری و گردشگری است.