باشگاه خبرنگاران جوان - نوروز علی‌مرادپور، کشاورز کهنه‌کار اهل شهرستان چرام، این روزها بیشتر از هر زمان دیگری به آسمان نگاه می‌کند. چشمانش به دوردست دوخته شده و با دست‌های پینه‌بسته‌اش به زمین خشکیده‌ای که دیگر محصولی به بار نمی‌آورد اشاره می کند و می گوید:«هیچ‌وقت چنین چیزی ندیده بودم، زمستان که گذشت و بارانی نیامد، سال سختی در پیش داریم.» امسال، مانند بسیاری از کشاورزان منطقه، او هم با نگرانی سرنوشت مزارعش را نظاره می‌کند، اما این فقط مشکل او نیست؛ بلکه بحرانی است که کل استان کهگیلویه و بویراحمد را دربرگرفته است.

کاهش ۶۰ درصدی بارندگی؛ وضعیت نگران‌کننده ذخایر آبی

بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی کهگیلویه و بویراحمد، میزان بارندگی در این استان تا تاریخ ۲۵ اسفند به ۲۵۳ میلی‌متر رسیده است؛ رقمی که ۱۰۰ میلی‌متر کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. علاوه بر این، آمارها نشان می‌دهند که بارندگی امسال نسبت به میانگین بلندمدت، کاهش ۶۰ درصدی داشته است.

کرمی، مدیرکل هواشناسی استان، در این رابطه هشدار داده است که حتی با وجود احتمال بارندگی‌های پراکنده در روزهای آینده، میزان کمبود بارش‌ها آن‌چنان چشمگیر است که این بارندگی‌های محدود تأثیر قابل توجهی بر بهبود وضعیت نخواهند داشت. وی تأکید کرد که استان در سال جاری با بحران کم‌آبی مواجه خواهد شد و این مسئله باید به‌عنوان یک هشدار جدی مورد توجه قرار گیرد.

سدهایی که دیگر پر نمی‌شوند؟

همزمان با کاهش بارندگی، میزان ذخایر آبی سدهای استان نیز به شکل کم‌سابقه‌ای کاهش یافته است. آرش مصلح، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد، با ارائه آمار تکان‌دهنده‌ای در مورد حجم آب پشت سدهای استان، وضعیت را «نگران‌کننده» توصیف کرده است. به گفته او، در برخی از سدهای استان، میزان ذخیره آب تا ۸۰ درصد کاهش یافته است و به‌عنوان نمونه، سد شاه‌قاسم تنها ۸ درصد ظرفیت خود را آب دارد.

او همچنین هشدار داد که اگر روند کاهش بارندگی و استفاده بی‌رویه از منابع آبی کنترل نشود، امکان دارد برخی از مناطق استان در تابستان آینده با قطعی آب آشامیدنی مواجه شوند.

چالش‌های پیشِ‌رو؛ کشاورزی و تأمین آب شرب در معرض تهدید

از دیگر پیامدهای کاهش بارندگی، تأثیر مستقیم آن بر کشاورزی منطقه است. کشاورزان کهگیلویه و بویراحمد که سال‌هاست به کشت محصولات پرآب‌بر، به‌ویژه برنج، وابسته هستند، امسال با هشدار مقامات محلی مبنی بر لزوم تغییر الگوی کشت مواجه شده‌اند. مصلح در این خصوص تصریح کرد: «کشاورزان باید از کشت محصولات آب‌بر مثل برنج خودداری کنند، زیرا منابع آبی استان توان تأمین نیازهای این نوع از کشت را ندارد.»

این توصیه در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کشاورزان به دلیل وابستگی اقتصادی به این نوع از محصولات، تغییر الگوی کشت را امری دشوار می‌دانند. از سوی دیگر، محدودیت منابع آبی می‌تواند علاوه بر کاهش تولیدات کشاورزی، بر قیمت محصولات نیز تأثیر گذاشته و مشکلاتی برای تأمین مواد غذایی ایجاد کند.

راهکارها؛ از مدیریت منابع آب تا تغییر الگوی مصرف

کارشناسان بر این باورند که تنها راه جلوگیری از تشدید بحران آب در کهگیلویه و بویراحمد، مدیریت صحیح منابع آبی و اصلاح الگوی مصرف است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد، کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از طریق به‌کارگیری سیستم‌های نوین آبیاری است. این روش می‌تواند موجب بهره‌وری بیشتر در استفاده از منابع محدود آبی شده و از هدررفت آب جلوگیری کند.

علاوه بر این، افزایش سطح آگاهی عمومی درباره بحران آب و روش‌های صرفه‌جویی، نقش مهمی در کاهش مصرف غیرضروری خواهد داشت. اطلاع‌رسانی مناسب به شهروندان و کشاورزان درباره اهمیت حفظ منابع آبی و ارائه راهکارهای عملی برای مدیریت مصرف، می‌تواند گام مؤثری در جلوگیری از تشدید بحران باشد.

توسعه طرح‌های بازچرخانی آب و مدیریت فاضلاب شهری نیز یکی دیگر از راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آبی کمک کند. استفاده مجدد از آب‌های تصفیه‌شده در بخش‌های مختلف، از جمله کشاورزی و صنعت، می‌تواند تأثیر بسزایی در مدیریت پایدار منابع آب داشته باشد.

در کنار این اقدامات، کاهش هدررفت آب در شبکه‌های توزیع، امری ضروری است. بسیاری از شبکه‌های انتقال و توزیع آب در کشور به دلیل فرسودگی، با نشت و هدررفت آب مواجه هستند. نوسازی این شبکه‌ها و به‌کارگیری فناوری‌های جدید برای جلوگیری از اتلاف آب، می‌تواند نقش قابل‌توجهی در حفظ منابع آبی ایفا کند.

با این حال، اجرای این راهکارها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری مناسب و همکاری میان نهادهای دولتی و مردم است. اگر تدابیر لازم در اسرع وقت اتخاذ نشود، کهگیلویه و بویراحمد ممکن است در سال‌های آینده با بحران آبی شدیدتری مواجه شود که بر تمام ابعاد زندگی مردم این استان تأثیر خواهد گذاشت.

منبع ایرنا