باشگاه خبرنگاران جوان -  زندگی و زیست حق هر موجود زنده ای است و هیچ یک از ما حق نداریم ، این حق را از جانواران به هر دلیلی بگیریم بنابراین اگر آنها را به هر مناسبت یا دلیلی به خانه خود می آوریم در قبال زندگی و نگهداری از آنها مسوولیت داریم و باید برای آن تلاش کنیم.

در عین حال به گفته کارشناسان و متولیان، نگهداری هر گونه جانوری در خانه نیازمند رعایت برخی از اصول بهداشتی، آگاهی و توجه است تا علاوه بر حفظ زندگی آن جانور، خطری متوجه سلامت افراد خانواده و البته محیط زیست نشود.

ماهی قرمز یکی از جانورانی است که سالانه میلیونها قطعه از آن توسط مردم خریداری می شود که البته همه آنها زنده نمی مانند و درصد زیادی از آنها حتی به سفره هفت سین هم نمی رسند و خیلی زود جان خود را به دلیل شرایط نادرست نگهداری و عدم رسیدگی خریداران از دست می دهند.

ماهی قرمز سفره هفت سین از کجا آمد؟

گذاشتن ماهی قرمز در سفره عید، مهمانی زیبا و خوشخرام که بسیاری از خانواده‌های ایرانی، به ویژه کودکان بدان علاقه بسیاری دارند، بنیانی فرهنگی دارد. ماهی قرمز، تاریخی چند هزارساله را پشت سر گذاشته تا بتواند به عنوان قدیمی‌ترین ماهی خانگی یا زینتی به حوضخانه‌های مردم و آب نماهای عمومی راه یابد و مهمان کوچک نوروزی سفره‌های هفت‌سین ایرانیان شود.

تاکنون تصور می‌شد که این ماهی برای نخستین‌بار در شرق آسیا و در کشورهای چین و ژاپن پرورش داده می شده اما آثار تاریخی به دست آمده در مرزهای پهناور ایران فرهنگی، که امروز در موزه‌های بزرگ جهان نگهداری می‌شود، نشان می‌دهد که مردمان ساکن در فلات ایران هزاران سال است که با گونه‌های مختلف ماهی به ویژه ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند و بر خلاف تصور رایج، به احتمال زیاد این ماهیان از ایران به چین رفته‌ و در آنجا مورد بازپروری و به‌گزینی قرار گرفته‌اند و به دستور امپراتوران چینی برای پرورش این ماهی آبگیرهای مخصوص و یا حوضچه‌هایی از جنس چینی ساخته می شده است.

ماهی قرمز در چرخه تولید، عرضه، خرید و نگهداری، اصول و ضوابطی دارد که باید نسبت به آنها آگاهی داشت و رعایت آنها را در دستور کار قرار داد و لازم است مردم نسبت به این موارد آگاهی داشته باشند.

ماهی شاداب بخرید، غذا هم برایش بخرید

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: خرید ماهی قرمز بسیار در نگهداری و عمر طولانی این جانور موثر است زیرا در صورت خرید ماهی سالم با رعایت اصول نگهداری و غذادهی مناسب می توان از زنده ماندن و عمر بیشتر ماهی اطمینان حاصل کرد.

دکتر حسین یاوری با اشاره به شاخصه های ماهی شاداب و سالم افزود: پولک‌های ماهی قرمز باید کاملا سالم باشد، چشم ها یک طرفه یا دوطرفه یا بیرون زده نباشد و باله های آن نیز باید نرم و فاقد هر گونه پوسیدگی، خوردگی یا ریختگی باشد.

او با تاکید بر این که باید در هنگام خرید از سلامت ماهی قرمز مطمئن شد گفت: از خصوصیات ماهی سالم داشتن حرکات متعادل، نداشتن جای زخم، نقاط سفید یا قرمززنگ یا لکه های غیرمعمول روی بدن است.

وی تاکید کرد: تنگ ماهی قرمز نباید در قسمت های گرم خانه نگهداری شده و یا در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار گیرد، زیرا این ماهی ها باید در محلی خنک نگهداری شوند به گونه ای که گذر شب و روز را هم متوجه شوند.

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: برای نگهداری از ماهی قرمز باید دمای خانه یا آب محل نگهداری آنها بین ۲۲ تا ۲۶ درجه سانتیگراد باشد زیرا کمتر از این دما باعث کم تحرک شدن این آبزی و عوارض دیگر برای آن می‌شود.

یاوری افزود: آب تنگ ماهی باید هفته ای یک یا ۲ بار تعویض شود و برای استفاده از آب شهری باید این آب را ۴۸ ساعت قبل در جایی ثابت قرار داد تا کلر آن خارج شود و بعد ماهی را در آن قرار داد.

وی تاکید کرد: ظروفی که برای نگهداری ماهی قرمز استفاده می‌شود باید دهانه بزرگی داشته باشد زیرا هر چه سطح تماس آب با هوا بیشتر باشد ماهی ها اکسیژن بیشتری دریافت می کنند.

نان غذای ماهی قرمز نیست

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان دامپزشکی خراسان رضوی گفت: غذای ماهی قرمز باید از مواد غذایی که کربوهیدرات زیاد و پروتئین اندکی دارند تهیه شود که این غذا را می توان از آکواریوم فروشی ها خریداری کرد و به هیچ وجه نباید به ماهی قرمز خرده نان داد زیرا باعث نفخ و تولید گاز در ماهی شده و مشکل ساز می شود و بهتر است مردم غذای آماده مخصوص این ماهی را تهیه کرده و به میزان کم در اختیار ماهی قرار دهند.

یاوری افزود:برخی ماهی ها گوشتخوار و برخی همانند ماهی قرمز علفخوار هستند، بنابر این باید از نگهداری ماهی قرمز با ماهی های گوشتخوار در یک فضا پرهیز کرد.

وی ادامه داد: برای ضدعفونی کردن ظرف ماهی در پایان نوروز نیز باید از نمک به میزان سه درصد و سایر مواد ضدعفونی مانند پرمنگنات پتاسیم و بتادین استفاده کرد.

در صورت تماس با آب ماهی، شست و شوی دست با آب و صابون و نیز ضد عفونی دستها ضروری است

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان دامپزشکی خراسان رضوی با بیان این که دست زدن به ماهی قرمز یا آب محل زندگی این ماهی می تواند همراه با آلودگی و انتقال باکتری به بدن انسان باشد گفت: پدر و مادرها باید توجه داشته باشند که کودکان نباید به هیچ وجه در تماس با ماهی یا آب ماهی قرمز باشند زیرا احتمال ابتلا به بیماری های حاصل از آلودگی آب ماهی در کودکان به دلیل ضعیف تر بودن خیلی زیاد است.

یاوری تاکید کرد: در صورت تماس و دست بردن در آب ماهی، شست و شوی دست با آب و صابون و نیز ضد عفونی دستها ضروری است.

وی با بیان این که برای خودروهای حامل ماهی قرمز باید گواهی بهداشتی حمل از شبکه‌های دامپزشکی دریافت شود افزود: افراد مبتلا یا مشکوک به بیماری تنفسی نباید در حمل و نقل و تماس با ماهی قرمز دخالتی داشته باشند.

وی ادامه داد: مراکز عرضه نیز باید دارای مجوز باشند و تاکید می شود تخلیه محموله های این ماهی با نظارت کارشناس دامپزشکی باشد و آب ماهی در این مراکز باید به شبکه فاضلاب عمومی سرازیر شود و از ریختن آن در دریاچه ها و رودخانه‌‍ ها جلوگیری شود.

مراکز مجاز ملاک خرید ماهی سالم

معاون سلامت اداره‌ کل دامپزشکی خراسان رضوی نیز در این خصوص گفت: با توجه به در پیش بودن سال نو و استقبال شهروندان از خرید ماهی‌های قرمز، این اداره کل به عنوان تنها مرجع کنترل بهداشتی، مراکزی را برای فروش این گونه ماهی‌ها تحت نظارت قرار داده است که با مجوز دارای نشان شبکه دامپزشکی مشخص شده‌اند.

دکتر محمود قربان‌زاده افزود: توصیه می شود مردم برای حفظ سلامت خود، ماهی قرمز مورد نیاز سفره هفت سین و یا آکواریوم خود را با رعایت اصول بهداشتی از این مراکز خریداری کنند.

وی اظهار کرد: با وجود این که تاکنون گزارشی مبنی بر بروز بیماری در انسان با منشاء ماهی‌های زینتی در کشور دریافت نشده است اما احتمال بروز بیماری‌های پوستی از طریق تماس با این گونه ماهی‌ها وجود دارد.

معاون سلامت اداره‌ کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: می‌توان با اقدامات پیشگیرانه از قبیل استفاده از دستکش به ویژه برای افراد حساس و دارای سوابق حساسیت، شست و شوی کامل دست‌ها با آب و صابون بعد از هر بار دست زدن به آب یا ماهی زینتی، جلوگیری از دست زدن کودکان به ماهی‌ها و آموزش بهداشت فردی به آنها و عدم دستمالی چشم، صورت و دهان بعد از کار با آکواریوم یا ظرف نگهداری ماهی را مورد توجه قرار داد.

قربان زاده افزود: همچنین رعایت دوره حداقل ۲ هفته‌ای قرنطینه برای ماهی‌های تازه در یک آکواریوم یا ظرف جداگانه، جداسازی ماهی‌های دارای وضعیت غیرطبیعی یا بیمار از سایر ماهی‌ها تا زمان حصول اطمینان از سلامت آنها، مراجعه به دامپزشک در صورت مشاهده هر نوع علائم و ناراحتی در ماهی یا ناراحتی پوستی، از بروز بیماری های احتمالی قابل انتقال به انسان جلوگیری می کند.

ورود آبزیان غیرمجاز به سفره هفت سین

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی گفت: خرید و آوردن آبزیان غیرمجاز در سفره هفت سین را تهدیدی بر سلامت خانواده و کودکان می دانیم و مردم باید نسبت به این حقیقت آگاه و هوشیار باشند.

دکتر یاوری افزود: فروش و خرید گونه‌هایی مانند مار، سمندر و لاک پشت مینیاتوری ممنوع است و امیدواریم مردم با آگاهی در این خصوص از خرید این گونه ها خودداری کنند.

وی اضافه کرد: با توجه به بیماری های مشترک انسان و دام، این گونه ها و دست زدن به بدن یا آب محل زیست آنها می تواند انسانها را دچار بیماریهایی مانند سل پوستی و بیماری سالمونلا و مشکلات گوارشی ناشی از آن کند.

کارشناس بهداشت و بیماری های آبزیان اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی تاکید کرد: کودکان به دلیل ناآگاهی و کنجکاوی بیش از بزرگسالان در معرض ابتلا به این بیماریها هستند و به همین دلیل به جد به مردم توصیه می شود به هیچ وجه این گونه های جانوری را نخرند.

یاوری با بیان این که توصیه می شود همشهریان در صورت مشاهده فروش این گونه ها توسط افراد مورد را به سامانه ۱۵۱۲ دامپزشکی گزارش دهند افزود: این گونه ها جزو گونه های مهاجم هستند و می توانند به محیط زیست نیز آسیبهایی وارد کنند.

وی توصیه کرد مردم از خرید این جانواران خودداری کنند و در سال نو بیماری ناشی از تماس با این گونه ها را به خانه و خانواده خود هدیه ندهند.

خرید و فروش «سمندر، مار و لاک‌پشت» ممنوع است

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز در این خصوص گفت: خرید و فروش خزندگانی مانند «سمندر، انواع مار و لاک‌پشت» طبق قانون شکار و صید به ویژه در آستانه نوروز ممنوع است.

ابوالفضل شعبانی افزود: هر ساله در آستانه عید نوروز شاهد خرید و فروش گونه‌های جانوری غیرمجاز از جمله انواع خزندگان مانند سمندر، برخی مارها، لاک پشت و برخی گونه‌های گیاهی مهاجم هستیم که بسیاری از آنها از گونه‌های حفاظت شده و یا در معرض خطر به شمار می‌روند.

وی اضافه کرد: متاسفانه گونه‌هایی که در ایام نوروز به صورت غیر مجاز خرید و فروش می‌شوند، بیشتر غیربومی بوده و پس از مدتی نگهداری در منازل پس از پایان ایام نوروز توسط مردم، در عرصه های طبیعی از جمله رودخانه ها و آبگیرها رها می شوند.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: این حیوانات اغلب گونه های مهاجم هستند و پس از سازگاری با طبیعت منطقه رهاسازی شده، به رقابت با گونه های بومی پرداخته و بسیاری از آنان را از بین می‌برند.

شعبانی از تشدید نظارت حفاظت محیط زیست و انجام گشت‌های مستمر یگان حفاظت در این ایام به منظور مقابله با خرید و فروش گونه‌های جانوری غیرمجاز خبر داد و افزود: فروشندگان گونه‌های غیر مجازی که به صورت آنلاین در فضای مجازی فعال هستند در رصد شبانه روزی یگان سایبری حفاظت محیط زیست استان قرار دارند و با خرید و فروش هر گونه‌ی جانوری غیر مجاز به شدت برخورد می‌شود.

وی از مردم خواست در صورت مشاهده هرگونه تخلف در این زمینه مراتب را با سامانه ۱۵۴۰ حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اطلاع دهند.

منبع: ایرنا