باشگاه خبرنگاران جوان، مونا محمد قاسمی - تالاب‌های بین‌المللی گلستان نه‌تنها زیستگاهی ارزشمند برای پرندگان مهاجر محسوب می‌شوند، بلکه ظرفیت بالایی برای توسعه اکوتوریسم و بهبود معیشت جوامع محلی دارند.

در سال‌های اخیر، با گسترش پرنده‌نگری به‌عنوان یک فعالیت گردشگری پایدار، فرصت‌های اقتصادی جدیدی برای ساکنان این مناطق ایجاد شده است.

در همین راستا تور پرنده‌نگری در تالاب‌های آلماگل و آلاآگل با حضور جمعی از پرنده‌نگران حرفه‌ای برگزار شد. این برنامه با حمایت مالی سازمان منطقه آزاد اینچه‌برون و همکاری اداره کل حفاظت محیط‌زیست گلستان اجرا شده است.

وحید عطایی، نماینده سازمان منطقه آزاد اینچه‌برون، با اشاره به اهمیت این رویداد، گفت: یکی از اهداف اصلی ما دریافت مشاوره از پرنده‌نگران حرفه‌ای برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری در منطقه است. ما به دنبال اجرای برنامه‌هایی هستیم که در راستای گردشگری پایدار باشد و آسیبی به محیط‌زیست وارد نکند.

وی افزود: بسیاری از شکارچیان به دلایل اقتصادی اقدام به شکار پرندگان می‌کنند. اما اگر با مفهوم لیدری پرنده‌نگری آشنا شوند، در سال‌های آینده شاهد تأثیر مثبت آن بر کاهش شکار و حفاظت از طبیعت خواهیم بود.

عطایی ادامه داد: تالاب آلماگل، که در نزدیکی منطقه اینچه‌برون قرار دارد، یکی از نقاط مهم گردشگری این منطقه محسوب می‌شود.

عطایی همچنین از برنامه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه مزرعه‌های گردشگری و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در این منطقه خبر داد و تأکید کرد که این پروژه‌ها با رویکردی سازگار با محیط‌زیست اجرا خواهند شد.

تالاب‌های بین‌المللی گنبدکاووس؛ زیستگاهی ارزشمند برای پرندگان مهاجر

تالاب آلماگل که در مجاورت روستای تنگلی و در نزدیکی مرز ترکمنستان قرار دارد، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر در استان گلستان محسوب می‌شود.

احمدی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست گنبدکاووس، با اشاره به اهمیت این تالاب گفت: مساحت تالاب آلماگل ۲۰۷ هکتار است و از رودخانه اترک که از خراسان رضوی سرچشمه می‌گیرد، آبگیری می‌شود.

وی افزود: گنبدکاووس که یک‌چهارم مساحت استان گلستان را دربر می‌گیرد، سه تالاب مهم آلاگل، آلماگل و حاجی‌گل را در خود جای داده است. این تالاب‌ها در مجموع ۳ هزار هکتار مساحت دارند و به دلیل اهمیت زیست‌محیطی، در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسیده‌اند.

احمدی با اشاره به چالش‌های موجود در تأمین آب تالاب‌ها تصریح کرد: بخش داشلی‌برون از جمله مناطق با سطح تبخیر بالا است که میانگین تبخیر سالانه آن به ۱۸۰۰ میلی‌متر می‌رسد. این مسئله باعث از دست رفتن حجم زیادی از آب ذخیره‌شده در تالاب‌ها می‌شود. علاوه بر این، در سال‌های اخیر، رودخانه اترک به یک رودخانه فصلی تبدیل شده که تأمین آب تالاب‌ها را با مشکل مواجه کرده است.

وی درباره تأمین منابع آبی تالاب‌ها توضیح داد: این تالاب‌ها از رودخانه اترک تغذیه می‌شوند که پس از عبور از خراسان شمالی و تلاقی با رودخانه سومبار، مسیر خود را تغییر داده و بخشی از آن از طریق یک کانال ۴۰ کیلومتری به تالاب‌های منطقه، سد دانشمند و مزارع آبزی‌پروری هدایت می‌شود.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست گنبدکاووس با اشاره به نقش این تالاب‌ها در حفظ تنوع زیستی گفت: این منطقه اولین زیستگاه پرندگان مهاجری است که وارد استان گلستان می‌شوند. بیش از ۱۰۰ گونه پرنده در این تالاب‌ها سرشماری شده و هرساله در زمان مشخص، عملیات سرشماری پرندگان در این منطقه انجام می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۰ به دلیل خشکسالی شدید و کاهش آورد رودخانه اترک، بخش زیادی از تالاب‌ها خشک شد. اما با پیگیری‌های انجام‌شده و تأمین حق‌آبه، موفق شدیم بخشی از این تالاب‌ها را احیا کنیم.

تالاب‌های بین‌المللی گلستان علاوه بر ارزش زیست‌محیطی، نقشی اساسی در معیشت جوامع محلی، به‌ویژه قوم ترکمن دارند که از دیرباز در این منطقه ساکن بوده و وابستگی زیادی به منابع طبیعی آن دارند.

گلستان مقصد پرندگان مهاجر؛ فرصت توسعه پرنده‌نگری و اکوتوریسم

آقای غنی‌پور که از استان آذربایجان شرقی در این تور پرنده نگری شرکت کرده بود، با اشاره به موقعیت ویژه این استان در مسیر مهاجرت پرندگان گفت: گلستان محل عبور و زیستگاه گونه‌های مختلف پرندگان آبزی، کنارآبزی و شکاری است. این تنوع غنی از پرندگان، سرمایه‌ای ارزشمند برای توسعه پرنده‌نگری در حوزه اکوتوریسم محسوب می‌شود.

وی افزود: ترویج پرنده‌نگری نه‌تنها می‌تواند به حفاظت از طبیعت و محیط‌زیست کمک کند، بلکه برای جوامع محلی نیز فرصت‌های درآمدزایی ایجاد خواهد کرد. توسعه این صنعت طبیعت‌محور، ضمن حفظ تنوع زیستی، می‌تواند تأثیر مثبتی بر اقتصاد محلی داشته باشد.

پرنده‌نگری؛ ظرفیتی گردشگری با مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی

ابراهیم شکوهی، کارشناس ارشد محیط‌زیست و راهنمای پرنده‌نگری، با اشاره به ظرفیت‌های این حوزه گفت: پرنده‌نگری یکی از جاذبه‌های گردشگری مبتنی بر طبیعت است که افراد در سنین مختلف می‌توانند در آن فعالیت کنند. ایران به دلیل تنوع بالای گونه‌های پرندگان، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان این حوزه محسوب می‌شود.

وی افزود: پرنده‌نگری علاوه بر جنبه تفریحی، یک فعالیت درآمدزا است که با فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم و آموزش جوامع محلی، می‌تواند زمینه اشتغال و توسعه گردشگری را فراهم کند. از آنجا که دو سوم پرندگان کشور مهاجر هستند، این تور‌ها در طول سال برگزار شده و باعث درگیری بیشتر جوامع محلی با حفاظت از محیط‌زیست می‌شود.

توسعه پرنده‌نگری در گلستان؛ ظرفیتی بالقوه برای اقتصاد محلی

حسین نظرکتولی یکی از علاقه‌مندان به حوزه پرنده نگری با تأکید بر اهمیت پرنده‌نگری به عنوان یکی از شاخه‌های اکوتوریسم، گفت: با توجه به ظرفیت‌های طبیعی استان گلستان، این حوزه می‌تواند نقش مؤثری در جذب گردشگران ورودی ایفا کند و به توانمندسازی و تقویت اقتصاد جوامع محلی کمک کند.

وی با اشاره به جایگاه پرنده‌نگری در صنعت گردشگری جهانی گفت: گردشگری یکی از صنایع پردرآمد محسوب می‌شود و پرنده‌نگری نیز به عنوان یکی از زیرشاخه‌های آن، گردش مالی بالایی دارد حتی در مناطقی که این صنعت توسعه یافته، جوامع محلی نیز از نظر اقتصادی توانمند شده‌اند.

نظرکتولی در ادامه به پتانسیل‌های گلستان اشاره کرد و افزود: هرچند این استان از نظر پرنده‌نگری دارای مزیت‌های فراوانی است، اما این موضوع به‌تنهایی کافی نیست. تالاب‌های گلستان ظرفیت مناسبی برای این حوزه دارند، اما بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم، جذابیت کافی برای گردشگران نخواهند داشت.

وی راهکار‌هایی نظیر ایجاد ایستگاه‌های ثابت پرنده‌نگری، احداث سازه‌های مجهز به تلسکوپ و دوربین و بهبود زیرساخت‌های مرتبط را پیشنهاد داد و گفت: استان‌هایی مانند خوزستان و آذربایجان شرقی در این زمینه تجربه‌های موفقی داشته‌اند و شخصاً به دلیل وجود امکانات مناسب در این مناطق، تمایل بیشتری به بازدید از آنها دارم.

نظرکتولی همچنین بر اهمیت آموزش در سنین پایه تأکید کرد و گفت: اگر مسئولان به دنبال توسعه پایدار این حوزه هستند، آموزش مفاهیم پرنده‌نگری از سنین کودکی می‌تواند تأثیر بسزایی در نهادینه شدن این فرهنگ و تقویت گردشگری طبیعت‌محور داشته باشد.