باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهدی سیف تبریزی - باکو همچنان بر ایجاد کریدوری درجهت اتصال آذربایجان به نخجوان اصرار دارد، در حالی که ارمنستان و ایران قاطعانه هرگونه گزینه برای جاده فراسرزمینی را رد می‌کنند. مهدی سبحانی سفیر ایران در ارمنستان برای اولین بار پیشنهاد مسیر جدیدی از خاک ایران را به عنوان مسیر جایگزین برای اتصال سرزمین اصلی آذربایجان به نخجوان ارائه کرده است.

سبحانی خاطرنشان کرد: جاده جدیدی که در ایران ساخته می‌شود (راه گذر ارس)، مسافت و زمان سفر بین آذربایجان و نخجوان را کاهش می‌دهد. بیشتر مسیر از خاک آذربایجان و ۵۰ کیلومتر مسیر از خاک ایران می‌گذرد. وی بلافاصله تذکر داد که جاده تحت کنترل تهران خواهد بود و مقررات گمرکی تابع قوانین ایران خواهد بود.

به طور سنتی در طی سالیان گذشته ارتباط آذربایجان و نخجوان از طریق هوایی و زمینی از طریق خاک ایران انجام می‌شده است که توسعه چندانی از نظر زیر ساختی شاهد نبوده است. محموله از باکو از طریق شهر بیله‌سوار آذربایجان به ایران و از آنجا از طریق جاده‌های مختلف به نخجوان تحویل داده می‌شود.

در پس زمینه تغییرات ژئوپلیتیکی منطقه پس از جنگ ۴۴ روزه در قره باغ کوهستانی، دو گزینه ارتباطی مطرح شد. یکی از طریق خاک ارمنستان (از طریق مقری، یا مسیر سیونیک ما از اصطلاح کریدور زنگزور استفاده نمی‌کنیم) و دیگری از مسیر ایران مطرح شد. در مورد ارمنستان، این به معنای ارتباط ریلی از طریق مقری است، یعنی بار از باکو از طریق هورادیز به مغری، از آنجا به اردوآباد، سپس به ایستگاه جلفا (در ایران) و از طریق گذرگاه مرزی به نخجوان تحویل داده می‌شود.

در سال ۲۰۲۲، در زمینه رفع انسداد ارتباطات حمل و نقل، ارمنستان آمادگی خود را با ارائه طرح چهارراه صلح  و به منظور گش.دن راه‌های ارتباطی منطقه به خصوص بازگشایی  بخش ۴۱ کیلومتری مسیر ریلی مغری تأیید کرد، اگرچه باکو بیشتر از ایروان به آن طرح نیاز دارد.
در آن زمان محاسبه شده بود که بازگشایی و گشترش مسیر ریلی مغری بالغ بر  ۲۲۶ میلیون دلار برای جمهوری ارمنستان هزینه خواهد داشت.

در همان سال ۲۰۲۲، باکو و تهران درباره گزینه جایگزین  یا نسخه «پشتیبان» برای ارتباط بین آذربایجان و نخجوان مذاکره کردند. به ویژه تفاهم نامه‌ای در مورد احداث کریدور حمل و نقل بین آذربایجان و نخجوان از طریق خاک ایران تحت نام راه‌گذر ارس به امضا رسید.

کریدور حمل و نقل از راه آهن، جاده و خطوط انتقال نیرو تشکیل شده است. بخش ایرانی موسوم به راه‌گذر ارس تنها پنج کیلومتر از مرز جنوبی ارمنستان را دربر می‌گیرد. در اکتبر ۲۰۲۳، مراحل ابتدایی احداث پل ارتباطی آذربایجان و ایران در منطقه روستای آقبند (زنگیلان) گذاشته شد. در این مسیر ایجاد دو پل بر روی رودخانه ارس به‌عنوان حلقه‌های کلیدی این راه‌گذر جدید به حساب می‌آید.

قابل ذکر است که پیمانکاران ترکیه‌ای در ساخت آن مشارکت دارند؛ و این تعجب آور نیست، زیرا باکو و آنکارا قصد دارند خط را از نخجوان از طریق ایغدیر به قارص گسترش دهند.

بر اساس پیشنهاد ایران، محموله باکو از طریق هورادیز به روستای آقبند تحویل داده می‌شود. سپس از طریق پل جاده‌ای و در آینده از طریق پل ریلی به خاک ایران منتقل و از طریق مسیر جاده‌ای به طول ۵۰ کیلومتر به نخجوان تحویل داده می‌شود. در این قسمت تنها تفاوت میان مسیر ایران و مسیر ریلی ارمنستان انست که مسیر راه‌گذر ارس تنها ۹ کیلومتر طولانی‌تر از مسیر ارمنستان است.

با در نظر گرفتن شرایط ژئوپلیتیک فعلی و پروژه‌های زیرساختی موجود در منطقه، مسیر بهینه باکو برای اتصال به نخجوان از طریق ایران می‌گذرد. اگرچه طولانی‌تر است، اما منظم‌تر است و نکته بعدی اینکه مسر ریلی موجود در بخش ارمنستان به شدت نیاز به بازسازی اساسی دارد.