ماجرای یک شیرینی که از مسقط به ایران آمد
مسقطی شیرینی که از مسقط به ایران آمد و در ایران به شهرت رسید.
همین که نام خانوادگی‌شان «قناد» است حساب کار را دست‌مان می‌دهد که آبا و اجدادشان عمری است کام مردم را شیرین می‌کنند. سابقه شیرینی‌پزی و قنادی در خانواده «حاج‌مهدی قناد» به بیش از یک قرن برمی‌گردد.
پدربزرگ مرحومش، حاج‌محمد قناد نخستین فردی بود که در سفر به کشور عمان با حلوای مسقطی آشنا شد و فوت‌وفن این شیرینی را به شهرستان لار در استان فارس آورد. بعد هم با خلاقیت خودش و چاشنی هل و زعفران آن را خوشمزه‌تر و برای عمانی‌ها صادر کرد. برای همین هم شهرستان لار به‌عنوان پایتخت مسقطی ایران نامگذاری شده و نوروز هر سال با برگزاری جشنواره مسقطی، میزبان گردشگران است. حاج‌مهدی هم حرفه شیرین پدر و پدربزرگ را ادامه داده است.
به مناسبت ۲۰ دی، روز ملی قناد و صنعت شیرینی‌پزی که از سال ۱۴۰۱ در تقویم رسمی کشور نامگذاری شده، با او درباره خاطرات شیرینش گپ زدیم.
میراث ماندگار یک حرفه خوشمزه
حاج‌مهدی قناد ۷۴ ساله هر روز اول‌وقت کرکره کارگاه مسقطی‌پزی در میدان اصلی لار را بالا می‌دهد، پابه‌پای کارگران بالای دستگاه‌ها می‌ایستد و چشمش به اندازه دقیق شکر و نشاسته و مغزدانه‌هاست. حاج‌مهدی در روزگار جوانی رشته زبان انگلیسی را در دانشگاه به پایان رساند؛ اما عشق به کار قنادی او را به کارگاه پدری کشاند. می‌گوید: «خانواده ما از گذشته و تا جایی که من یادم می‌آید قناد بودند. بعد از اینکه پدربزرگم راه‌ورسم مسقطی‌پختن را به‌عنوان نخستین فرد ایرانی یاد گرفت، دیگر بیشتر تولید شیرینی ما مسقطی شد و هنوز هم ادامه دارد. مرحوم پدرم هم قناد بود. من و برادرم هم قناد شدیم.» حاج‌مهدی یک دختر و یک پسر دارد. می‌گوید: «پسرم هم با عشق و علاقه مسقطی‌پزی را یاد گرفته و چراغ کارگاه صدساله را روشن نگه داشته‌است.»
مسیرمسقطی از عمان تا لار
«مسقط پایتخت کشور عمان است و این نوع شیرینی همان حلوای عمانی است که به‌دلیل خاستگاه آن به مسقطی معروف شده.» اینها را حاج‌مهدی‌می گوید‌که کلامش هم مانند حرفه‌اش شیرین است. او ما را به ابتدای سال ۱۳۰۰ می‌برد و از پدربزرگش، حاج‌محمد به‌عنوان نخستین فردی که مسقطی را به ایران آورد، اینطور یاد می‌کند: «حاج‌محمد، شیرینی‌پز شهرستان لار شیرینی‌های آن زمان یعنی شکرپنیر، آب‌نبات، پشمک و حلوا را به خوشمزگی درست می‌کرد. حسابی هم مشتری داشت و تنها قناد شهر بود. یادم هست تعریف می‌کرد که ماجرای یادگرفتن پخت مسقطی از راهی‌شدن برای سفر به مکه شروع شد. آن زمان کاروانی که برای حج بار سفر می‌بست، به لار می‌آمد و از لار به بندر لنگه می‌رفت و بعد هم شهر مسقط در عمان و بعد عربستان؛ سفری بود برای خودش. دست‌کم یک‌ماه طول می‌کشید تا به مکه برسند. پدربزرگم، حاج‌محمد، همراه با کاروان به مسقط می‌رسند. انگار بخت با او یار نبوده که به‌شدت مریض و ضعیف می‌شود؛ تا جایی که دیگر نمی‌تواند با کاروان همراه باشد و به عربستان برود. سن‌وسالی هم داشت. دست روزگار او را در مسقط ماندگار می‌کند و روز‌ها را به مریضی می‌گذراند تا خوب شود.»
قصه حاج‌محمد در روز‌های تنهایی و بیماری در مسقط هم چندی بعد به پایان می‌رسد؛ اما دلش در شوق زیارت خانه کعبه می‌تپیده و سال بعد دو باره در مسقط ماندگار می‌شود تا توفیق زیارت خانه خدا نصیبش شود. حاج‌مهدی قصه پدربزرگش را ادامه می‌دهد: «پدربزرگ که دوباره سلامت می‌شود، در کوچه‌های مسقط راه می‌افتد و می‌بیند سر هر کوچه فردی روی سینی یک نوع شیرینی یا حلوا گذاشته و می‌فروشد. پرس‌وجو می‌کند و می‌بیند که شیرینی محلی مسقط است. به آنها می‌گوید من یک قناد ایرانی‌ام. به شما شکرپنیر و پشمک و آب‌نبات یاد می‌دهم؛ شما هم به من این حلوا را یاد بدهید.»
این بده‌بستان شیرین همان و بازشدن پای مسقطی به لار همان. حاج‌محمد بعد از زیارت خانه خدا به لار بازمی‌گردد و مسقطی‌هایی درست می‌کند که هنوز هم به نام لار و حاج‌محمد ماندگار شده و سوغات لار همین مسقطی است.
برگزاری جشنواره مسقطی لاری سال ۱۴۰۴
نشان جغرافیایی انحصاری حلوامسقطی لاری در سال۱۳۹۲ ارائه شد، مهارت پخت حلوامسقطی لاری در سال۱۳۹۸ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد و جشنواره حلوامسقطی لاری در سال۱۴۰۲ در فهرست رویداد‌های گردشگری ایران به ثبت رسید. حاج‌مهدی قناد می‌گوید: «ثبت ملی مسقطی باعث شد میزبان جشنواره مسقطی در لار باشیم.»
جشنواره مسقطی لاری تنها رویداد ثبت‌شده حوزه گردشگری خوراک و سوغات در استان فارس است که به ثبت ملی رسیده‌است.
جشنواره معمولا در ایام نوروز برگزار می‌شود؛ اما امسال به‌دلیل تقارن ماه مبارک رمضان و نوروز، جشنواره مسقطی لار بعد از ماه مبارک رمضان و در سال ۱۴۰۴ برگزار می‌شود
مناسب ذائقه ایرانی‌ها
حاج‌مهدی از فوت‌وفن‌های خوشمزه‌ترشدن مسقطی لاری هم برایمان می‌گوید: «پدربزرگم تعریف می‌کرد که وقتی به ایران برگشت، ۲ ادویه خوشمزه ایرانی را به مسقطی اضافه کرد: هل و زعفران. همیشه هم می‌گفت به معجزه این ۲ ادویه است که مسقطی لاری خوشمزه‌ترین مسقطی دنیا شده. بماند که روغن این شیرینی هم از روغن کرمانشاهی بود که در خوشمزه‌شدنش تأثیر زیادی داشت.»
مسقطی‌پزی در لار از همان زمان چنان رونق گرفت که حالا همه ایرانی‌ها خاستگاه مسقطی را شهرستان لار می‌دانند. حاج‌مهدی می‌گوید: «بعد‌ها با همراهی مرحوم پدرم، حاج‌اکبر و مرحوم عمویم، حاج‌نعمت، مسقطی لاری انواع مختلفی پیدا کرد. در قدیم بسته‌بندی در قوطی‌های فلزی ساده بود. به‌مرور بسته‌بندی در جعبه‌های مقوایی با طرح‌های مشتری‌پسند راطراحی کردیم. اما از آن مهم‌تر انواع مسقطی بود که به ذائقه ایرانی خوش‌تر باشد. مثلا انواع مسقطی با گل سرخ، نارگیل، زرشک، کنجد و بادام‌زمینی درست کردیم. قبلا فقط با خلال پسته بود.» حاج‌مهدی معتقد است طعم ماندگار مسقطی لاری به‌دلیل سال‌ها تجربه و پای دیگ ایستادن است که هنری خلق کرده که طبق ذائقه مردم است. تفاوت حلوامسقطی عمان و لاری از دیدگاه حاج‌مهدی قناد، شیوه پخت، دقت و مهارت آشپز، نوع ظروف به‌کاررفته و کیفیت مواد است.
منبع: روزنام همشهری
