استقرار سیستم یخ‌زدایی از بدنه هواپیماها در فصل سرما در فرودگاه‌های مناطق سردسیر کشور یکی از مهم‌ترین راهبردهای شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوای ایران است تا جریان پروازهای هواپیماهای تجاری در فرودگاه‌های کشور همچنان روال عادی خود را داشته باشد.هرچند که عملیات یخ زدایی در فصل سرما در فرودگاه‌های شمال غرب کشور از جمله فرودگاه‌های اردبیل، تبریز و ارومیه بسیار ضروری است، اما شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران از دو سال پیش سیستم یخ‌زدایی پیشرفته‌ای مطابق با استانداردهای بین‌المللی صنعت هوانوردی جهان در فرودگاه اردبیل مستقر کرده که در مواقع لزوم از این سیستم برای یخ زدایی پروازهای فرودگاه اردبیل استفاده می‌شود.

ارائه خدمات هندلینگ فرودگاهی از جمله سیستم های یخ‌زدایی به شرکت‌های هواپیمایی در فرودگاه‌های کشور، وظیفه اصلی شرکت‌های بخش خصوصی ارائه دهنده خدمات هندلینگی است، اما با توجه به ضرورت استفاده از این سیستم در فصل سرما، فرودگاه اردبیل با امضای قراردادی با یک شرکت داخلی برای نخستین بار در کشور در سال 99 این سیستم پیشرفته یخ زدایی تولید داخلی را مطابق با استانداردهای جهانی در این فرودگاه مستقر کرد.

از زمان بهره‌برداری از نخستین دستگاه یخ‌زدایی ساخت داخل درفرودگاه اردبیل زمینه و شرایط نشست و برخاست هواپیما از این فرودگاه در فصل‌های سرد سال فراهم شده است و استفاده از این سیستم در فصل سرما سبب شده لغو پروازها از این فرودگاه به علت سرمای شدید و یخ زدگی به حداقل برسد.

مدیرکل فرودگاه‌های استان اردبیل در این خصوص می گوید: دستگاه پیشرفته یخ‌زدایی این فرودگاه امتحان خود را به خوبی پس داده و در فصل سرما از این سیتسم در فرودگاه اردبیل به‌خوبی استفاده می‌شود تا سرمای شدید در این فرودگاه باعث کنسل شدن پروازها و نگرانی مسافران نشود.

محمد قصابی با اشاره به کاربردهای دستگاه ضدیخ‌پاش هواپیما در فرودگاه اردبیل افزود: اصولا برخی از بدنه هواپیماها در دمای زیر پنج درجه سانتی‌گراد یخ می‌زنند و برای افزایش ایمنی و جلوگیری از سوانح هوایی یخ‌زدایی از هواپیماها قبل از پرواز ضروری و الزام‌آور است.

مدیرکل فرودگاه‎های استان اردبیل با بیان اینکه با توجه به سردسیر بودن منطقه وجود دستگاه ضدیخ‌پاش هواپیما در فرودگاه اردبیل بسیار ضروری بود، تاکید کرد: در نیمه دوم سال و فصل زمستان بیشتر شرکت‌های هواپیمایی به علت سردی هوا و یخبندان مانع پرواز هواپیماهای خود به فرودگاه اردبیل می‌شدند و یا پروازهای خود را لغو می کردند.

قصابی یادآورشد: با توجه به اینکه هزینه یخ‌زدایی از هواپیماهای مسافری در فرودگاهها بسیار زیاد است، لذا برای شرکت‌های هواپیمایی مقرون به صرفه نیست در فصل سرما به برخی از فرودگاههای مناطق سردسیر پرواز کنند و این مساله مهم برای انجام پروازها به فرودگاه اردبیل در زمستان مشکلات زیادی را به وجود می آورد.

وی، به مشکلات نبود این سیستم در فرودگاه اردبیل اشاره کرد و افزود: برای حل این مشکل با مجوز شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، فرودگاه اردبیل در سال ۱۳۹۹ قراردادی برای طراحی و ساخت یک دستگاه سیستم یخ زدایی پیشرفته با شرکت صنعتی لجور شهر اراک منعقد کرد و اولین دستگاه ضدیخ‌پاش هواپیمای ساخت داخل توسط متخصصان کشورمان تولید و به فرودگاه اردبیل تحویل شد.

مدیرکل فرودگاه‌های استان اردبیل در خصوص کیفیت دستگاه ضدیخ‌پاش هواپیما فرودگاه اردبیل تاکید کرد: این دستگاه یکی از پیشرفته‌ترین دستگاه‌های ضدیخ‌پاش هواپیما مطابق با استانداردهای بین المللی در جهان است که می تواند با نمونه‌های خارجی به خوبی رقابت ‌کند.

قصابی با بیان اینکه به علت تحریم‌های ظالمانه معدود کشورهای تولیدکننده این سیستم از فروش این دستگاه به کشورمان خودداری می‌کردند، گفت: برای ساخت این دستگاه در داخل کشور 1۲۰ میلیارد ریال هزینه شده است در حالی که قیمت تمام شده نمونه‌های خارجی آن چهار برابر این دستگاه است.

قصابی به تعداد پروازهای هفتگی فرودگاه اردبیل اشاره کرد و گفت: هم اکنون هر هفته 54 پرواز در مسیرهای داخلی و بین المللی توسط شرکت های هواپیمایی العراقیه، ایران ایر، ماهان و آسمان از فرودگاه اردبیل انجام می شود و ماهانه به طور متوسط بیش 18 ازهزار مسافر در این فرودگاه پذیرش و اعزام می شوند.

وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه با بهره‌برداری از این دستگاه پیشرفته ضدیخ‌پاش هواپیما در فرودگاه اردبیل، بهانه لغو پرواز هواپیماها در فصل سرما به این فرودگاه به حداقل رسیده و در حال حاضر هیچ پروازی به علت سرمای شدید و ترس از یخ زدگی هواپیما به فرودگاه اردبیل لغو نمی شود.

در فصل سرما عملیات یخ زدایی از هواپیماهای مسافری پیش از پرواز و در ورودی باند پرواز توسط شرکت های هندلینگ کننده خدمات فرودگاهی یک الزام صنعت هوانوردی است تا روند پروازها بدون اختلال در مسیرهای مختلف حتی در سرمای شدید همچنان به روال عادی انجام شود.

انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی یاتا در آخرین گزارش خود در سال ۲۰۲۳ اعلام کرده که با وجود انجام ۳۸ میلیون پرواز در جهان با رشد ۱۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲، این سال ایمن‌ترین سال برای صنعت هوانوردی جهان بوده است و مطمئناً بخشی از این پروازها در نیمکره شمالی با اجرای عملیات یخ زدایی از هواپیماها انجام شده است.

در هوای سرد تشکیل یخ شفاف بر روی بدنه هواپیماها به دلیل وجود قطرات آب فوق سرد در ابرها هنگام برخورد آنها با سطوح هواپیما اتفاق می افتد و در این حالت یخ زدگی برخی از قطعات بدنه هواپیما باعث می شود که سطوح حساس هواپیماها از جمله دماغه، بال و دم هواپیما منجمد شوند.

در همه ایام سال و به خصوص در فصل زمستان همه فرودگاه ها موظفند که به مسائل ایمنی پروازها توجه جدی داشته باشند و یخ زدایی از بدنه هواپیماها در هوای سرد و هنگام بارش های آسمانی یکی از الزامات پیش از پرواز برای جلوگیری از سوانح هوایی است که باید توسط شرکت های خدمات فرودگاهی به ناوگان هوایی شرکت های هواپیمایی در فرودگاه‌ها ارائه شود.

عملیات یخ زدایی باید پس از سوار شدن مسافران انجام شود ، زیرا ماده یخ زدا دارای یک زمان موثری است تا از یخ زدگی نقاط مهم هواپیما جلوگیری شود و حتی در صورتی که پس از زمان طولانی از یخ زدایی، هواپیما مجبور به توقف  روی باند و یا سطوح پروازی باشد، دوباره باید عملیات یخ زدایی انجام شود.
در این عملیات خودروهای ویژه پس از زودون برف و یخ از روی نقاط مهم و حساس هواپیما، ماده مخصوصی را در محل های تعیین شده اسپری می کنند تا پس از برخاست هواپیما قطعات حساس آن یخ نزند، زیرا در قسمت های مختلف بدنه هواپیما نقاط حساسی وجود دارد که یخ زدن آن ها می تواند خطرآفرین و یا موجب بروز سوانح مرگباری شود.

در عملیات ضدیخ با پاشیدن یک مایع چسبناک روی بدنه هواپیما لایه‌ محافظی روی آن ایجاد می‌کند تا مانع جذب آلاینده‌های یخی روی بدنه هواپیما ‌شود و این ماده مانند یک محافظ در آسمان مانع از یخ زدگی بدنه هواپیما می شود.

فرآیند یخ زدایی در فرودگاه‌ها توسط شرکت های خدمات فرودگاهی چند دقیقه پیش از پرواز انجام می شود و پس از انجام عملیات یخ زدایی، هواپیماهای مسافری بلافاصله وارد باند پروازی شده تا سفر خود را به مقاصد تعیین شده طبق برنامه انجام دهند.

منبع: روابط عمومی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران