آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی ایالات متحده (دارپا) در حال راه اندازی یک برنامه بلندپروازانه به نام «نظریه ذهن» با هدف بهبود تصمیم‌گیری در حوزه امنیت ملی است.

این پروژه به دنبال توسعه فناوری‌های جدیدی است که تصمیم گیرندگان را برای درک بهتر و مواجهه با دشمنان احتمالی، بهینه‌سازی استراتژی‌ها برای بازدارندگی و اقدامات مبتنی بر انگیزه، توانمند می‌سازد.

دارپا در اطلاعیه‌ای کوتاه توضیح داد که برنامه «نظریه ذهن» الگوریتم‌های پیشرفته را با تخصص انسانی ترکیب می‌کند.

این ادغام در یک محیط مدل‌سازی و شبیه‌سازی پیچیده برای بررسی سناریو‌های مختلف امنیت ملی رخ می‌دهد و هدف آن، گسترش گزینه‌های تصمیم گیرندگان و بهبود کارایی در ارزیابی دوره‌های بالقوه اقدام و عمل است.

نظریه ذهن

یکی از جنبه‌های کلیدی این برنامه، تمرکز آن بر درک نه تنها استراتژی‌های فعلی دشمنان، بلکه همچنین چگونگی تکامل آن استراتژی‌هاست.

دارپا با تقسیم این استراتژی‌ها به اجزای اساسی قصد دارد دید واضح‌تری از نحوه تغییر رفتار دشمنان تحت شرایط مختلف ارائه دهد.

اریک دیویس (Eric Davis) که در فوریه ۲۰۲۴ به عنوان دانشمند اصلی این برنامه به دارپا پیوست، این برنامه را رهبری می‌کند.

وی قبل از پیوستن به دارپا در زمینه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و همکاری انسان و ماشین و در شرکتی به نام گالویس (Galois) کار می‌کرد که یک شرکت تحقیق و توسعه است که با نهاد‌های مهم دولتی مختلف از جمله جامعه اطلاعاتی ایالات متحده و ناسا کار کرده است.

در حالی که منظور از واژه «دشمنان» در این بیانیه به تفصیل ذکر نشده است، پیامد‌های توسعه چنین الگوریتمی نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند، زیرا پس از انتشار، کنترل نحوه استفاده از این فناوری ممکن است چالش برانگیز باشد.

خود اصطلاح «دشمن» که در فرهنگ لغت وزارت دفاع آمریکا تعریف شده است، به هر نهادی اشاره دارد که به‌عنوان «متخاصم بالقوه» شناخته می‌شود و دامنه آن را برای هر کسی که به‌عنوان یک تهدید تلقی می‌شود، گسترش می‌دهد.

از لحاظ تاریخی، دارپا تلاش‌هایی را برای نظارت، پیش‌بینی و تأثیرگذاری بر رفتار انسان از طریق جمع آوری و تجزیه و تحلیل گسترده داده‌ها انجام داده است.

این رویکرد منعکس کننده ابتکارات قبلی، مانند برنامه آگاهی کامل از اطلاعات (TIA) است که در سال ۲۰۰۲ پس از حملات ۱۱ سپتامبر راه‌اندازی شد.

هدف از TIA ایجاد انقلابی در ظرفیت ایالات متحده برای شناسایی و جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی با افزایش قابلیت‌های نظارتی بود.

منتقدان از جمله اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا، برنامه TIA را به عنوان یک دست‌اندازی و دست‌درازی بیش از حد و قابل توجه توصیف کرده‌اند.

پیش‌بینی حرکات بعدی دشمنان

یکی از اجزای اصلی TIA شامل توسعه ابزار‌های پیشرفته داده‌کاوی برای غربال کردن مقادیر زیادی از اطلاعات برای شناسایی الگو‌های مرتبط با تهدیدات بالقوه است.

به طور مشابه، برنامه جدید «نظریه ذهن» وعده می‌دهد که بینشی در مورد رفتار‌های متخاصمان ارائه دهد، اما جزئیات خاص در مورد روش‌ها و چارچوب تکنولوژیکی آن کماکان نامعلوم است.

یکی دیگر از پروژه‌های قابل توجه و موازی با «نظریه ذهن»، برنامه لایف‌لاگ (LifeLog) دارپا است که در سال ۲۰۰۳ اعلام شد.

اگرچه گزارش شده است که این برنامه مدت کوتاهی پس از شروع، کنار گذاشته شده، اما این برنامه قصد داشت یک پایگاه داده جامع از تجربیات فردی ایجاد کند و به عنوان یک دستیار شخصی پیچیده عمل کند. هدف نهایی آن نیز کمک به افراد برای درک و مدیریت موثر ترجیحات و تجربیات‌شان بود. این مفهومی است که با اهداف برنامه «نظریه ذهن» همخوانی دارد.

همانطور که دارپا با این برنامه جدید پیش می‌رود، سؤالات مهمی در مورد تعادل بین بهبود امنیت ملی و حفاظت از حریم خصوصی فردی و آزادی‌های مدنی ایجاد می‌کند.

پیامد‌های بالقوه به کارگیری الگوریتم‌های پیچیده برای تفسیر رفتار انسانی می‌تواند منجر به دوراهی‌های اخلاقی و افزایش نظارت از سوی مدافعان حقوق مدنی شود.

به طور خلاصه، برنامه «نظریه ذهن» دارپا در تقاطع فناوری و امنیت ملی قرار دارد و بر استفاده از یادگیری ماشینی برای بهبود تصمیم‌گیری در سناریو‌های پیچیده تمرکز دارد.

این برنامه جدید در حالی که پیشرفت‌های قابل توجهی را در درک استراتژی‌های خصمانه نوید می‌دهد، بر ابتکارات گذشته مانند TIA و نیاز به بررسی دقیق پیامد‌های گسترده‌تر چنین ابزار‌های قدرتمندی تأکید می‌کند.

با توسعه این برنامه، گفت‌و‌گو پیرامون تأثیر آن بر جامعه بیش از هر زمان دیگری حیاتی خواهد بود.

منبع: ایسنا