فناوری‌های کوانتومی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های علمی، توانایی بالقوه‌ای در تغییر بنیادی زندگی انسان‌ها دارند. این فناوری‌ها در حال ایجاد تحولی عظیم در حوزه‌های مختلف هستند و به سرعت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین فناوری‌های برافکن در دنیا شناخته می‌شوند.

در این راستا، نقش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در توسعه و بهره‌برداری مؤثر از این فناوری‌ها قابل توجه است.

فناوری‌های کوانتومی به فناوری‌هایی اطلاق می‌شود که با استفاده از قوانین مکانیک کوانتومی ساخته شده باشند؛ مکانیک کوانتومی علمی است که به شناخت ذرات بسیار کوچک مانند اتم‌ها و فوتون‌ها (ذرات تشکیل‌دهنده‌ی نور) و قوانین حاکم بر آنها می‌پردازد.

این علم تفاوت‌های زیادی با مکانیک نیوتونی و کلاسیک دارد، که آنها خود بن‌مایه بسیاری از ابزار‌های زندگی امروزی هستند. به دلیل این تفاوت‌ها، می‌توان با استفاده از علم کوانتوم به فناوری‌هایی دست یافت که بسیار پیشرفته‌تر از فناوری‌های کلاسیک مشابه خود هستند.

فناوری‌های کوانتومی به‌طور کلی در سه حوزه‌ی رایانش و محاسبات کوانتومی، ارتباطات کوانتومی و حسگری کوانتومی دسته‌بندی می‌شوند.

معاونت علمی به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار در حوزه علم و فناوری کشور، برنامه‌های جامعی برای توسعه فناوری‌های کوانتومی تدوین کرده است.

از بزرگ‌ترین چالش‌ها، کمبود نیروی انسانی متخصص در این زمینه است. دقت آموزشی و تربیت نیرو‌هایی که بتوانند در حوزه‌های متنوعی از جمله ریاضی، علوم کامپیوتر، فیزیک، شیمی، مکانیک، برق، مواد و فناوری اطلاعات فعالیت کنند، از اولویت‌های این معاونت محسوب می‌شود.

در این راستا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درنظر دارد تا با استفاده از ظرفیت اساتید دانشگاه‌ها در رشته‌های مهندسی و به منظور آشنایی دانشجویان این رشته‌ها با علوم و فناوری‌های کوانتومی، از تدریس آن در رشته‌های مهندسی حمایت کند.

بنیاد ملی علم ایران نیز به عنوان مجری این برنامه، نقشی محوری در مدیریت و اجرای آن ایفا خواهد کرد.

بر این اساس، از اساتید مستعد و توانمند در آموزش علوم و فناوری‌های کوانتومی در رشته‌های مهندسی، دعوت می‌شود تا با ارائه سرفصل‌های اموزشی برای ارائه یک درس مرتبط با علوم وفناوری‌های کوانتومی که برای رشته مهندسی اختصاصی‌سازی شده، در این برنامه شرکت کنند.

پس از دریافت پیشنهادات اساتید از سوی بنیاد ملی علم، سرفصل‌های ارسالی مورد داوری قرار گرفته و در نهایت حداکثر ۲۰ پیشنهاد برتر مورد حمایت بنیاد قرار خواهد گرفت.

مهلت ارسال طرح‌ها تا یکم اسفندماه جاری است و داوری طرح‌های برگزیده تا ۱۵ اردیبهشت ادامه خواهد شد. این طرح‌ها از یکم خرداد ۱۴۰۴ اجرایی خواهند شد تا از مهر ۱۴۰۴ در کلاس‌های درس ارائه شوند.

مبلغ این حمایت به میزان ۱۵۰ میلیون تومان به ازای هر دوره پیش‌بینی شده است. آیین‌نامه این فراخوان نیز به زودی در وبگاه بنیاد ملی علم و ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان هوش مصنوعی، لیزر و کوانتوم در دسترس علاقه‌مندان خواهد بود.

منبع: معاونت علمی ریاست‌جمهوری