سیمایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری امروز (سه‌شنبه) در آیین اختتامیه پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی در سالن اجلاس سران گفت: جشنواره فارابی تشویق تحقیق و تکریم محقق است. جشنواره‌های علمی در جهان برای معرفی اجتماعی علم و ترویج عمومی علم برگزار می‌شوند. همین که اصحاب علوم انسانی ببیند کارشان دیده می‌شود، به تحقیق و ارتقای کیفیت و دامنه پژوهش‌های خود ترغیب می‌شوند.

وی افزود: البته معدودی از دانشوران در همه زمان‌ها بی توجه به مادیات علم و تحقیق را شرمنده همت بلند خود می‌کنند. ما در حوزه و دانشگاه چنین استادانی را زیاد دیده‌ایم؛ اما نمی‌توان چنین انتظاری را از عموم محققان داشت.

سیمایی ادامه داد: بخشی از نامطلوبی وضعیت علمی و پژوهشی محصول وضعیت عمومی کشور و مشکلات وضعیت معیشتی است. استادان و طلاب زیادی میل به تحقیق دارند؛ ولی معیشت به آنها اجازه نمی‌دهد. این معضل عمومی راهکار بخشی و وزارتخانه‌ای ندارد. ولی جشنواره فارابی با همت از ایدده‌ها و با ایجاد فضای رقابتی سعی می‌کند تا نشر علم را در حوزه علوم انسانی بیشتر کند.

توسعه همه‌جانبه منوط به توسعه علمی است

وزیر علوم تاکید کرد: توسعه عمیق و همه جانبه، موزون، متوازن، عادلانه و پایدار منوط و مشروط به توسعه علمی است. در این میان جهت دهی و تفسیر پژوهش‌ها و مسائل برعهده علوم انسانی است. آرمان‌های ملت ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، همگی دستاورد‌های علوم انسانی است؛ عدالت، آزادی، استقلال، حق تعیین سرنوشت، تفکیک قوا، جمهوریت، سازگاری جمهوریت و آزادی، اخلاق و فضیلت از دستاورد‌های علوم انسانی است.

عضو کابینه دولت چهاردهم یادآور شد: بخش بزرگی از نظام مسائل ما بدون علوم انسانی نه قابل رفع و نه قابل حل است؛ مواجهه خلاق با مساله‌هایی که گریبان کشور را گرفته در گروی توجه به جریان علوم انسانی و باور به علم است. ما هنوز به این باور نرسیده‌ایم که علوم انسانی زمینه ساز توسعه و حلال مشکلات است.

وی تصریح کرد: اگر بشر امروز آرامش دارد، محصول تلاش‌های بزرگان علوم انسانی است. فارابی، دانشمند ایرانی تلاش کرد فلسفه را به سیاست نزدیک کند تا جامعه معنای سعادت را بفهمد. امروز علوم انسانی برای بحران ها، آسیب‌های اجتماعی و شکاف دولت و ملت، هم در مرحله شناخت و در مرحله درمان راهکار دارد. اما آیا این اعتقاد میان مدیران ما به علوم انسانی برای تحول و تغییر وجود دارد؟ یا مدیران تنها متکی به تجربه خود هستند و تصمیماتی بدون پشتوانه علمی می‌گیرند؟

وزیر علوم گفت: علوم انسانی به ما آموخته برای پیشرفت و توسعه پایدار باید نهاد‌های توانمند داشته باشیم، باید منابع انسانی توانمند باشد، روابط بین جامعه و حکومت باکیفیت شود و لازمه این توانمندی تفاهم و وفاق است.

وی در عین حال به نکته‌ای اشاره کرد و افزود: جامعه‌ای که در حال فقیر شدن است، نمی‌تواند به تفاهم و توافق و توانمندی برسد. کشور می‌تواند ثروتمند و مملو از منابع خدادای باشد؛ اما، چون توان حله مساله را ندارد، توسعه نیابد. یکی از آموزه‌های علوم انسانی فهم بموقع پایان یک سیاست است.

هر سیاستی پایانی دارد

سیمایی تصریح کرد: یکی از آموزه‌های علوم انسانی فهم بموقع پایان یک سیاست است. همانطور که قوانین پایانی دارند، سیاست‌ها هم پایان دارند. در همه دنیا پایان سیاست‌ها سالانه صورت می‌گیرد. حکمرانی پویا و باز قبل از انکه واقعیت به او سیلی بزند به سیاست نادرست پایان می‌دهد.

وزیر علوم گفت: موسسات پژوهشی باید با اجراپژوهی به سیاست‌های متاخذ در مسائل مختلف از محیط زیست تا حجاب نمره ندهند، اگر سیاست‌ها نمره نگرفتند در آن تجدید نظر کنند. ناکامی یک سیاست به خودی خود اشتباه و عار نیست، اصرار بر سیاست ناکام، عار و نادرست است. همانطور که بر اساس اصول فقه ما، اصرار بر گناه صغیره مانع از عدالت است.

پژوهش‌های اصیل و غیرسفارشی علوم انسانی پایان بسیاری سیاست‌ها را به ما اعلام می‌کند، باید شنوا باشیم و صدای رسای علم آزاد را بشنویم.

وی در ادامه حکمرانی علمی را توصیف کرد و گفت: حکمرانی علمی؛ یعنی شنیدن صدای علم. تحقیقات شاهدمحور امروز به ما پایان سیاست فیلترینگ و ناکارامدی مقابله سخت افزاری با بدحجابی را اعلام کرده است.

وزیر علوم گفت: علوم انسانی هم البته از آسیب در امان نمانده و رشته‌ها و پژوهش‌های علوم انسانی باید آسیب شناسی شده و متناسب سیاست گذاری شود. نظام ارزیابی غیرمتناسب باعث شده اصحاب علوم انسانی تلاش خود را صرف خروجی‌های کمّی کنند، آیین نامه ارتقای استادان به کیفیت پژوهش‌ها آسیب زده است. پایان نامه‌های علوم انسانی هم عضوی از همین فرایند و غیرکاربردی هستند. این پایان نامه‌ها عموما از رویکرد مساله محور دور هستند و اثربخشی کافی و لازم را ندارد.

وی تاکید کرد: البته همه رشته‌های علوم انسانی یکدست نیستند و تحقیق فلسفی لزوما متقاضی تجاری ندارند. نسبت علوم انسانی با مقوله کاربرد را نباید مهندسی و تجربی درک می‌کنیم.

سیمایی به حدیثی منسوب به پیامبر اکرم (ص) اشاره کرد و گفت: العلم امام العمل (دانش پیشوای عمل و عمل پیرو آن است)، علوم انسانی در انتخاب سیاست‌ها در ارزیابی و پایان اعلام سیاست‌ها امام است. کشور محتاج تصمیم ها، مردان بزرگ و فهم‌های بزرگ است.

وی در پایان از رئیس‌جمهور خواست دست اصحاب علوم انسانی را بفشارد و به راهبرد‌های انسانی اعتماد کند.

سیمایی با این جمله خطاب به مسعود پزشکیان سخنان خود را پایان داد: دانشگاه زخمی و نیازمند توجه و حمایت شماست.

منبع: ایرنا