هر سال با شروع فصل سرما، معضل آلودگی هوا دوباره به‌سراغمان می‌آید و زندگی روزمره‌مان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شویم، به‌جای هوای تازه و مطبوع، بوی دود و ذرات معلق را حس می‌کنیم. مردم با ماسک‌های رنگارنگ به خیابان‌ها می‌آیند و نفس‌کشیدن برایشان به یک چالش تبدیل می‌شود.

بچه‌ها درخانه می‌مانند وبزرگ‌تر‌ها نگران سلامتی خودوخانواده‌شان هستند. دراین‌میان، خبرها از افزایش بیماری‌های تنفسی و مشکلات قلبی می‌گویند و انگار این هیولای سیاه قصد جانمان را کرده و این داستان تکراری هیچ‌وقت پایانی ندارد.

سال‌هاست که ابر سیاه آلودگی بر پیکره کلانشهر‌های کشور چنبره زده وبه‌گفته سید‌جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل شورای شهر تهران چندسالی است ۸۹ درصد روزهایمان راخاکستری وحتی سیاه کرده است! بااین‌که این هیولا سالانه جان ۴۵ هزار نفر در کشور را می‌گیرد، اما مسئولان پشت تریبون‌هایشان تنها به چند هشدار در مقابله بااین چالش بسنده می‌کنند و در عمل جز چند راه‌حل تکراری مثل تعطیلی مدارس و ادارات و چند توصیه و هشدار به سالمندان و کودکان نمی‌بینیم!
 
قصه هوا، غصه آلودگی

آلودگی مداوم هوا سال‌هاست که یکی از معضلات جدی زیست‌محیطی است. معضلی که طبیعی‌ترین حق یک انسان، یعنی همان نفس‌کشیدنش را هم از او می‌گیرد و زندگی روزمره او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در شهر‌های بزرگی مانند تهران، حتی غلظت ذرات معلق و آلاینده‌های صنعتی به‌حدی رسیده که در روز‌های آفتابی هم، آسمان به‌رنگ خاکستری درمی‌آید. در سال ۹۶ بود که قانون هوای پاک به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و۲۳ دستگاه مکلف به اجرای آن شدند. بااین‌حال نه‌تنها آلودگی هوا کم نشد بلکه با بی‌اعتنایی دستگاه‌ها در اجرای آن، روز‌به‌روز این کلاف سردرگم بیشتر به‌هم پیچید تاجایی‌که حالا تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران به جام‌جم می‌گوید که این قانون هم دیگر حل این معضل را کفایت نمی‌کند. 
 
سرریز آلاینده‌ها از ظرف هوا!

صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور علت این آلودگی‌های هرساله را شرح می‌دهد و با بیان این‌که انباشت آلاینده‌ها به دو عامل شرایط جوی و میزان آلاینده‌های منتشر‌شده در هوا بستگی دارد، می‌گوید: درهوای سرد زمستان، ما معمولا با وارونگی هوا مواجه هستیم و اگر عبور سامانه‌ای نداشته باشیم و هوای پایدار حاکم باشد، ظرف یا گنجایش هوا در شهر‌ها یا ارتفاع لایه مرزی کوچک می‌شود و وقتی این ارتفاع کوچک شود مقدار آلاینده‌ای که می‌تواند در خودش جای دهد نیز کوچک می‌شود. از طرف دیگر، اقلیم هر شهری یک ظرفیت مشخص برای تهویه هواداردکه بیشتر از آن نباید میزان آلاینده در آن ذخیره شود. وی می‌افزاید: در حال حاضر بسیاری از کشور‌های صنعتی این مشکل را دارند؛ مثلا بخش عمده‌ای از چین و هند درگیر آلودگی‌های شدید هستند، اما یکی از دلایل این‌که بسیاری از کشور‌ها مثل کشور‌های اروپایی مانند ما با این معضل درگیر نیستند این است که این کشور‌ها سال‌هاست انتشار آلاینده را از راه‌های مختلف کم کرده‌اند، بنابراین آن ظرف هرچقدر هم گنجایشش کم باشد آلاینده‌ای تولید نمی‌شود که آن را پر کند. 
 
سهم ۷‌درصدی نیروگاه‌ها در آلودگی هوا

درست آبان ماه امسال بود که به‌دلیل نگرانی‌های شدید درباره آلودگی هوادرشهر‌های بزرگ، ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه در شهر‌های اراک، اصفهان وکرج درهیات‌دولت تصویب شد. طبق این تصمیم، نیروگاه‌های شازند، منتظر قائم و شهید منتظری در سه کلانشهری که درهر فصل سرد بار ناترازی انرژی را به‌دوش می‌کشند، از سوزاندن مازوت منع شدند که در همین‌مدت حدود ۱۶میلیون لیتر مازوت از منابع آلودگی حذف شد؛ اما هنوز یک ماهی ازاین ماجرانگذشته بودکه خبرهانشان می‌دهند نیروگاه شازندمجددا مازوت‌سوزی را از سرگرفته است! براساس گزارش‌های منتشر‌شده، در حال حاضر سهم نیروگاه‌ها در تولید ذرات معلق تنها حدود ۷‌درصد است در‌حالی‌که بخش حمل‌ونقل با سوخت گازوئیل و بنزین، نزدیک به ۸۰ درصد ذرات معلق را تولید می‌کند.

وسایل حمل‌و‌نقل برقی شوند، آلودگی پابرجاست

سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران، حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران با بیان این‌که آلودگی هوا یک پدیده جهانی است، می‌گوید: اگرچه این پدیده جهانی است، اما همه کشور‌ها نیز مسائل و معضلات ما را ندارند؛ یعنی این‌گونه نیست که شهرهایشان در دود و غبار گم شود، مدارس تعطیل شوند یا جان انسان‌ها در خطر باشد، بلکه در دنیا راهکاری برای حل این مسأله در نظر گرفته شده است.

وی می‌افزاید: اگرچه در نگاه عام یکی از راهکار‌های اصلی آلودگی هوا را برقی‌سازی خودرو‌ها تصور می‌کنند، اما واقعیت این است که تنها برقی‌سازی راهکار کاهش آلودگی نیست و این راهکار فقط یک تکه از این پازل است و راهکار‌های دیگری، نظیر استفاده از انرژی‌های نو مثل انرژی‌های خورشیدی، ساخت نیروگاه‌هایی که مبتنی بر سوخت‌های فسیلی نباشند، توسعه حمل‌و‌نقل پاک نه صرفا به معنای برقی‌سازی خودرو‌ها، بلکه گسترش دوچرخه‌سواری، توسعه فضا‌های سبز و... وجود دارد، اما متأسفانه ما در کشورمان فقط یک قسمت این پازل را می‌بینیم. تشکری‌هاشمی با بیان این‌که اگر ما تمام وسایل حمل‌و‌نقل را هم برقی کنیم باز هم آلودگی هوا و ذرات زیر ۲.۵میکرون وجود خواهد داشت، ادامه می‌دهد: برقی‌سازی بخشی از ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون را کاهش می‌دهد و ما منابع دیگری نیز برای تولید این ذرات داریم که تا آنها حل نشود، برقی‌سازی نیز نمی‌تواند مؤثر واقع شود. البته این به معنای رهاکردن برقی‌سازی خودرو‌ها نیست، اما مسئولان باید در کنار این موضوع این تصور را که با چند اتوبوس برقی مشکل آلودگی هوا حل می‌شود را هم از ذهن‌شان بیرون کنند. 
 
سهم آلودگی موتورسیکلت‌ها، در صدر وسایل نقلیه

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران می‌افزاید: نتایج نشان می‌دهد سهم موتورسیکلت‌ها در بخش گاز‌های منتشر شده ۲۰‌درصد و در بخش تولید آلاینده ذرات معلق زیر ۲.۵میکرون حدود ۱۰‌درصد است این درحالی است که سهم اتوبوس‌های شرکت واحد در تولید این آلاینده‌ها ۱.۹۸است!

تشکری‌هاشمی می‌افزاید: با پولی که ما برای ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ اتوبوس برقی در تهران اختصاص و درنهایت با آن۲‌درصد ذرات معلق ناشی از۶۰۰۰ اتوبوس شرکت واحد را که تقریبا معادل یک‌درصد است را کاهش می‌دهیم، می‌توانیم ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار موتورسیکلت را با کمک‌های بلاعوض برقی کنیم و آن ۱۰ درصد آلودگی ناشی از آنها را به نزدیک صفر برسانیم. 
 
قانون هوای پاک هم کفایت نمی‌کند

وی با بیان این‌که در حال حاضر حدود ۵۵ هزار میلیاردتومان برای نوسازی‌ها هزینه می‌شود، ادامه می‌دهد: ما باید با تصمیمات کارشناسانه و دقیق اولویت‌ها را به‌خوبی تشخیص دهیم. در کنار این موضوع نیز باید یکسری سیاست‌های بازدارنده داشته باشیم. مثلا خودرو‌هایی که استاندارد یورو ۲ را هم ندارند، چرا باید در تهران تردد کنند؟ ما نمی‌توانیم به دلیل پایین بودن قدرت خرید عده‌ای، جان دیگران را به خطر بیندازیم؛ بنابراین باید خودرو‌های شخصی، موتورسیکلت‌ها و ماشین‌های سنگین فرسوده از تهران طرد یا نوسازی شوند. البته این تنها راهکار حل این معضل نیست، بلکه در بحث آلودگی دستگاه‌های زیادی از جمله وزارتخانه‌های صنعت، نیرو و کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست و... باید وظایف خود را به طوری جدی انجام دهند.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌و‌نقل شورای شهر تهران با بیان این‌که قانون هوای پاک برای رسیدن به آلودگی صفر کفایت نخواهد کرد، می‌گوید: مادراین مدت بادستگاه‌های مختلف جلسات متعددی داشتیم، اما واقعیت این است که وزارت نفت، وزارت صنعت‌و‌معدن ووزارت نیروسه وزارتخانه‌ای هستند که مسئولیت‌های بسیار مهمی در این حوزه دارند. چراکه وقتی اکتان بنزین پایین است نمی‌توان انتظار آلاینده پایین از سوخت را هم داشت!

منبع: روزنامه جام‌جم