باشگاه خبرنگاران جوان؛ شیوا خیری - شاید به وفور با این اتفاق مواجه شده باشید که با یک کلیک روی فیلتر، صورت دختران نوجوان به طرز ظریفی کشیده می‌شود، بینی‌ مرتب‌تر شده و هاله‌ای از کک و مک روی گونه‌ها جا خوش می‌کنند. در مرحله بعد، یک فیلتر دیگر لکه‌های پوست را پاک کرده، لب‌ها را برجسته و مژه‌ها را بسیار فراتر از آنچه با آرایش می‌توان به دست آورد، بلند می‌کند. با سومین کلیک صورت به واقعیت خود باز می‌گردد!

اکنون صد‌ها میلیون نفر از فیلتر‌های زیبایی برای تغییر ظاهر خود در برنامه‌هایی مانند اسنپ‌چت، اینستاگرام و تیک‌تاک استفاده می‌کنند. این هفته TikTok محدودیت‌های جهانی جدیدی را برای دسترسی کودکان به مواردی اعلام کرده است که اثرات جراحی زیبایی را به دنبال دارند.

این امر با بررسی احساسات نزدیک به ۲۰۰ نوجوان و والدین آن‌ها در انگلیس، ایالات متحده و چندین کشور دیگر نشان داد که دختران به دلیل تجربیات آنلاین خود مستعد تجربه احساس کم‌ارزشی هستند.

نگرانی‌های فزاینده‌ای در مورد تأثیر چنین فناوری‌هایی که به سرعت در حال پیشرفت هستند، وجود دارد؛ زیرا هوش مصنوعی، نسل جدیدی از موضوعی با عنوان «فرقه‌های شخصیتی خرد» را ممکن می‌سازد. موضوع کوچک نیست؛ چرا که به عنوان مثال TikTok تقریباً یک میلیارد کاربر دارد.

یک مطالعه که توسط پروفسور سونیا لیوینگستون، استاد روانشناسی اجتماعی در دانشکده اقتصاد لندن انجام شد،‌ استدلال می‌کند که فشار‌ها و مقایسه‌های اجتماعی ناشی از استفاده روزافزون از رسانه‌های اجتماعی دستکاری شده با تصویر، حتی ممکن است نسبت به مشاهده خشونت تأثیر بیشتری بر سلامت روان داشته باشد.

صد‌ها میلیون نفر هر روز از فیلتر‌های جایگزین واقعیت در رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند‌؛ از گوش‌ سگ‌های کارتونی گرفته تا فیلتر‌های زیبایی که بینی‌ را تغییر می‌دهند، دندان‌ها را سفید و چشم‌ها را درشت می‌کنند.

دکتر کلر پسکات، یک متخصص آموزشی در دانشگاه ولز جنوبی که کودکان ۱۰ و ۱۱ ساله را مورد مطالعه قرار داده، موافق است که تأثیر مقایسه اجتماعی آنلاین دست کم گرفته می‌شود. در طول یک مطالعه، کودکی که از ظاهرش ناراضی بود به دکتر گفت: کاش همین الان فیلتر می‌پوشیدم!

دکتر کلر پسکات گفت: اطلاعات و توصیه‌های زیادی در مورد ایمنی اینترنت وجود دارند و ارائه می‌شوند. ایمن نگه داشتن خود در برابر مسائل غیر اخلاقی یا شخصیت‌های آنلاین جعلی برای کلاهبرداری از این جمله هستند. اما باید در نظر داشت که مقایسه خودمان با دیگران بیشترین تأثیر و آسیب عاطفی را دارد.

این موضوع تا به آن جا ادامه دارد که برخی افراد احساس می‌کنند بخش اساسی هویت آن‌ها، هویت آنلاینشان است.

اولگا ایسوپووا، هنرمند روسی ساکن یونان که فیلتر‌های زیبایی را طراحی می‌کند؛ گفت که چنین حرکاتی احمقانه هستند! او همچنین اضافه کرد که داشتن یک چهره اقتباس شده، بخشی ضروری از «چند نفر» بودن در عصر دیجیتال است.

این هنرمند روسی افزود: زندگی آنلاین مانند زندگی واقعی نیست. به همین دلیل است که ما برای زندگی خود در رسانه‌های اجتماعی به چهره‌ای اصلاح شده نیاز داریم. برای بسیاری از مردم، فضای آنلاین عرصه بسیار رقابتی است. بسیاری از مردم از رسانه‌های اجتماعی نه تنها برای سرگرمی، بلکه به عنوان مکانی برای بالا بردن خود در زندگی، برای آینده و کسب درآمد استفاده می‌کنند.

در هر صورت، محدودیت سنی TikTok در برخی فیلتر‌ها بعید است که این مشکل را سریع حل کند. تحقیقات رگولاتور ارتباطات انگلستان نشان داده‌اند از هر ۵ نوجوان ۸ تا ۱۶ ساله، یک نفر به برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی دروغ می‌گوید که بالای ۱۸ سال دارد. این در حالی است که قوانین برای تشدید تأیید سن تا سال آینده قابل اجرا نخواهند بود.

بخشی از تحقیقات نیز نشان‌دهنده خطرات برخی از فیلتر‌های زیبایی برای نوجوانان هستند. ماه گذشته، یک مطالعه کوچک روی دختران دانش‌آموزی که از اسنپ‌چت استفاده می‌کردند در دهلی نشان داد که اکثر آن‌ها کاهش عزت نفس و تجربه احساس بی‌کفایتی به هنگام در کنار هم قراردادن ظاهر طبیعی خود و تصاویر فیلتر شده را گزارش کرده‌اند. تحقیقی در سال ۲۰۲۲ نیز درباره نظرات بیش از ۳۰۰ نوجوان بلژیکی که از فیلتر‌های صورت استفاده می‌کردند، با احتمال پذیرش ایده جراحی زیبایی مرتبط بود.

لیوینگستون گفت: بعضی از بچه‌ها انعطاف‌پذیر هستند و این تصاویر را می‌بینند و می‌گویند اوه، این یک فیلتر است؛ اما آن‌هایی که آسیب‌پذیرتر هستند، وقتی آن را می‌بینند احساس بدی پیدا می‌کنند. ما شاهد شواهد بیشتری هستیم مبنی بر این که دختران نوجوان نسبت به ظاهرشان آسیب پذیر هستند.

وقتیInternet Matters، که شریک تحقیقاتی TikTok است از یک دختر ۱۷ ساله سوئدی در مورد فیلتر‌های زیبایی پرسید، او گفت: از آن‌جایی که قبلاً لب‌هایم طبیعی بودند، دیگر نمی‌توانم بدون این که احساس کنم خیلی کوچک هستند به آن‌ها نگاه کنم!

جرمی بایلنسون، مدیر مؤسس آزمایشگاه تعامل انسانی مجازی دانشگاه استنفورد، گفت: شناخت پیامد‌های اجتماعی و روانی شدید فیلتر‌های زیبایی به تحقیقات تجربی بیشتری نیاز دارد.

در سال ۲۰۰۷، او به ایجاد «اثر پروتئوس» کمک کرد؛ اصطلاحی برای توصیف این که چگونه رفتار افراد می‌تواند برای مطابقت با آواتار آنلاین آن‌ها تغییر کند. افرادی که از خود مجازی جذاب استفاده می‌کردند، بیشتر از آن‌هایی که خود جذاب کمتری داشتند، درباره خود افشا کردند.

در پاسخ، اسنپ چت اعلام کرد که معمولاً بازخوردی در مورد تأثیر منفی فیلترهای زیبایی خود بر عزت نفس دریافت نمی‌کند!

متا که اینستاگرام را اداره می‌کند نیز اعلام کرد که با کارشناسان بهداشت روان مشورت کرده و فیلتر‌هایی را که مستقیماً جراحی زیبایی را تشویق می‌کنند، ممنوع کرده است.

TikTok هم اعلام کرده است که تمایز واضحی بین اثراتی مانند فیلتر گوش حیوانات و آن‌هایی که برای تغییر ظاهر طراحی شده‌اند، وجود دارد. علاوه بر محدودیت‌ها آگاهی را در میان افرادی که فیلتر‌هایی را ایجاد می‌کنند، افزایش می‌دهد.

منبع: گاردین