باشگاه خبرنگاران جوان؛ نرگس امام‌جمعه - با گسترش شبکه‌های اجتماعی بسیاری از مردم جهان به فکر کسب درآمد از این فضا افتادند و به دنبال آن شغل‌هایی همچون بلاگری ایجاد شد.

امروزه فضای مجازی در همه سنین مخاطب دارد و کشور ما نیز از این قضیه مستثنی نیست. کودکان و نوجوانان زیادی را در اینستاگرام، تیک‌تاک و… می‌بینیم که در این فضاها به بلاگری مشغول هستند؛ در صورتی که این فضا ممکن است برای آن‌ها مخرب بوده و تبعات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. 

در همین راستا زهرا سروریان، دکتری تخصصی روان شناسی بالینی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان این که بلاگری در سنین کودکی و نوجوانی باعث تاثیرات مخرب بر زندگی دانش آموز می‌شود؛ گفت: «کودکان و نوجوانانی که در سنین نوجوانی بلاگر می‌شوند، خواه نا‌خواه زندگی واقعیشان به سمت نمایش رفته و از حالت طبیعی دور می‌شود.»

اثرات شبکه‌های اجتماعی بر هویت کودکان و نوجوانان بلاگر 

زهرا سروریان با بیان این که نوجوانان بلاگر، ارزش وجودی خود را متاثر از میزان لایک‌ها و‌ کامنت دیگران می‌دانند؛ افزود: «متاسفانه فضای مجازی بر شخصیت، میزان اعتماد به نفس کودکان و نوجوانان تاثیر می‌گذارد.»

این متخصص روان شناسی بالینی با بیان این که دانش‌آموز بلاگرها بر اساس قضاوت‌های دیگران، خود را قضاوت می‌کنند؛ افزود: «این امر مانع شکل گیری هویت آن‌ها می‌شود. کودکان و نوجوانان این باور را پیدا می‌کنند که ارزشمندی آن‌ها وابسته به عوامل ظاهری همچون نوع لباس، نوع غذا خوردن و… است. انتشار عکس یا ویدئو در صفحات غیر خصوصی  باعث افزایش فالوئر و حال بهتر آن‌ها به طور مقطعی می‌شود؛ اما متاسفانه  به مقایسه خود با دیگران نیز منجر خواهد شد. مقایسه‌ کردن‌ها برای رسیدن به اهدافی همچون افزایش فالوئر، دیده شدن و… است. بلاگرها برای افزایش فالوئر و دیده شدن ممکن است به سمت تولید محتوا و پست‌های غیر اخلاقی بروند تا بتوانند مخاطب بیشتری را جذب کرده  و حمایتی را که لازم دارند از مخاطبین دریافت کنند.»

افت تحصیلی، یکی از اثرات منفی شبکه‌های اجتماعی است

 زهرا سروریان با بیان این که شخصیت دانش‌آموزان در سنین نوجوانی کامل نشده و ممکن است محتواهای نامناسب بر روی شخصیت آن‌ها تاثیرگذار باشد؛ اظهار کرد: «کودکان و نوجوانان بلاگر، بیشتر ساعات شبانه روز خود را صرف پست گذاشتن، مد و لباس، شهرت، آرایش، تایید نظرات دیگران و افزایش تعداد فالوئرها می‌کنند؛ همین امر باعث می‌شود فرد وقتی برای بازی و تفریح نداشته باشد. کودکان و نوجوانانی که شغل بلاگری را انتخاب می‌کنند، نمی‌توانند به امور تحصیلی خود بپردازند. این افراد وقتی برای کتاب خواندن، مطالعه و ارتباطات اجتماعی مناسب ندارد. دانش‌آموزانی که بیش‌تر زمان خود را در شبکه‌های مجازی می‌گذرانند، افت تحصیلی نیز پیدا می‌کنند.»

تاثیرات فضای مجازی بر روان افراد

ابتلا به افسردگی

زهرا سروریان با بیان این که بلاگرهایی که از کودکی و نوجوانی در شبکه‌های اجتماعی رشد کرده‌اند، اغلب دانش، مهارت و ارتباط اجتماعی لازم را ندارند؛ ادامه داد: «این افراد در بزرگسالی احساس بی‌معنایی و پوچی می‌کنند و به افسردگی مبتلا می‌شوند. بدین معنا که علاوه بر سلامت جسم، سلامت روان آن‌ها نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. افرادی که تمام اطلاعات خود را در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌دهند؛ خیلی راحت در معرض سوء استفاده شخص ثالث  قرار گرفته و حریم خصوصی آن‌ها تهدید می‌شود.»

ورود به روابط ناسالم

این متخصص روان شناسی بالینی با بیان این که فضای مجازی زمینه روابط ناسالم برای بلاگرهای کودک و نوجوان را فراهم می‌کند؛ تصریح کرد: «این فضا باعث می‌شود دانش‌آموزان بلاگرها به مرور زمان حتی اعتقاداتشان تغییر کرده و به دنبال لذت‌های زودگذر بروند. کودکان و نوجوانان بلاگر برای دیده شدن و شهرت  ممکن است حتی از خط قرمزهایی که در خانواده، فرهنگ و جامعه وجود دارد نیز عبور کنند.»

کاهش عزت نفس 

زهرا سروریان گفت: «کودکان و نوجوانان بلاگر وقتی سنشان افزایش پیدا می‌کند، ممکن است از این که زمانی بلاگر بوده‌اند و محتواهایی منتشر کرده‌اند احساس پشیمانی کنند. این احساس ممکن است باعث کاهش عزت نفس شود. از طرف دیگر مخاطبان این بلاگرها  هم با دیدن عکس‌ها و فیلم‌های غیر واقعی دچار ناامیدی و افسردگی شده و سعی می‌کنند تا از آن‌ بلاگرها الگوبرداری کنند و این باعث از بین رفتن هویت فردی می‌شود. کودکان و نوجوانان در سن نوجوانی و بلوغ از نظر ظاهری دچار تغییرات ناگهانی می شوند؛‌ در این دوره فرد بیش از هر زمان دیگری به ظاهر خود حساس است. تغییرات بلوغ  نوجوان را دچار سردرگمی می‌کند و در اغلب اوقات از ظاهرشان ناراضی‌اند. نوجوانان در این دوره اعتماد به نفس کافی درباره ظاهر خود ندارند و اولین و ساده‌ترین راه که به ذهنشان می‌رسد، آرایش کردن است که  از خانواده، دوستان و جامعه الگوبرداری می‌کنند.»

این روانشناس بالینی اظهار کرد: «نوجوانان در این سن بسیار به تایید همسالان خود نیاز دارند و وقتی با رفتارهایی مثل آرایش کردن مورد تایید دوستان خود قرار می‌گیرند، از نظر نوجوان آن رفتار خوب تلقی می شود و در نتیجه تکرار می‌کند؛ هرچند اگر آن رفتار از نظر جامعه و خانواده مطلوب نباشد.»

بلاگری در دنیای کودکان و نوجوانان

در عصر دیجیتال، بلاگری به یک پدیده جهانی تبدیل شده که به ویژه در میان کودکان و نوجوانان رواج یافته است. نسل جدید، با استفاده از فناوری‌های نوین و پلتفرم‌های اجتماعی به یک جامعه جهانی از دنبال‌کنندگان و طرفداران دست می‌یابند. بلاگری به آن‌ها این امکان را می‌دهد که تجربیات، احساسات و خلاقیت‌های خود را به اشتراک بگذارند و در عین حال با دیگران ارتباط برقرار کنند.

تأثیرات مثبت بلاگری

بلاگری می‌تواند به عنوان یک ابزار آموزشی و خلاقانه عمل کند. کودکان و نوجوانان از طریق تولید محتوا، مهارت‌های جدیدی مانند نوشتن، عکاسی و ویرایش ویدئو را یاد می‌گیرند. این فعالیت‌ها نه تنها به تقویت اعتماد به نفس آن‌ها کمک می‌کند؛ بلکه احساس مسئولیت را نیز در آن‌ها پرورش می‌دهد.  بسیاری از بلاگرها با ایجاد محتوای آموزنده و سرگرم‌کننده، به دیگران الهام می‌بخشند و حتی به ترویج مسائل اجتماعی مهم می‌پردازند.

چالش‌ها و مخاطرات

با وجود مزایای بلاگری، این فعالیت همچنین چالش‌ها و خطراتی را به همراه دارد. فشار برای تولید محتوای مداوم و جلب توجه دنبال‌کنندگان می‌تواند منجر به استرس و اضطراب در کودکان و نوجوانان شود. همچنین مشکلاتی مانند حریم خصوصی، نظرات منفی و قضاوت‌های اجتماعی نیز از جمله مسائلی هستند که آن‌ها ممکن است با آن‌ها روبرو شوند. بنابراین، آگاهی والدین و مربیان از این چالش‌ها و ارائه حمایت‌های لازم اهمیت ویژه‌ای دارد.

بلاگری در دنیای کودکان و نوجوانان یک فرصت برای ابراز خلاقیت و ارتباط با دیگران است. اما این فعالیت نیازمند توجه و حمایت از سوی خانواده‌ها و جامعه است تا نوجوانان بتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند و در عین حال با چالش‌های آن نیز به خوبی مقابله کنند.

در ادامه با اعظم زارع،  مشاور و مدرس دانشگاه در این خصوص گفت و گو کردیم.

اعظم زارع، مشاور و مدرس دانشگاه به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «دانش‌آموزان در سن کودکی و نوجوانی نیاز به دیده شدن دارند، مبنای اصلی کار بلاگری نیز دیده شدن است. بر همین اساس دانش‌آموزان به بلاگری سوق پیدا کرده و این نیاز را به شکلی ارضاء می‌کنند. افزایش فالوئر، افزایش لایک و … از اهداف شغل بلاگری است. البته شبکه‌های اجتماعی، رسانه و فضای مجازی در کنار جنبه‌های منفی جنبه‌های مثبت نیز دارد.»

فضای مجازی باعث افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان می‌شود

اعظم زارع با بیان این که فضای مجازی می‌تواند باعث آموزش، یادگیری مهارت و تعامل مثبت افراد با یکدیگر شود؛ ادامه داد: «گاهی مواقع مشاهده می‌کنیم که دانش آموزان در گروه‌های سنی کارهای جهادی بزرگ می‌کنند و همسن‌های خود را در واقعیت به فعالیت اجتماعی و جهادی جذب می‌کنند. شبکه‌های مجازی اگر مفید استفاده شوند, باعث می‌شوند دانش آموز توانمندی‌های خود را پیدا کند و در جهت رشد اعتماد به نفس خود قدم بردارد. بلاگر دانش آموزان باید در درجه اول هدف خود را از بلاگری مشخص کند و بداند چه پیامی و با چه محتوایی انتقال می‌دهد.»

این مدرس دانشگاه افزود: «اطلاع از انتقال اثرگذار و مفید پیام دانش آموزان بلاگر باعث افزایش اعتماد به نفس  و مسئولیت پذیری در آنان  می‌شود.»

در دنیای امروز، بلاگری به عنوان یک پدیده فرهنگی و اجتماعی جدید، تأثیرات عمیقی بر زندگی کودکان و نوجوانان دارد. این پدیده می‌تواند فرصتی برای ابراز خلاقیت، ارتباط با دیگران و حتی کسب درآمد باشد. با این حال، چالش‌ها و خطرات ناشی از آن نیز غیر قابل انکار است و در برخی مواقع به گفته کارشناسان احتمال خودکشی را افزایش می‌دهد.

نوجوانان باید با آگاهی و دانش کافی وارد دنیای بلاگری شوند. آموزش مهارت‌های مدیریت زمان، تفکر انتقادی و شناخت خطرات فضای مجازی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا در این مسیر موفق‌تر عمل کنند. همچنین، والدین و معلمان باید در این زمینه نقش فعالی ایفا کنند و با حمایت و هدایت صحیح، نوجوانان را در استفاده سالم از فناوری یاری دهند.

در نهایت، ایجاد یک فرهنگ مثبت و سازنده در فضای مجازی، نیازمند همکاری همه‌جانبه از سوی خانواده‌ها، مدارس و جامعه است. با تلاش جمعی می‌توان فضایی امن و سالم برای رشد خلاقیت و هویت نوجوانان فراهم کرد و از آسیب‌های ناشی از بلاگری کاسته و به توسعه فردی و اجتماعی آن‌ها کمک کرد.