حجت‌الاسلام والمسلمین حسین جوان آراسته عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در این نشست گفت: این موضوع در دو بازه زمانی فعالیت‌های حقوق بشری قبل از انقلاب اسلامی و بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

او ادامه داد: حوزه علمیه قم بعد از گذشت یک قرن از باز تأسیس آن، در سایه تحولات چشمگیری که به ویژه بعد از انقلاب اسلامی داشته است به عنوان مرکزیت نخست علمی جهان تشیع مطرح است و انتظارات از آن روز به روز در حال افزایش است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: آیت الله حائری به عنوان مؤسس حوزه علمیه قم ستون و پایه در این مسأله است و گام اول را برداشت و در ادامه علمای بزرگی از جمله آیت الله خوانساری، آیت الله صدر، آیات ثلاث، آیت الله العظمی بروجردی، امام خمینی استوانه‌های اصلی و اساسی و قوام بخش حوزه علمیه قم هستند که هر یک به نحوی ایفای نقش کردند.

او ادامه داد: علم فقه در میان علوم حوزوی جایگاه ویژه‌ای دارد و از طرفی رابطه بین فقه و حقوق بسیار در هم تنیده و پیوسته است، به طوری که بخش‌های گسترده‌ای از حقوق خصوصی، حقوق جزای و حقوق بشر از این میراث گران سنگ فقهی ما در حوزه‌های علمیه گرفته شده است، به همین دلیل موضع گیری و نقش آفرینی حوزویان و ورود حوزویان به عرصه‌های حقوقی قابل توجه بوده است.

حجت الاسلام جوان آراسته بیان کرد: آنچه امروزه به عنوان «حقوق بشر» از آن نام می‌بریم در ادبیات رایج حقوقی و دینی ما «حق الناس» است که طیف گسترده‌ای از حقوق اخلاقی و قانونی را شامل می‌شود یعنی دامنه و گستره حق الناس وسیع‌تر از قلمروی حقوق بشر امروز است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه آنچه قبل از انقلاب صورت گرفته تحت عنوان موضع گیری‌های عالمان و متفکران حوزوی است که در رابطه با موضوعات حقوق بشری ایفای نقش کردند، افزود: حوزه‌های علمیه به ویژه حوزه علمیه قم با الهام از تعالیم اسلامی همواره مهم‌ترین خاستگاه آزادی، قیام برای آزادگی ملت‌ها و مبارزه با استعمار بودند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در جهان معاصر شاهد سه انقلاب بزرگ بودیم، بیان کرد: انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹-۱۷۹۹) بخش عظیمی از اروپای زمان خودش را تحت تأثیر قرار داد و متفکران و نظریه پردازان این انقلاب کسانی مثل روسو، ول‌تر و مونتسکیو بودند که به نوعی رهبران ایدئولوژیک آن محسوب می‌شدند. انقلاب فرانسه با شعار‌های مرگ بر اشرافیت، زنده باد آزادی و برابری و برادری بود که به سلطنت مطلقه لویی شانزدهم پایان داد. اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه در ۱۷۸۹ زمینه ساز اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۱۹۴۸ شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه دومین انقلاب تأثیرگذار را انقلاب روسیه (۱۹۱۷) دانست و گفت: این انقلاب بر ضد امپراطوری روسیه صورت گرفت به سرنگونی حکومت تزار‌ها انجامید. در این انقلاب راهبران ایدئولوژیک با رهبران سیاسی متفاوت بودند و افرادی مانند مارکس که آلمانی است ایده پرداز انقلاب هستند و رهبری سیاسی بر عهده لنین است. این انقلاب وقتی به پیروزی رسید یک پهنه گسترده از شرق جهان را تحت سیطره خودش قرار داد و به یک جغرافیای خاص محدود نشد و جهان را به دو قطب شرق و غرب تقسیم کرد.

حجت الاسلام جوان آراسته با بیان اینکه سومین انقلاب مهم قرن معاصر انقلاب اسلامی ایران بود، تصریح کرد: انقلاب اسلامی ایران داعیه جهانی داشت و تأثیر جهانی نیز گذاشت و یک زلزله بزرگی بود که در اواخر قرن بیستم (۱۹۷۹) به وقوع پیوست. در این انقلاب نظریه پرداز و رهبری سیاسی و میدانی امام خمینی (ره) بود که در حوزه علمیه قم رشد کرده بود و نتیجه حوزه علمیه قبل از انقلاب بود.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: موضع گیری‌های امام خمینی (ره) به عنوان یک رهبر آزادی بخش حق بنیادین تعیین سرنوشت و شعار انقلاب یعنی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» را سمت و سو داد.

حجت الاسلام جوان آراسته با بیان اینکه آزادی یکی از حق‌های بنیادین بشری است، اضافه کرد: وقتی در حوزه آزادی‌ها در حقوق مدنی و سیاسی وارد می‌شوید آزادی یکی از مهم‌ترین حقوق است و در طول تاریخ خون‌های زیادی برای ریخته شده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه امام خمینی (ره) آزادی بخش یک ملت بود، یادآور شد: وقتی کارنامه حوزه علمیه و دغدغه‌های حقوق بشری حوزه علمیه را بررسی می‌کنیم نمی‌توانیم گامی که امام خمینی (ره) به عنوان بنیان گذار انقلاب اسلامی، انقلابی که آزادی را نه برای ایران و جامعه اسلامی بلکه برای جامعه بشریت عرضه کرد را نادیده بگیریم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: موضع گیری‌ها اختصاص به موضع گیری امام راحل نداشت بلکه قبل از انقلاب عالمان دیگری مانند آیت الله مرتضی مطهری هم بودند که با زمان شناسی پای در میدان مبارزه و تبیین آزادی‌های بنیادین بشری گذاشتند.

او ادامه داد: شهید مطهری در سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ مقالات متعددی در مجله زن روز دارد که در رابطه با حقوق زن است. حقوق زن یکی از مباحث چالش برانگیز و مهمی است که عالمان دین باید ورود پیدا می‌کردند. آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بازه زمانی ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ در مناطق مختلف کشور موضوعات حقوق بشری را مطرح کردند.

حجت الاسلام جوان آراسته با اشاره به مبارزات سیاسی عالمان و فضلای حوزوی بیان کرد: حوزویان پیشگامان مبارزه با رژیم منحط استبدادی، استعمار شده و اختناق کننده پهلوی بودند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: مجله مکتب اسلام به عنوان اولین نشریه حوزوی بود که دیدگاه‌های اسلامی را مطرح می‌کرد و پاسخ گوی مسائل مورد انتظار جامعه بود. کسانی مثل آیت الله طباطبایی، آیت الله مطهری، زین العابدین قربانی، محمدجواد باهنر، علی حجتی، مجتهد شبستری، سید هادی خسروشاهی و… در این مجله قلم می‌زدند و بسیاری از مباحث حقوق بشری را مطرح می‌کردند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: به دلیل محدودیت‌هایی که قبل از انقلاب وجود داشت نمی‌توان انتظار آثار بعد از انقلاب را به لحاظ کمی و کیفی داشت، اما باز هم شاهد آثار متعددی در رابطه با اعلامیه جهانی حقوق بشر، اصول اجتماعی در اسلام، آزادی در اسلام، زن و چالش‌های جامعه، حقوق زن، عدالت اجتماعی در اسلام، جهاد، انتخابات، اخلاق جنسیتی، حقوق بشر و حوزه‌های مختلف هستیم.