آذرمیدخت صفوی از زنان ادیب و فرهیخته هندوستانی است که خدمات شایانی را به گسترش زبان و ادبیات فارسی انجام داده است. او بنیانگذار و رئیس مرکز تحقیقات زبان فارسی است و سال‌هاست که در دانشگاه‌های هندوستان زبان و ادبیات فارسی را تدریس می‌کند. صفوی در گذشته رئیس گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه اسلامی علیگر بود و هم اکنون رئیس انجمن استادان زبان فارسی در هندوستان است.

 آذرمیدخت صفوی علاوه بر تدریس، آثار مکتوب زیادی هم از خود به جای گذاشته است که شامل بیش از سی کتاب و صد مقاله به زبان‌های فارسی، اردو و انگلیسی می‌شود. «ادبیات انقلاب اسلامی پس از ۱۹۷۹» به زبان فارسی و انگلیسی، «معنویت مولانا در عصر حاضر»، مجموعه دو جلدی «تذکره‌نویسی در ادبیات فارسی»، «کوچه عشق؛ ترجمه داستان‌های کوتاه فارسی»، مجموعه دوجلدی «انسان گرایی و اخوت جهانی در شعر و ادب فارسی»، تصحیح و تدوین «عرفات العاشقین»، «سعدی؛ مرد بشردوست» و «نقش زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ مشترک هند» از جمله کتاب‌های منتشر شده این زبان‌شناس شهیر است.

به بهانه هفته کتابی دیگر با آذرمیدخت صفوی به گفتگو نشستیم. وی این رویداد فرهنگی را عامل تأثیرگذاری بر افزایش شور و اشتیاق مردم به موضوع کتاب عنوان کرد و گفت: قطعا تعیین یک زمان تقویمی مخصوص برای امر کتابخوانی منجر به جنب و جوش و علاقه مردم به موضوع کتاب می‌شود. ملت شریف ایران از دیرباز و ابتدای تاریخ به شعر و ادب و مطالعه عشق و علاقه فراوانی داشته است. وجود هزاران نسخه خطی فارسی و بعد‌ها متون چاپی، شاهد این ادعاست. 

وی افزود: در حال حاضر هم مردم ایران مطالعه و خرید کتاب را دوست دارند. نمونه بارز این کتاب‌دوستی حضور آنان در باغ کتاب تهران، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کتابخانه ملی و کتابفروشی‌های مختلف و تعداد بالای کتاب‌ها چاپی است. البته مشکلات و هیاهوی روزمره زندگانی اجازه ابراز این علاقه را نمی‌دهد، اما هر زمان این فرصت را داشته باشند حتما مطالعه می‌کنند.

صفوی ادامه داد: من به خانه کتاب و ادبیات ایران برای این اجرای این گام بسیار مفید در جهت رواج مطالعه و کتاب‌دوستی تبریک می‌گویم. امیدوارم این اقدامات برای جوانان تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. بدون تردید هفته کتاب باعث فروغ و گسترش کتاب‌دوستی می‌شود.

این استاد هندی زبان و ادبیات فارسی در پاسخ به این سوال که «به نظر شما چگونه می‌توان برنامه‌های هفته کتاب را به‌طور مشترک با دیگر کشور‌ها برگزار کرد؟» گفت: برگزاری هفته کتاب با کشور‌های مختلف ایده بسیار خوبی است. دولت ایران به راحتی می‌تواند هفته کتاب و جشن‌های آن را به‌طور مشترک با کشور‌هایی که فرهنگ و ادبیات ایران را دوست دارند، برگزار کند. مثلا می‌توان با همکاری سفارت ایران و رایزنی فرهنگی‌اش در هندوستان اقدامات مشترکی انجام داد. این کار در کشور‌های دیگر هم قابل انجام است و در نهایت دولت ایران و خانه کتاب و ادبیات ایران می‌توانند لوح تقدیری برای وزارت فرهنگ کشور‌های مختلف دخیل در این رویداد ارسال کنند.

نویسنده کتاب «میراث مکتوب هندو ایران» در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت زبان فارسی در هندوستان اشاره کرد و ادامه داد: به لطف خدا هندوستان یک مرکز مهم زبان و ادب فارسی بوده و هست. هنوز هم مردمان هند شعر و شاعران ایرانی را دوست دارند و با شاهکار‌های نظم و نثر فارسی مانند آثار فردوسی، سعدی، حافظ و مولانا آشنایی کامل دارند. این آشنایی به حدی است که ابیات و جملات مهم این ادیبان در گفت‌وگوی روزمره مردم هند به ضرب‌المثل تبدیل شده است.

وی اضافه کرد: علاوه بر مردم عادی، در تمام دانشگاه‌های هند دانشجویان و کتاب‌دوستان با ادبیات کلاسیک فارسی تا ادبیات پس از انقلاب آشنایی کامل دارند. هزاران کتاب و نسخ خطی فارسی در کتابخانه‌ها و مراکز علمی هند وجود دارد. اگر بخواهیم از شاعران منطقه شاعر پرور خراسان که سبک خراسانی از آنجا رشد پیدا کرد بگوییم می‌توانیم به فردوسی، عطار، خیام، بهار، ثنایی مشهدی و... اشاره کنیم. به غیر از هندی‌ها اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هم حافظ و مولانا را می‌شناسند.

مولف کتاب «نقش زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ مشترک هند» کتاب را بهترین وسیله برای استحکام روابط فرهنگی و دیپلماسی میان کشور‌ها کشور‌ها عنوان کرد و افزود: اولین نیازی که برای ایجاد همدلی، همزیستی، تعامل فرهنگی و دیپلماسی داریم، آشنایی با جامعه، فرهنگ و آداب و رسوم ملت‌های دیگر است. کتاب چشم‌انداز روابط فرهنگی کشور‌ها را فراهم می‌کند. اگر کتاب نباشد دیپلماسی در جهان لطمه می‌خورد.

سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «خواندن برای همدلی» از بیست‌وسوم تا سی‌ام آبان (۱۴۰۳) برگزار می‌شود.

منبع: ستاد خبری هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران