در آن سوی چهره نظامی و سیاسی یحیی ابراهیم حسن سِنوار، معروف به یحیی سنوار، چهره هنرمند او رخ‌نمایی می‌کند که اهل اندیشه، تفکر و فرهنگ و ادب است و صاحب چندین جلد کتاب تالیفی و ترجمه‌ای که او این آثار ادبی را در زمان نسبتاً طولانی زندانی بودن در زندان‌های رژیم صهیونیستی تالیف و منتشر کرده است.

سنوار که از همان دوران نوجوانی وارد مبارزات مردمی برای آزادی فلسطین شده بود، در سال ۱۹۸۸ طی عملیاتی توسط ارتش رژیم صهیونیستی دستگیر و به چهار بار حبس ابد محکوم شد! او تا سال ۲۰۱۱ در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برد و چیزی حدود ۲۲ سال از زندگانی خود را در زندان‌های مخوف رژیم صهیونیستی گذراند  اما در این مدت بیکار ننشست و در زندان‌های اسرائیل زبان عبری را یاد گرفت و شروع به نوشتن یک اثر ادبی کرد.

رمان «خار و میخک» حاصل همان تجریه‌آزمایی او در حوزه ادبیات است که در زندان، این رمان را نوشت. رمانی که پس از قرار گرفتن در لیست پرفروش‌های آمازون، با فشار رژیم صهیونیستی از تمام سایت‌ها حذف شد. وکلای بریتانیا برای اسرائیل (UKLFI) به آمازون گفته بودند که این کار غیرقانونی است. در ۱۸ آوریل ۲۰۲۴ UKLFI به آمازون اطلاع داد که قوانین ضدتروریسم بریتانیا را نقض می‌کند و از آمازون شکایت کرد و روز بعد، آمازون کتاب را از فروش خارج کرد. البته سنوار علاوه بر نوشتن رمان خار و میخک، ۵ کتاب دیگر را هم از زبان‌های عبری و انگلیسی ترجمه کرد و یکی از پرکارترین زندانیان سیاسی جهان در زمینه ادبیات محسوب می‌شود. بسیاری از اطرافیان او، او را یک شخصیت فرهنگی می‌دانند که در قالبی حماسی، رزمی و جنگنده ظاهر شده است.

تصویر روی جلد کتاب «خار و میخک» نوشته شهید یحیی سنوار

رمان «خار و میخک» در سال ۲۰۰۴ در یکی از زندان‌های اسرائیل در «بعر شوا» نوشته شده است. نام «خار و میخک» این کتاب، نمادی از زندگانی در غزه است. زندگی در غزه شامل درد‌ها و سختی‌هایی است که نشان‌دهنده خار است و نویسنده آن را با میخک آمیخته که نمایانگر شادی است. عنوان کلیشه‌ای این اثر، «الشوق و القرنفول» (خار و میخک)، عنوانی دوتایی است که در ادبیات زندگی‌نامه‌ای اخیر عربی بسیار رایج است تا تجربیات متضاد زندگی را به خوبی نشان دهد.

 در این رمان: عشق و خشونت، امید و ناامیدی، لطافت و قدرت به تصویر کشیده می‌شوند. خار و میخک، داستان یک سفر آموزشی و تکاملی معنوی را روایت می‌کند که از دیدگاه مردی به نام «احمد» روایت می‌شود و داستان دو خانواده در غزه و هبرون و دو جنبش مقاومت در هم تنیده است. عنصر تخیلی در این داستان عمیق است، اما وابسته به زندگانی واقعی سنوار!

نویسنده در پیشگفتار آن می‌نویسد: «عنصر تخیلی در این اثر صرفاً تبدیل آن به یک رمان است... همه چیز دیگر به همان اندازه واقعی است که من آن را زیسته یا شنیده‌ام و راویانش آن را در سرزمین عزیزمان فلسطین زندگی کرده و شنیده‌اند.» ماجرا‌های این رمان، درست قبل از شکست ۱۹۶۷ آغاز می‌شود؛ زمانی که نوار غزه تحت مدیریت مصر بود. احمد، راوی رمان، دیدگاهی دوستانه نسبت به سربازان مصری دارد و معتقد است ارتش‌های عربی اسرائیل را در هم خواهند شکست و فلسطین را آزاد خواهند کرد تا پناهندگان آن بتوانند به خانه‌های خود بازگردند.

با این حال، وقتی آنها شکست می‌خورند، شوکه می‌شود. راوی، شروع مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل را بازگو می‌کند و پرتاب بمب‌ها علیه گشت‌های ارتش اسرائیل را توصیف می‌کند که برای ورود به خیابان‌ها و کوچه‌های باریک اردوگاه آوارگان الشطی (محل وقوع رمان) چه مصیبت‌هایی کشیده‌اند. پدر و عموی احمد (راوی رمان) هنگام نبرد با ارتش اسرائیل کشته می‌شوند و پس از این، او خود را در خانه‌ای می‌بیند که با مادر، برادران، خواهر و پدربزرگش همراه با پسرعموهایش که مادرشان پس از ازدواج آنها را ترک کرده، زندگی می‌کند و حالا مسئولیت همه بر دوش اوست! احمد، از طریق محمود، برادر بزرگتر، به ساف (سازمان آزادی بخش فلسطین) می‌پیوندد، اما پس از بازگشت از مصر، بازداشت می‌شود. پسر عموی او، ابراهیم، مکرراً با شخصیتی به نام شیخ احمد یاسین ملاقات می‌کند که یکی از پایه‌گذاران حماس است که در سال ۲۰۰۴ توسط اسرائیل ترور شد.

این رمان علاوه بر خلق صحنه‌هایی حماسی از مقاومت، برخی مسائل اجتماعی فلسطینی‌ها را هم بیان کرده است. برای مثال، در این رمان، به انتخاب سخت برخی از آوارگان فلسطینی برای کار در اسرائیل اشاره می‌شود که برخی آن را فرصتی برای بهبود شرایط زندگی خود برای خانواده خود می‌دانستند، در حالی که برای برخی دیگر خیانت محسوب می‌شد. از سوی دیگر، در مکالمات میان احمد و سایر شخصیت‌ها، برخی مسائل اعتقادی و اختلافات گفتمانی میان برخی فلسطینی‌ها و دیدگاه‌شان نسبت به سایر گروه‌های مقاومت تشریح می‌شود.

بسیاری از تحلیلگران معتقدند سنوار در این کتاب، به خودش هم پرداخته است. سنوار مسئول شناسایی عوامل اسرائیلی در زندگی واقعی بود و «ابو ابراهیم» نام جنگی و لقب سنوار بود! نامی که در رمان مسئولیت مهمی را بر عهده دارد. سنوار در این کتاب، به سادگی و فقر زندگی فلسطینی‌ها به طور مفصل می‌پردازد و همچنین به بی‌میلیِ ساکنان کرانه باختری درباره شرکت در مقاومت علیه اسرائیل هم اشاره کرده و از آنها گله می‌کند.

رمان «خار و میخک» که در ۳۰ فصل تنظیم شده، از سوی اسماء خواجه‌زاده به زبان فارسی هم ترجمه شده که به زودی از سوی انتشارات کتابستان منتشر خواهد شد.

منبع: همشهری آنلاین