روابط عمومی‌دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد در حالی از محکومیت ۲ آرایشگر به دلیل دخالت غیرمجاز در امور پزشکی خبر داده که در سال‌های اخیر، سالن‌های آرایشی زنانه که در آنها انواع اقدام‌های زیبایی انجام می‌شود، روز به روزبیشتر و بیشتر می‌شود. این پدیده، یعنی آرایشگر‌هایی که در منزل یا مغازه‌های غیرمجاز انواع خدمات زیبایی را با قیمتی به مراتب پایین‌تر از بازار ارائه می‌دهند، باعث شده تا به همان نسبت که آمار مشتریان آنها روز به روز بیشترمی‌شود، به همان شکل هم، آمار پرونده‌های تخلفات آنها و تعداد شاکیانشان نیزروندی تصاعدی را به خود بگیرند. 

چند روز قبل بود که روابط عمومی‌دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد اعلام کرد که ۲ زن به دلیل دخالت در امور غیرمجاز پزشکی از طریق تاسیس کلینیک زیبایی، محکوم به منع هرگونه اشتغال در حرفه آرایشگری یا زیبایی شده‌اند.

خبری که تنها یکی از صد‌ها پرونده شکایتی است که از آرایشگران غیر مجاز به خاطر انجام اقدامات پزشکی که سلامت مشتریان شان را به خطر انداخته، می‌باشد. سود ناشی از فعالیت این آرایشگر‌ها به حدی بالاست که باعث شده تا آمار آرایشگران بدون مجوز نیز چندین برابر آرایشگاه‌های مجازباشد. در واقع فعالیت گسترده این حجم از آرایشگر غیرمجاز، آرایشگاه‌های زنانه را به یک مولتی‌بیزینس یا فعالیت‌های اقتصادی چندگانه تبدیل کرده است.

ضمن آنکه حالا آنها علاوه بر خدمات زیبایی و گریم به امور دیگری هم می‌پردازند از جمله به فعالیت‌های تخصصی پزشکان پوست و مو نیز سرک می‌کشند! اقداماتی مانند بلفاروپلاستی، لیفت ابرو، تزریق بوتاکس و تزریق ژل و... دارد.

در حال حاضر انجام جراحی‌های زیبایی نسبت به گذشته آسان‌تر شده و برخی از آنها به صورت سرپایی نیز صورت می‌گیرند. این عوامل سبب شده تا برخی افراد مانند آرایشگران و افراد دارای سالن‌های زیبایی، این عمل‌ها را بیش از حد آسان گرفته و در نتیجه باعث بروز مشکلات و عوارض جدی در مراجعین خود شوند. عوارضی که گاهی اوقات نه تنها اصلاح آنها بسیار مشکل است، بلکه ممکن است به قیمت از دست رفتن جان انسان‌ها بینجامد. هزینه‌های این عمل‌ها نیز سبب شده که مورد استقبال افراد غیر متخصص و غیرحرفه‌ای قرار گیرد.

نکته مهمی‌که باید به آن اشاره کرد این است که بخشی از بروز این موارد بر عهده مراجعان این مراکز نیز می‌باشد. اعتماد و مراجعه به مراکز زیبایی که با تبلیغات فریبنده در صفحات مجازی اقدام به جلب افراد می‌نمایند، عدم انجام تحقیقات کافی درباره شخص یا مرکز و همچنین عدم آگاهی از محیط‌ها و اتاق‌های عمل که با استاندارد‌های وزارت بهداشت مغایرت دارند بخشی از این موارد هستند.

 عوارض انجام عمل‌های زیبایی توسط افراد غیرمتخصص
یک پزشک زیبایی که نمی‌خواهد نامی‌از وی برده شود در مورد عوارض عمل‌های زیبایی در آرایشگا ه‌ها می‌گوید: این اقدامات در آرایشگاه‌ها می‌تواند تبعات بسیاری را برای مراجعان آن به همراه داشته باشد. قطع عصب‌های صورت، نکروز (از بین رفتن بافت) وسیع بافت و ایجاد ناهنجاری‌هایی که شاید نیاز به چندین عمل ترمیمی‌داشته باشد تنها برخی از عواقب این گونه سهل انگاری‌ها می‌باشد.

وی ادامه می‌دهد: همچنین تزریق ژل در لب توسط فرد غیر متخصص می‌تواند به نکروز کامل این عضو ختم شود. همچنین، تزریق بوتاکس اگر توسط متخصص انجام نشود، می‌تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد که گاهی اوقات جبران آن توسط مجرب‌ترین متخصصان زیبایی نیز، امکان پذیر نخواهد بود.

درددل‌های شهروندان
سارا که به تازگی برای ترمیم ناخن خود به یکی از آرایشگر‌های غیرمجاز در منطقه چیتگر رفته است می‌گوید: ترمیم هر ناخن در سالن‌های معروف منطقه ما حدود ٢٠٠ هزار تومان هزینه بر می‌دارد. اما اینجا فقط با ٨٠ هزار تومان همان کار را می‌کنند. همین کاهش قیمت‌ها در مورد سایر خدمات هم وجود دارد. مثلا رنگ مو بطور متوسط در یک آرایشگاه قدیمی‌حدود ٥/١ میلیون تومان آب می‌خورد که این رقم بسته به نوع مواد و حجم مو ممکن است تا ٣ میلیون هم برسد. اما اینجا با ٧٠٠- ٨٠٠ هزار تومان سروته ماجرا هم می‌آید.

وی ادامه می‌دهد: قیمت‌ها واقعا نجومی‌است و هیچ نظارتی هم روی آنها صورت نمی‌گیرد. مثلا از وسط شهر به بالا «مش» کردن مو، ٢٠ میلیون تا ٦٠ میلیون است که واقعا برای هر کسی امکان پرداخت آن وجود ندارد.

همراهش که زنی ٤٦ ساله است و خودش را مرجان معرفی می‌کند، نظرش کاملا با سارا متفاوت است: من خودم به شخصه اصلا بعد از بلایی که چند سال قبل سرم آمد، به مراکز غیرمجاز نمی‌روم. ٤-٥ سال قبل، به همراه یکی از اقوام رفتیم به یکی از همین آرایشگاه‌های ارزان قیمت. آنجا تزریق ژل برای لب‌هایم انجام دادم. ولی نمی‌دانم موادشان بی کیفیت بود یا طرف کارش را بلد نبود که وضعیت لب و صورت ما به حدی باد کرد که اصلا نمی‌توانستم از خانه خارج شوم. در نهایت هم مجبور شدم برای درمان آن حدود ٣٠ میلیون تومان هزینه کنم. برای همین پشت دستم را داغ کردم که دیگر برای انجام کار‌های زیبایی به این مراکز نروم.

آرایشگری در منزل
با این حال ماجرای آرایشگر‌ها به همین جا ختم نمی‌شود. قصه آرایشگر‌هایی که به منازل مشتری‌های خود می‌روند نیز در نوع خود شنیدنی است. شهلا یکی از کسانی است که از این خدمات استفاده کرده است و در این زمینه می‌گوید: معمولا باید چند نفر باشید تا آرایشگر برایتان بفرستند. چون باید برای آنها بصرفد. تازه وقتی به منزل می‌آیند باید پول اسنپ و پذیرایی آنها را نیز بدهید. ضمن اینکه هزینه تمام شده خدماتی که ارائه می‌دهند هم معمولا ٢ تا ٣ برابر معمول است! 

اما بسته به اینکه، این آرایشگاه‌های غیرمجاز کجا و در کدام منطقه باشند، قیمت آنها به شدت تفاوت دارد. به عنوان مثال ریحانه که ساکن فردیس کرج است در این رابطه می‌گوید: قیمت آرایشگاه‌های آنجا اصلا با تهران قابل مقایسه نیست. مثلا مراقبت‌های پوستی و اینکه مشاوره داشته باشد از ٧٠٠ هزار تومان تا ٤ میلیون و ٧٠٠ هزار تومان تمام می‌شود که همین کار‌ها در مناطق متوسط تهران بین ٥/١ تا ٦-٧ میلیون تومان برای مشتری تمام می‌شود.

روانشناسی یک پدیده
ناصر قاسم زاده، روانشناس، اما معتقد است که بخش اعظمی‌از این چالش به گره‌های فرهنگی جامعه ما بر می‌گردد. وی در این زمینه می‌گوید: در جامعه‌ای که بسیاری از زنان و مردانش با شدت و علاقه وافر به زیبایی و برطرف کردن مشکلات زیبایی شناختی خود اهمیت می‌دهند و زیبایی بدن، ملاک بود و باش و شخصیت و هویت‌شان زیبایی ظاهری شده است به بیانی بخشی از مردم ما می‌خواهند مشکلات روحی و روانی خود را با اینگونه اقدامات برطرف کنند. روشن است که نتیجه‌اش نیز می‌شود تبدیل مطب‌های پزشکی به آرایشگری و پول به جیب زدن! 

وی افزود: اصولا تجاری و کالایی شدن امر پزشکی یکی از مشکلات و معضلات حوزه بهداشت و درمان در کشور ما است به‌گونه‌ای که حالا و در چند سال گذشته درحوزه پزشکی و در قالب آرایشگری نمایان شده و پول و ثروت فراوانی را برای آنها به ارمغان آورده است. 

نامه وزارت بهداشت
سال گذشته بود که سعید کریمی‌معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی نامه‌ای خطاب به دکتر حسین فرشیدی، معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به رشد قارچ گونه آرایشگاه‌های زنانه غیرمجازی که خدمات درمانی ارایه می‌دهند، هشدار داد و خواستار برخورد با آنها شد. 

وی همچنین در تابستان امسال از افزایش ۱۰۰ برابری جریمه مداخلات در حوزه پزشکی و زیبایی خبر داد و گفت: سال گذشته بیش از ۵ هزار مرکز غیرمجاز را پلمب کردیم.

سعید کریمی‌افزود: در تیرماه امسال هیات دولت مصوب کرد که جرائم مداخلات افراد غیرمجاز و غیرپزشک در امور پزشکی به روز شود که برای بار اول ۵۸۰ میلیون تومان و در صورت تکرار، یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون تومان تعیین شد.

مراحل شکایت از آرایشگر بابت تداخل در امور پزشکی
اما برای شکایت از آرایشگران متخلف چه باید کرد؟ سوالی که مهدی تقوی راد، وکیل دادگستری و حقوقدان در پاسخ به آن  گفت: در صورت مشاهده تخلف توسط مراجعین یا دیده شدن هرگونه دخالت در امور پزشکی توسط بازرسان صنف ارایشگران، می‌توان پرونده این مرکز را به دادگاه حل اختلاف یا دادگاه ویژه جرایم پزشکی ارائه داد.

وی ادامه داد: در گام بعد، تنظیم یک دادخواست در رابطه با دخالت در امور پزشکی در آرایشگاه‌ها ضروری است. البته برای این امر، در اولین اقدام باید مدارکی در راستای اثبات فعل جرم آماده کرده و سپس شکایت خود را ثبت کنید. به عنوان مثال اگر یک سالن آرایشی، اقدام به انجام فعالیت‌های پزشکی زیبایی مانند تزریق فیلر، پاکسازی پوست با دستگاه و انجام انواع تتو کند؛ شما باید مدرکی دال بر این مساله داشته باشید. در این صورت با ارائه مدارک به دادسرای عمومی‌یا اتحادیه پزشکانی که آرایشگر می‌شوند!

با چه جریمه ای؟

رضا لاری پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی، اما در گفتگو گفت: اصولا معاونت درمان علوم پزشکی باید پیگیر تخلفات پزشکانی باشد که با آرایشگران همکاری کرده و اعمال پزشکی زیبایی انجام می‌دهند.

وی البته تصریح کرد: گروه‌های نظارتی ما نیز به مطب‌ها می‌روند و عملکرد آنها را بررسی می‌کنند و در صورتی که در این حوزه ورود غیرقانونی پیدا کرده باشند حتما با آنها برخورد خواهد شد.

لاری پور هرگونه استفاده آرایشگران یا عقد قرارداد با پزشکان زیبایی برای انجام خدمات زیبایی در آرایشگاه‌ها و یا مطب‌های پزشکی را غیرقانونی خوانده و گفت: شهروندان نیز می‌توانند در صورت بروز هرگونه تخلفی در این زمینه، موضوع را به معاونت درمان علوم پزشکی گزارش دهند تا پیگیری شود. آنها نیز موضوع را پیگیری کرده و در چارچوب قوانینی که خودشان دارند با پزشکان متخلف برخورد می‌کنند.

وی همچنین در مورد آرایشگرانی که در سالن‌های خود اقدام به انجام امور زیبایی می‌کنند نیز گفت: اینگونه اقدامات مصداق مداخله گری‌های غیرقانونی است و در صورت مشاهده چنین تخلفاتی، علاوه برمعاونت درمان بخش‌های قضایی نیز به ماجرا ورود پیدا کرده و متخلفان را جریمه یا سالن آنها را پلمب می‌کنند. ولی در هر صورت بهتر است بانوان، از مراجعه به سالن‌های آرایش برای اقدامات زیبایی خوددداری کنند و در صورتی که می‌خواهند پیش پزشک زیبایی هم بروند ابتدا از طریق سایت نظام پزشکی نام آنها را جستجو کنند تا مطمئن شوند که وی، متخصص زیبایی است. 

لزوم اصلاح قوانین

محمد رئیس زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی نیز در این خصصوص گفت: وقتی وضعیت معیشتی بسیاری از پزشکان در حد قابل قبولی نیست، طبیعی است که ممکن است برخی از آنها به سمت روش‌های درآمدزای دیگری بیافتاند مانند اینکه وارد عرصه زیبایی شوند یا با آرایشگاه‌ها همکاری کنند! در واقع اگر سیاست‌های دولت به گونه‌ای باشد که بازار رونق کافی برای پزشکان تامین شود، مسلما بسیاری از این چالش‌ها رفع خواهد شد. راهکار‌هایی مانند اجرایی شدن شکل گیری شبکه پزشک خانواده و فعال کردن آن. 

وی ادامه می‌دهد: از سویی قانون بازدارنده نیست. یعنی وقتی جریمه آرایشگرانی که به صورت غیرمجاز فعالیت‌های زیبایی انجام می‌دهند، فقط چیزی بین ٥ تا ١٠ میلیون تومان است، معلوم است که فرد ترسی از قانون نداشته باشد. چون با یکی دو مشتری خود این جریمه را در می‌آورد! در واقع باید کاری کرد که اقدام غیرقانونی در این حوزه، به صرفه نباشد. کمااینکه در دوره‌های قبل، اینگونه تخلفات شامل زندان هم می‌شد. 
رئیس زاده در نهایت به عنوان راهکار گفت: پس ابتدا باید مجلس به ماجرا ورود پیدا کند و قوانین بازدارنده در این حوزه را اصلاح کند و دوم اینکه مسیر کسب و کار پزشکان اصلاح و پررونق شود. 

راهکار‌هایی برای دور زدن قانون

بعد از آنکه تعدادی از آرایشگاه‌ها به خاطر نداشتن مجوز انجام خدمات غیرتخصصی زیبایی پلمب و جریمه شدند، به فکر ترفند‌های جدیدی برای دور زدن قانون افتادند. به عنوان مثال تعدادی از آنها با پزشکان دارای مجوز زیبایی تازه فارغ التحصیل شده یا پزشکانی که در آمد چندانی ندارند قرار داد می‌بندند تا با استفاده از مجوز آنها در آرایشگاه‌های خود کار‌های مرتبط با زیبایی را انجام دهند. یا گروهی دیگر با یکسری از مطب‌ها و کلینیک‌های اطراف خود قرار داد می‌بندند که برایشان مشتری بفرستند و درصد بگیرند. بدین ترتیب کسی نمی‌تواند قانونا مانع فعالیت آنها شود.

با این حال آنچه مسلم است مسئول مستقیم پیگیری برخورد با آرایشگاه‌های غیرمجاز اتحادیه آنها است. گرچه به نظر می‌رسد خود اتحادیه آرایشگر زنان چندان فعالیتی در این زمینه ندارد کمااینکه شهربانو عابدی، رئیس اتحادیه آرایشگران زنانه تهران در تماس خبرنگار با وی ابتدا درخواست کرد که سوالات خود را برای وی بفرستیم، اما بعد از ارسال سوالات، که شامل سوالاتی در مورد شیوه برخورد با آرایشگاه‌های غیرمعتبر و آمار مرتبط در این زمینه بود، وی تنها اطلاعیه رسمی‌اتحادیه را برای ما ارسال کرد که در آن تاکید شده بود که انجام هر گونه فعالیت پزشکی توسط آرایشگران زنانه ممنوع و غیرقانونی است! 

تاکید دستگاه قضا بر برخورد با آرایشگاه‌های غیرمجاز

همین مسایل باعث شده تا بار‌ها مسئولین مربوطه و مدیران قضایی در مورد فعالیت اینگونه آرایشگاه‌ها هشدار دهند. در همین راستا مدیرکل امور کمیسیون‌های سازمان پزشکی قانونی کشورچندی قبل گفت: آرایشگر‌ها به هیچ وجه اجازه ارائه خدمات پزشکی در حوزه زیبایی را ندارند و چنانچه به فردی آسیبی وارد کنند علاوه بر لزوم جبران خسارت، مرتکب جرم نیز شده اند.

بابک سلحشور افزود: متاسفانه طی سال‌های اخیر شاهد افزایش ارائه خدمات پزشکی به ویژه در حوزه زیبایی توسط افراد غیر متخصص و فاقد صلاحیت هستیم که همین امر میزان آسیب و در پی آن شکایات مطرح شده در کمیسیون‌ها را افزایش داده است.

وی گفت: گاهی آرایشگران در حیطه وظایف خود و هر آنچه مربوط به حرفه و حوزه کاری خودشان است، آسیبی را به فردی وارد می‌کنند که منجر به شکایت و ارجاع پرونده به واحد معاینات پزشکی قانونی می‌شود، اینگونه پرونده‌ها در همان واحد معاینات بررسی و دیه و ارش آن تعیین می‌شود و ارتباطی به موضوع قصور پزشکی ندارد.

سلحشور ادامه داد:، اما گاهی شاهد آن هستیم که آرایشگران پا را فراتر گذاشته و به ارائه خدماتی روی می‌آورند که در حیطه وظایف خودشان نیست و اصطلاحا دخالت در امور پزشکی محسوب می‌شود. مانند تزریق ژل، بوتاکس، لیزر و ... که باید توسط پزشک ارائه شود و ارائه آن در آرایشگاه‌ها مجاز نیست.

وی گفت: در صورتی که آرایشگر در حین ارائه خدمات پزشکی در حوزه زیبایی به فردی آسیب وارد کند مجرم محسوب می‌شود و جرم او «دخالت در امور پزشکی» است ضمن آنکه باید خسارت آسیب وارده را که شامل دیه و ارش می‌شود را نیز جبران کند. مدیرکل امور کمیسیون‌های سازمان پزشکی قانونی کشور، با تأکید بر این‌که «در مواردی برخی خدمات تخصصی پزشکی و زیبایی توسط افراد غیر متخصص، پرستاران، تکنسین‌های فاقد صلاحیت و ... صورت می‌گیرد و منجر به خسارت و قصور می‌شود»، اظهار داشت: به عنوان مثال گاهی در برخی کلینیک‌های زیبایی لیزر پوست با طول موج‌های خاص به تکنسین‌ها سپرده می‌شود در حالی که استفاده از طول موج نامناسب در افراد ممکن است، ضایعات پوستی و سوختگی و تغییر رنگ مادام العمر ایجاد می‌کند.

وی با بیان این توضیحات خواستار تعیین حدود صلاحیت حرفه‌ای پزشکان از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شد و افزود: در صورتی که وزارت بهداشت به صورت شفاف و دقیق صلاحیت حرفه‌ای پزشکان در رشته‌های مختلف به ویژه رشته‌هایی را که به نوعی خدمات موازی دارند را تعیین و اعلام کند ضمن آنکه میزان ارائه خدمات توسط افراد غیر متخصص کاهش می‌یابد، بررسی شکایت و قضاوت در این مورد نیز دقیق‌تر انجام می‌شود.

منبع: شهروند