شیفت کاری به نوعی از کار اطلاق می‌شود که خارج از برنامه معمول هفت صبح تا پنج بعدازظهر انجام می‌شود‪. ‬‬بسیاری از صنایع وابسته به شیفت کاری هستند و میلیون‌ها انسان‬ ‫در مشاغلی که الزام آن شیفت کاری است مشغول هستند. ‬شیفت کاری به صورت شیفت‌های شب‪، ‬عصر‪، ‬ابتدای صبح و‬ ‫شیفت‌های چرخشی است‪. ‬‬

‫شیفت کاران به میزان چشمگیری کمتر از ‪ ۳‬ ساعت در روز‌های کاری خود می‌خوابندبنا بر داده‌های موجود، حدود ‪ ۲‬درصد کارگران در ایالت متحده آمریکا، خارج از ساعات کاری معمول کار می‌کنند‪. ‬‬ ‫بیشتر شیفت‌کاران در مشاغل خدماتی مانند آتش نشانی‪، ‬پلیس‪، ‬تهیه و صرف غذا‪، ‬مراکز بهداشتی درمانی و حمل و نقل‬ ‫هستند. ‪

متاسفانه شیفت کاری ممکن است پیامد‌های زیانباری بر سلامت فرد داشته باشد‪ ‬به گونه‌ای که بنابر پژوهش‌های انجام شده‬ تنها ‪ ۳۶ درصد ‬شیفت کاران در مقایسه با ۹۸ درصد ‬غیر شیفت‌کاران، اظهار داشتند که برنامه کاری آنها اجازه خواب کافی را به‬ آنان می‌دهد‪. ‬‬

‫شیفت کاران به میزان چشمگیری کمتر از ‪ ۳‬ ساعت در روز‌های کاری خود می‌خوابند‪. ‬به طور متوسط در طول هفته‪، ‬‬ ساعات بیشتری را به کار مشغول هستند و حداقل یکبار در ماه رانندگی همراه با خواب آلودگی را تجربه می‌کنند‪. ‬‬

‫اختلال خواب شیفت کاری چیست؟ ‬

‫اختلال خواب شیفت کاری بیماری مزمنی است که مستقیما ً با برنامه کاری فرد ارتباط دارد‪. ‬این اختلال بنابر طبقه‌بندی‬ ‫بین المللی اختلالات خواب نوعی اختلال “ریتم سیرکادین”است‪. ‬ساعت سیرکادین درونی بدن پیش برنده فعالیت‌های خواب و‬ ‫بیداری است. ‬این ریتم تقریبا منطبق بر ریتم ‪ ۲۰‬ساعته شبانه روزی است‪. ‬این ساعت درونی می‌تواند تحت تاثیر‬ ‫عوامل بیرونی که مهمترین آن نور است، ‬دچار بهم ریختگی و براساس زمان حضور نور ساعت درونی می‌تواند دچار تاخیر یا تسریع فاز شود. ‬‬‫ از دیگر عوامل بیرونی می‌توان به شیفت کاری و مسافرت‌های با مسافت طولانی و عبور از بیش از ‪ ۶‬عرض جغرافیایی‬ ‫اشاره کرد‪. ‬به عبارت ساده‌تر زمانی اختلال ریتم سیرکادین رخ می‌دهد که ساعت درونی بدن تمایل به خوابیدن دارد ولی‬ ‫عوامل بیرونی با ایجاد تداخل در این ریتم از طریق مکانیسم‌های مختلف موجب بههم ریختگی این ریتم شده و منجر به بهم‬ ‫ریختگی و ایجاد اشکال مختلف خواب می‌شوند‪. ‬‬

نشانه‌های اختلال خواب در شیفت کاران

‫نشانه‌های اختلال خواب شیفت کاری شامل موارد زیر می‌شود‪:‬‬ خواب آلودگی بیش از حد در زمانی که باید بیدار و ‬هوشیار باشید‪. ‬‬ ‫بیخوابی یا ناتوانی در به خواب رفتن زمانی که نیاز به خوابیدن دارید‪. ‬این نشانه به معنای به سختی به خواب رفتن یا‬ بیدار شدن پیش از خواب کافی است‪. ‬‬ خوابی که ناکافی باشد یا پس از آن احساس سرزندگی و نشاط نکنید‪. ‬‬ اختلال تمرکز، کم انرژی بودن‬، ‫تحریک پذیری یا افسردگی، اختلال در روابط بین فردی‬ ‫بیشتر افرادی که شیفت کاری دارند برخی از این مشکلات را تجربه خواهند کرد‪. ‬به عنوان نمونه می‌توان به بیدار شدن در‬ ‫زمانیکه خواب کمتر از ‪ ۷‬الی ‪ ۸‬ساعت داشته‌اند یا احساس خواب آلودگی در محل کار اشاره کرد‪. ‬این علائم در افراد مبتلا ‫به اختلال شیفت کاری به صورت مداوم ممکن است وجود داشته و با کار و زندگی شخصی آنها ایجاد تداخل کند‪. ‬‬

اختلال خواب شیفت کاری در اثر شیفت کاری شبانه‪، ‬شیفت‌های چرخشی یا حتی شیفت اوایل صبح بروز می‌کند‪. ‬این‬ ‫اختلال ممکن است منجر به محرومیت مزمن از خواب شود به گونه‌ای که فرد هیچگاه خواب مورد نیاز را نداشته باشد و‬ ‫محرومیت خواب ‬قابل توجه مزمن خواب‪، ‬پیامد‌های جدی برای سلامت‪، ‬بهره وری و ایمنی فرد در بر داشته باشد‪. ‬‬

خواب آلودگی بیش از حد و خواب لحظه‌ای (‪ (Microsleeps‬‬ بسیاری از شیفت کاران با خواب آلودگی بیش از حد در محیط کار‪، ‬زندگی شخصی یا فعالیت‌های تفریحی دست و پنجه نرم‬ ‫می‌کنند‪. ‬این نشانه خواب آلودگی بیش از حد‪، ‬فراتر از افت طبیعی هوشیاری است که بسیاری از افراد در طول روز ممکن‬ ‫است تجربه کنند‪. ‬

شیفت کاران میزان خوابشان نسبت به روز کاران‬ ‫کمتر بوده و این مساله ‪ می‌تواند میزان قابل توجهی محرومیت از خواب ‬را برای‬ ‫فرد در پی داشته باشد همچنین شیفت کاری‪، ‬ریتم‌های سیرکادین بدن را بهم می‌ریزد و باعث می‌شود این‬ ‫ریتم‌ها همزمانی خود را با محیط بیرون بدن و یا چرخه‌های رفتاری از دست بدهند‪. ‬‬ عملکرد فرد (تاثیر اختلال خواب ناشی از شیفت کاری بر عملکرد) ‬ اختلال خواب ناشی از شیفت کاری سلامت شما و عملکرد و ایمنی تان در محل کار را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد‪. ‬‬

بهره وری عملکرد شما ممکن است به چندین علت تحت تاثیر قرار گیرد. شیفت کاران میزان خوابشان نسبت به روز کاران‬ ‫کمتر بوده و این مساله‪، ‬به تدریج می‌تواند در طول زمان میزان قابل توجهی محرومیت از خواب (Sleep Debt) ‬را برای‬ ‫فرد در پی داشته باشد‪. ‬‬
‫
چنانچه کار شما در شب است ‪:‬شما در این حالت بر خلاف ساعت بیولوژیکی بدن خود عمل می‌کنید‪. ‬ساعت بیولوژیک بدن‬ ‫به صورت طبیعی شما را به طرف هوشیاری کمتر و خواب در طول ساعات شبانه روز سوق می‌دهد‪. ‬هر دو این فاکتورها‬ ‫می‌توانند زمان واکنش شما را کندتر کند‪. ‬در این حالت شما ممکن است به سرعت فکر نکنید یا پاسخ دهی و حل مساله شما‬ سریع نباشد‪. ‬‬ ‫تمرکزتان ممکن است کاهش یابد و برای شما تمرکز دقیق و ادامه یک وظیفه کاری با دقت‪، ‬سخت‌تر شود‪. ‬مطالعات نشان‬ ‫می‌دهند که در طول شب، زمان واکنش کندتر است و خطا‌های بیشتری رخ می‌دهد‪. ‬