امروز روز جهانی محافظت از لایه ازن است؛ روزی که حدود دو دهه قبل در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تعیین شد برای بزرگداشت یک پیمان یعنی پیمان مونترال که مربوط به سال ۱۹۸۷ میلادی است. در این پیمان که روز ۱۶ سپتامبر بین بیشتر کشور‌های دنیا منعقد شد؛ آنها متعهد شدند با آموزش، تغییر سیاست‌های صنعتی و زیست محیطی و... در زمینه بهبود لایه ازن گام‌هایی بردارند. اما چرا این موضوع اهمیت زیادی دارد؟

 ۵۰ سال تا ترمیم لایه ازن

لایه ازن حدود ۳۰ کیلومتری زمین و در لایه استراتوسفر جو قرار دارد، لایه‌ای که ضخامتش برخلاف آن‌چیزی که در ذهن بسیاری از ماست بسیار کم است، اما به‌رغم همان نازکی می‌تواند، چون یک لایه محافظتی از زمین و ساکنانش برابر پرتو‌های فرابنفش خورشید مراقبت کند. لایه ازن بین ۹۵ تا ۹۹ درصد این پرتو‌ها را جذب می‌کندو به‌صورت فروسرخ به سطح زمین می‌رساند تا برای پوست ما خطرناک نباشند. یخ‌های قطبی آب نشود و حیات با مکانیزم دقیقش روی سیاره ادامه پیدا کند. از اواخر دهه ۸۰ میلادی که برنامه‌های محافظتی برای نازک‌تر یا سوراخ شدن بخش‌هایی از این لایه در سطح جهانی طراحی شد حفره‌های آن در نواحی، چون قطب جنوب در حال بهبود است، اما بد نیست بدانید به‌رغم تمام تمهیداتی که اتخاذ شده؛ اگر روند همین‌طور مثبت ادامه پیدا کند بازهم تا حدود سال ۲۰۷۰ لایه ازن در بخش‌های مختلفش ترمیم نشده و در آن زمان وضعیت به حالت مناسب حدود دهه ۷۰ میلادی برمی‌گردد. 

 چرا لایه ازن سرنوشت‌ساز است؟

اشعه فرابنفش خورشید خطرات زیادی برای پوست ما دارد، می‌تواند زمینه را برای سرطان خطرناک پوست فراهم کند. غیر از آن ممکن است باعث آب مروارید چشم شود، سیستم ایمنی بدن را به‌خطر بیندازد و چندین مشکل ریز و درشت دیگر که مستقیم روی سلامت ما اثر دارد. اما فقط این نیست؛ وقتی لایه ازن سوراخ یا نازک شود و اشعه بیشتری با سطح سیاره برخورد کند به اشکال مختلف گرمایش زمین شکل می‌گیرد و عوارض آن یکی یکی دامن اکوسیستم، محیط زیست، تمام موجودات و در نهایت کلیت حیات روی سیاره را می‌گیرد.

 گرمایش زمین خطر آب شدن یخ‌های قطبی، آلوده شدن آب اقیانوس‌ها با میکروب‌های فریزشده در قطب، از بین رفتن زیستگاه بسیاری از موجودات و زنجیره‌ای از انقراض گونه‌های جانوری را در پی دارد. پاندمی‌هایی، چون کرونا، بیماری‌های خطرناک بین انسان و حیوان، چون آبله میمونی با افزایش انقراض‌ها افزایش پیدا می‌کند. تعادل سیاره از بین می‌رود و خطری نه فقط گونه ما یعنی انسان‌ها، بلکه کل سیاره را تهدید می‌کند.

وظیفه ما چیست؟

به‌طور خلاصه گاز درون بسیاری از یخچال‌ها، فریزرها، کپسول‌های آتش‌نشانی و... روی سوراخ شدن لایه ازن موثر هستند. برای آن‌که در این ماجرا نقش مثبتی داشته باشیم هرگز نباید محصولاتی را که در آنها از ترکیبات کلروفلوئروکربن (CFCs) استفاده شده است خریداری کنیم. این ترکیبات در اسپری‌ها، عطر‌ها و سوسک کش‌ها، استفاده می‌شوند. اگرچه چند سالی است که محصولات فوق بدون استفاده از CFCs هم تولید می‌شوند. پس هنگام خرید اسپری‌ها به علامت سازگاری با ازن (Ozone Friendly) دقت کنیم. از خودرو‌های تک سرنشین استفاده نکنیم، پیاده‌روی، حمل ونقل عمومی و دوچرخه را جایگزین خودرو‌های تک سرنشین کنیم و...

منبع: روزنامه خراسان