آرون جیمز (Aaron James)، هنوز نپذیرفته که او اولین پیوند موفقیت‌آمیز کامل چشم در تاریخ را دریافت کرده است. این پدر ۴۷ ساله از هات اسپرینگز، آرکانزاس، می‌گوید: این که بخشی از کاری به این بزرگی باشم، مات و مبهوتم می‌کند.

به نقل از نیچر، در سال ۲۰۲۱، جیمز در حین کار به عنوان کارگر خط برق فشار قوی در یک حادثه الکتریکی مجروح شد. او بازوی چپ، چشم چپ، چانه و بینی خود را از دست داد و به مدت دو سال قادر به خوردن غذای جامد، مزه کردن، بو کردن یا صحبت کردن به طور معمول نبود.

در ماه مه سال ۲۰۲۳، او اولین پیوند چشم و صورت را در جهان در یک عمل جراحی در دانشگاه نیویورک در شهر نیویورک دریافت کرد. بیش از یک سال پس از جراحی، چشم پیوندی او سالم مانده است و شبکیه آن حتی می‌تواند به نور پاسخ دهد. اما جیمز نمی‌تواند با آن ببیند.

بوهدان پوماهاچ (Bohdan Pomahač) در دانشکده پزشکی ییل (Yale) که در سال ۲۰۱۱ اولین پیوند کامل صورت را در ایالات متحده انجام داد، اما درگیر پرونده جیمز نبود، می‌گوید: این یک عمل جراحی بسیار عالی است.

ماراتن جراحی

یک گروه پزشکی بزرگ، کل چشم چپ، حفره استخوانی اطراف آن، بینی، تکه‌ای از استخوان چانه و ماهیچه‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی مرتبط را از اهداکننده‌ای که مغزش هیچ فعالیت عملکردی نشان نمی‌داد به جیمز پیوند زد. عمل جراحی حدود ۲۱ ساعت طول کشید.

دانیل سرادینی (Daniel Ceradini)، جراح و اولین نویسنده این مطالعه، می‌گوید: پزشکان هرگز انتظار نداشتند که بینایی چشم پیوند خورده جیمز بازیابی شود. دلیلش این است که هیچ مدرکی مبنی بر اینکه عصب بینایی اهداکننده بتواند با موفقیت دوباره به مغز جیمز متصل شود وجود نداشت. عصب بینایی که اطلاعات را از شبکیه به مغز می‌فرستد، بخشی از سیستم عصبی مرکزی است و چگونگی بازسازی این سیستم یک راز باقی مانده است. اما این جراحی، محققان را یک قدم به پیوند چشم نزدیک‌تر می‌کند که می‌تواند روزی بینایی را بازیابی کند، که به گفته سرادینی، یک نقطه عطف بزرگ در نظر گرفته می‌شود.

جیمز به پیوند صورت نیاز داشت و مایل بود در ازای کمک به گیرندگان پیوند در آینده، خطر اضافی مرتبط با پیوند چشم را بپذیرد. او می‌گوید: من پیش از پیوند صورت از دارو‌های سرکوب‌کننده ایمنی استفاده می‌کردم. تنها کاری که می‌توانستیم انجام دهیم این بود که چیزی به دست آوریم.

تمرین و تمرین

سرادینی می‌گوید که کالبد شکافی چشم به قدری پیچیده است که گروه حداقل ۱۵ بار روی اجساد تمرین کردند.

بسیاری از پیشرفت‌های علمی دست به دست هم دادند تا عمل جراحی انجام شود. پوماچ می‌گوید این تیم اساسا جراحی جدیدی را بر اساس اصول موجود توسعه داده‌اند. خون رسانی به چشم‌ها از شریان متفاوتی با شریان تامین کننده بقیه صورت می‌آید. جراحان برای اطمینان از اینکه چشم اهدایی جریان خون را برای مدت طولانی از دست نمی‌دهد، شریانی را که خون چشم اهداکننده را تامین می‌کرد به شاخه‌ای از شریان خارجی اهداکننده متصل کردند که رگ بزرگی است که از نزدیک گردن شروع می‌شود. سپس کل مجموعه به جیمز پیوند زده شد، روشی که هرگز در انسان انجام نشده بود. پوماهاچ می‌گوید: آنها فهمیدند که چگونه کره چشم را بازیابی کنند تا به جریان خون آسیب نرسد.

پیشرفت دیگر ایجاد یک جفت راهنمای جراحی چاپ سه بُعدی بود که به جراحان این امکان را می‌داد تا دقیقا مقدار مناسبی از استخوان اهدا کننده مورد نیاز برای تناسب با صورت جیمز را بردارند. این راهنما‌ها بر اساس اسکن‌های توموگرافی رایانه‌ای از صورت اهداکننده و جیمز بود و در طول عمل جراحی روی صورت آنها نصب شد. سرادینی می‌گوید: قطعه اهداکننده دقیقا در همان جایی قرار می‌گیرد که باید قرار بگیرد.

پس از همه این موارد، هیچ کس نمی‌دانست که کره چشم پیوند شده چگونه رفتار خواهد کرد، سرادینی می‌گوید: آیا کوچک می‌شود؟ آیا شبکیه چشم کار می‌کند.

دیدار با چهره جدید بعد از یک و نیم هفته

وقتی جیمز از عمل جراحی بیدار شد، اولین چیزی که متوجه شد بو‌ها بود. با خنده می‌گوید، بعد از دو سال بدون حس بویایی، با وجود اینکه بوی «بیمارستان» را احساس می‌کردم، اما شکرگزار بودم.

بعد از حدود یک و نیم هفته برای اولین بار چهره جدید خود را دید. حالا هم که از جلوی آینه می‌گذرد، مجذوب خود می‌شود. او دیگر مانند قبل از پیوند، هنگام بیرون رفتن از چشم‌بند و ماسک استفاده نمی‌کند. او از اینکه می‌تواند دوباره ریش بگذارد هیجان زده است.

چشم پیوندی نمی‌تواند حرکت کند یا ببیند، اما فشار طبیعی و جریان خون خوبی دارد و شبکیه به نور پاسخ می‌دهد. جیمز احساس خارش عمیق در حفره چشم دارد باشد و احساس اطراف چشمش نیز شروع به بازگشت کرده است. سرادینی می‌گوید اعصاب محیطی اطراف چشم به طور تصادفی دوباره رشد می‌کنند.

بازیابی بینایی

مشخص نیست که آیا پیوند چشمی که در آن فرد گیرنده، بینایی خود را به دست می‌آورد، روزی امکان پذیر باشد یا خیر. سرادینی فکر می‌کند که این یک هدف قابل دستیابی در آینده نزدیک است، اما پوماهاچ مخالف است. با این حال، هر دو موافق هستند که بخش کلیدی از دست رفته برای دستیابی به آن، بررسی چگونگی بازسازی عصب بینایی است. پوماهاچ فکر می‌کند که بعید است این کار امکان پذیر باشد.

او می‌گوید: اگر بازسازی مغز یا نخاع را کشف کنیم، ممکن است این اتفاق نیز ممکن است بیفتد.

منبع: ایسنا