موضوع فلسطین و مبارزه مردم این پهنه برای احقاق حقوق از قدمتی نزدیک ۸۰ سال برخوردار است. از آغاز این مبارزه از ۱۵ می ۱۹۴۸ یعنی روز نکبت و تشکیل رژیم‌صهیونیستی و در ادامه تحولاتی مانند خیزش قدس (هبه القدس) در سال ۱۹۶۷، شروع انتفاضه سنگ (انتفاضه الحجاره) در ۱۹۸۷، انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰، انتفاضه قدس در سال ۲۰۱۵ تا تشدید عملیات علیه نظامیان اشغالگر در کرانه باختری در سال ۲۰۲۲، نکته‌ای که بسیار جلب توجه می‌کند تبلیغات و حمایت‌های رسانه‌ای از رژیم اشغالگر و در مقابل محکومیت حق فلسطینیان در بازپس‌گیری سرزمین‌شان بود.

کمرنگ شدن مسأله فلسطین توسط رسانه‌های جریان اصلی

رسانه‌ها نقش کلیدی در شکل دادن به واقعیت‌ها دارند. این‌که چرا به برخی بحران‌ها و قربانیان آنها بیش از سایر موضوعات اهمیت داده می‌شود، حاکی از نقش فزاینده رسانه‌هاست.

مالکوم ایکس، فعال حقوق سیاهپوستان در آمریکا درباره قدرت رسانه‌ها می‌گفت: «رسانه‌ها قدرتمندترین موجودیت روی زمین هستند. آنها این قدرت را دارند که بی‌گناهان را مجرم جلوه دهند و مجرمان را بی‌گناه کنند و این قدرت است.»

رسانه‌ها در بحران‌ها می‌توانند استاندارد دوگانه‌ای ایجاد کنند که یک طرف را متجاوز و طرف دیگر را قربانی جلوه دهد. موضوع فلسطین از همین دست است. هنگام طرح موضوع فلسطین، رسانه‌های غربی عامدانه حقوق فلسطین را نادیده می‌گیرند. آنچه به کمرنگ شدن موضوع فلسطین منجر شده، به چند دلیل برمی‌گردد:

۱- پررنگ بودن نقش رسانه‌های جریان اصلی در پوشش اخبار بین‌المللی

درک افراد از وقایع و رخداد‌ها در سطح جهان آن چیزی است که رسانه‌های غربی به نمایش می‌گذارند. این موضوع هم باعث تحریف مداوم اخباروهم ایجاد دیدگاه تک‌بعدی دربینندگان می‌شود. این رسانه‌هابرای فلسطینی‌هاعبارت «می‌میرند» وبرای صهیونیست‌ها «کشته می‌شوند» را به کار می‌برند، حماس را گروه تروریستی معرفی می‌کنند و انگاره «تروریسم» برای فلسطینیان در مقابل «دفاع از خود» برای صهیونیست‌ها را مطرح می‌کنند. همان‌طور که ریاض منصور، سفیر فلسطین در سازمان ملل در جنگ کنونی غزه گفت: «تاریخ برای برخی رسانه‌ها و سیاستمداران از زمانی شروع می‌شود که اسرائیلی‌ها کشته می‌شوند.» 

۲- نقش دولت‌ها و انعکاس سیاست رسمی آنها در محتوا‌های رسانه‌ای

همگامی این‌چنینی باعث شده تا حق فلسطینیان برای دفاع به تروریسم ترجمه شود و سیاست مبتنی بر ترور رژیم در فلسطین بی‌اهمیت جلوه داده شود. استفاده مطبوعات از عبارات درگیری، خشونت، ناآرامی، جنگجویان فلسطینی، بدترین ناآرامی مذهبی، حرکت امنیتی، تحریکات مسلمانان، برگرداندن نظم و شورش هزاران نمازگزار برای نمایش قربانی بودن رژیم و قرار دادن آن در حالت تدافعی باعث شده تا این گونه بازنمایی شود که رفتار تهدیدآمیز مسلمانان باعث می‌شود که صهیونیست‌ها اقدامات حفاظتی انجام دهند. در انگلیس نیز رسانه‌ها، افراد مخالف سیاست رسمی را کنار می‌گذارند. جرمی کوربین، سیاستمدار برجسته از افرادی بود که به‌دلیل به چالش کشیدن سیاست‌های رژیم‌صهیونیستی، با برچسب «یهودستیز» روبه‌رو شد. جورج گالووی، نماینده سابق پارلمان انگلیس نیز که در رسانه‌های مختلف، نابرابری‌ها را درباره مسأله رژیم صهیونیستی و فلسطین فاش می‌کرد، با اخراج روبه‌رو شد؛ لذا ایجاد چالش در مقابل اقدامات اشغالگران، با خشم صاحبان قدرت مواجه خواهد شد.

۳- تلاش‌های جهانی رژیم‌صهیونیستی

کنترل رسانه‌ها، نشر کتب و مقالات گوناگون، برگزاری جلسات سخنرانی، تبلیغ در سطح دانشگاه‌ها و جذب دانشجویان و ریاست بسیاری از بنگاه‌های رسانه‌ای به دست حامیان رژیم‌صهیونیستی برخی از برنامه‌ها برای تاثیر بر افکار عمومی جهانی است. برای مثال حامیان رژیم در رسانه‌ها و دانشگاه‌های اروپا و آمریکا حضور فعال دارند. بیشتر تحلیلگران روزنامه‌های مشهور و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، آشکار و پنهان ازاین رژیم حمایت می‌کنند. برای مثال درآمریکا بیش از۲۰۰ واحد سازمان آیپک در دانشگاه‌ها، شیوه گفتار و رفتار استادان و دانشجویان را در قبال رژیم رصد می‌کنند. رسانه‌ها همچنین ابزاری برای جذب یا طرد افراد در ساختار هستند. برای مثال لابی صهیونیستی از راه ارسال ایمیل‌های گسترده و کنترل رسانه‌ها می‌تواند به‌راحتی بخت کسی را برای کرسی سیاسی افزایش یا کاهش دهد. رسانه‌ها در واقع ابزار قدرت نرم رژیم هستند و همین باعث می‌شود موضوع فلسطین به فراموشی سپرده شود. ناچمن شای از اعضای کنست در مصاحبه با مرکز شورنشتاین در سال ۲۰۱۴ گفت: «اکنون نبرد از قدرت سخت به قدرت نرم منتقل شده است. رسانه‌ها در این انتقال نقش بسزا دارند.»

چگونه فلسطین به مسأله اول دنیا تبدیل شد؟

با این حال بعد از هفتم اکتبر و عملیات طوفان‌الاقصی، فلسطین به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های بحرانی در جهان تبدیل شد و رسانه‌های جریان اصلی که تا قبل از آن به جنگ اوکراین و‌... می‌پرداختند، متوجه جنگ غزه شدند. برای این موضوع که چگونه این جنگ باعث شد تا فلسطین به مسأله اول دنیا تبدیل شد، می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:

میزان بالای جنایت‌های اشغالگران در حق فلسطینیان

میزان جنایت‌های رژیم‌صهیونیستی از‌جمله حمله به مدارس، پناهگاه‌ها و بیمارستان‌ها، جنگ غزه را به یک تراژدی در تاریخ تبدیل کرده است. تاکنون حدود ۳۷هزارنفر درطول هشت ماه گذشته در این جنگ شهید وحدود۲۰هزار نفر زخمی شده‌اند. این در‌حالی است که طبق آمار سازمان ملل در فوریه ۲۰۲۴، تعداد غیرنظامیان کشته شده در جنگ اوکراین که از سال ۲۰۲۲ آغاز شده حدود ۱۰ هزار نفر است. بیش از ۱۵ هزار نفر از شهدا در غزه، کودک هستند. این جنایت‌ها تاثیر گسترده‌ای بر افکار عمومی برجا گذاشته و انعکاس گسترده رسانه‌ای یافته است.

عملکرد رسانه‌ها

عملکرد رسانه‌ها از دلایل مهمی است که مسأله فلسطین را به دنیا شناساند. بعد از طوفان‌الاقصی، رسانه‌های مختلف که از پوشش منطقه‌ای و جهانی برخوردار هستند نقش مهم و پررنگی در انعکاس اخبار فلسطین و پوشش گسترده آن ایفا کرده‌اند. در این راه بیش از ۱۰۰ خبرنگار در سرزمین‌های اشغالی جان خود را از دست دادند. رسانه‌هایی همچون المنار، العالم و به‌ویژه شبکه الجزیره که در سطح جهان پخش می‌شود، از هفتم اکتبر بخش‌های مختلفی از اخبار و گزارش‌های خود را به پخش اخبار فلسطین و پوشش زنده آن اختصاص دادند. رژیم‌صهیونیستی ابتدا سعی کرد تا با تعطیلی دفاتر این رسانه‌ها از جمله الجزیره، پوشش خبری را متوقف کند، اما خللی در روند پوشش اخبار ایجاد نشد.

آگاهی جهانی نسبت به مسأله فلسطین

اگر تا قبل از این موضوع فلسطین به یک موضوع سیاست خارجی در بسیاری از کشور‌ها مربوط بود و حمایت‌های جهانی شامل آن نمی‌شد، اما پخش اخبار جنایت‌های رژیم در ایجاد فاجعه انسانی در غزه باعث آگاهی جوامع مختلف نسبت به این مسأله شد. ایجاد آگاهی بیشتر بین اقشار مختلف به ویژه کشور‌های اروپایی نمود بیشتری یافته است. در واقع مردم در اقصی نقاط این منطقه از سوئد در اروپای شمالی تا آلمان، انگلیس، فرانسه و دیگر کشور‌های اروپایی با وجود ممنوعیت تظاهرات و حتی اعمال جرایم سنگین نسبت به تظاهرکنندگان، تجمعات زیادی رادرحمایت ازفلسطین وعلیه کشتار توسط صهیونیست‌هاوحمایت کشور‌های اروپایی به راه انداختند. همین آگاهی جهانی باعث شده است تا بسیاری از دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف آمریکا در حمایت از فلسطین به‌پا‌خیزند و حتی کشورهایی، چون سوئد و اسپانیا در اروپا حمایت خود را از کشور مستقل فلسطینی اعلام دارند.

حمایت‌های گسترده در میان جوانان غربی

یکی ازمهم‌ترین موضوعاتی که فلسطین رابه مسأله اول دنیا تبدیل کرد، آگاهی نسل جدید درغرب ازجنایت‌های رژیم درقبال فلسطینیان در طول دهه‌های گذشته و به‌ویژه بعد از عملیات طوفان‌الاقصی بود. مهم‌ترین تلاش رسانه‌های جریان اصلی در غرب بر تاثیرگذاری روی جوانان نسل جدید متمرکز است؛ این درحالی است که بسیاری از صاحب‌نظران حمایت‌های جوانان غربی ازفلسطین را به‌عنوان افزایش شکاف بین نسل‌ها در‌نظر گرفتند؛ ازجمله نیل فرگوسن، استاد دانشگاه هاروارد و ازجمهوریخواهان تندرو ضمن تایید این مسأله گفت: «گروه سنی ۱۸تا۲۴سال در آمریکا و انگلیس به‌شدت ضد‌اسرائیل و طرفدار فلسطین هستند. باید در مورد افول حمایت اسرائیل نگران باشیم.»

آنچه امروز در بسیاری از دانشگاه‌های مشهور آمریکا و برخی کشور‌های غربی می‌گذرد و این محافل را به محلی برای اعتراض به نسل‌کشی در غزه تبدیل کرده، نمود دیگری از تغییر در نگرش نسل جوان جهان نسبت به موضوع فلسطین است؛ موضوعی که از دید صاحب‌نظران و سیاستمداران غربی هم دورنمانده وبه‌شدت آنان رانگران کرده است. همان‌قدر که رژیم‌صهیونیستی از مبارزه مسلحانه مقاومت وحشت دارد و آن را خطرناک می‌داند، بیداری جهانی نسبت به ماهیت این رژیم نیز برای آن خطرناک و مهلک است.

منبع: جام جم