۶۶ میلیون سال پیش، یک نقطه عطف بزرگ در تاریخ حیات روی زمین زمانی رخ داد که یک سیارک با قطر بین ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر با جزیره یوکاتان در مکزیک برخورد کرد که حدود سه چهارم موجودات زنده روی زمین را از بین برد و یک بار برای همیشه پرده عصر دایناسور‌ها را پایین آورد.

در نتیجه این برخورد، سیارک به غباری تبدیل شد که در سراسر جهان پراکنده شد و هنوز هم در لایه‌ای از گل در سراسر جهان وجود دارد که در پی آن روز سخت رسوب کرده بود.

تجزیه و تحلیل جدید لاشه‌های این سیارک، بحث طولانی در مورد ماهیت آن سیارک را حل کرد، به گونه‌ای که مشخص شد که این جسم فضایی در منطقه‌ای دورتر از موقعیت مشتری در منظومه شمسی بیرونی سرچشمه گرفته است.

بر اساس ترکیب لاشه این سیارک، جسمی که به زمین برخورد کرد یک سیارک کربنی بوده که به عنوان یک سیارک نوع C از آن یاد می‌شود و به دلیل غلظت بالای کربن آن به این نام خوانده می‌شود.

پرتابه‌ای که سرنوشت دایناسور‌ها را تغییر داد

ماریو فیشر-گود، ژئوشیمیدان از دانشگاه کلن در آلمان و نویسنده اصلی این مطالعه که در مجله Science منتشر شد، گفت: پرتابه‌ای که از حومه منظومه شمسی پرتاب شد، سرنوشت دایناسور‌ها را تعیین کرد. 

برخوردی که در پایان دوره کرتاسه رخ داد منجر به ایجاد دهانه Chicxulub شد که ۱۸۰ کیلومتر قطر و ۲۰ کیلومتر عمق دارد.

لایه رس غنی از فلزات ایریدیوم، روتنیم، اسمیم، رودیوم، پلاتین و پالادیوم است که در زمین نادر هستند؛ اما در سیارک‌ها رایج هستند.

محققان بر روی روتنیوم، به ویژه نسبت ایزوتوپ‌های موجود در لایه رس تمرکز کردند. ایزوتوپ‌ها اتم‌های یک عنصر با جرم‌های کمی متفاوت به دلیل تعداد نوترون‌های متفاوت هستند. روتنیم دارای هفت ایزوتوپ است که سه تای آن ها در نتایج بسیار مهم هستند.

در حالی که نسبت ایزوتوپ‌های روتنیم با نسبت‌های موجود در سایر سیارک‌های کربنی شناخته شده مطابقت داشت.

نسبت ایزوتوپی

استفان گودریس، زمین شناس و یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه Vrije در بروکسل، بلژیک، گفت: روتنیوم به ویژه در این زمینه مفید است؛ زیرا نسبت ایزوتوپ در لایه رس تقریباً به طور کامل از روتنیوم جسم برخوردکننده تشکیل شده است.

سیارک‌های نوع C که از قدیمی‌ترین اجرام منظومه شمسی هستند، رایج‌ترین نوع سیارک‌ها هستند و پس از آن سیارک‌های سنگی نوع S و سیارک‌های فلزی نادر از نوع M قرار دارند. تفاوت در ترکیب بین سیارک‌ها از فاصله آن ها از خورشید در زمان شکل گیری ناشی می‌شود.

فیشر گود گفت: سیارک‌های نوع C نشان دهنده بلوک‌های سازنده باقی مانده سیارات گازی و یخی در بیرونی منظومه شمسی هستند، در حالی که سیارک‌های نوع S بلوک‌های سازنده سیارات زمین مانند در منظومه شمسی داخلی هستند.

برخورد سیارک به زمین

به احتمال زیاد جسمی که با زمین برخورد کرده است (در پایان دوره کرتاسه) نیز از کمربند سیارکی سرچشمه گرفته است.

محققان نمونه‌هایی از بقایای پنج سیارک دیگر را که بین ۳۷ تا ۴۷۰ میلیون سال پیش با زمین برخورد کرده‌اند مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و دریافتند که همه آن ها از نوع S هستند که نادر بودن برخورد با سیارک‌های کربنی را نشان می‌دهد.

دایناسور‌ها برای مدت طولانی بر زمین تسلط داشتند؛ اما به استثنای پرندگان، پس از این برخورد منقرض شدند. خزندگان پرنده معروف به پتروسارها، خزندگان دریایی بزرگ و دیگر موجودات دریایی از جمله گونه‌های پلانکتون دریایی نیز منقرض شدند.

پستانداران توانستند زنده بمانند و به این موجودات پشمالو اجازه دادند تا در نهایت بر زمین تسلط پیدا کنند و راه را برای ظهور نسل بشر در حدود ۳۰۰۰۰۰ سال پیش هموار کنند.

فیشر گود گفت: من معتقدم که اگر این تصادف کیهانی برخورد سیارک با زمین نبود، زندگی در سیاره ما ممکن بود به شکل بسیار متفاوتی تکامل یابد.

منبع: العربیه