توسعه راه آهن؛ مطالبه گلستانی‌ها از دولت چهاردهم
توسعه شبکه ریلی گلستان از جمله احداث خط «مسافربری گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد» و خط «ریلی بار و ترانزیت اینچه‌برون - گنبد - آزادشهر - شاهرود» مطالبه چندین ساله مردم این منطقه است.
جرایی کردن این ۲ خط ریلی علاوه بر توسعه حمل و نقل ایمن و سریع مسافر و بار، با اتصال راه آهن بین المللی اینچه‌برون به کریدور شمال- جنوب از مسیر گنبد - آزادشهر - شاهرود، ترانزیت کالا از آسیای مرکزی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و آب‌های آزاد متصل به آن، سرعت گرفته و درنهایت توسعه و تحول همه‌جانبه اقتصادی (ایجاد درآمد و اشتغال) را عاید این استان شمالی کم برخوردار و توسعه نیافته خواهد کرد.
راه‌آهن مسافربری گرگان - مشهد
احداث پروژه ملی راه‌آهن گرگان - گنبد - بجنورد - مشهد که از مطالبات قدیمی مردم سه استان گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی است، در حافظه تاریخی مردم این استان‌ها بویژه گلستان سابقه طولانی دارد و با وجود برگزاری چندین آیین شروع ساخت این پروژه توسط مسوولان ملی و استانی در اداور گذشته اما هیچ وقت عملیات اجرایی آن به دلایل مختلف از جمله کمبود بودجه و اعتبار شروع نشد.
کارشناسان معتقدند احداث این خط ریلی از زیرساخت‌های مهم ارتباطی و توسعه برای سه استان اشاره شده به خصوص گلستان و خراسان شمالی است و اجرای آن نقش مهمی در بهبود و رونق اقتصادی و اشتغالزایی منطقه، حمل و نقل ایمن و سریع مسافر و بار و نیز ترانزیت کالا خواهد داشت.
مطابق داده‌های متولیان امر، این پروژه یک خطه ۲۷ ایستگاه و حدود ۵۷۰ کیلومتر طول دارد و ابتدای مسیر آن از خروجی ایستگاه گرگان شروع شده و با عبور از شهرهای «سرخنکلاته، فاضل‌آباد، علی‌آباد، خان ببین و دلند، رامیان و آزادشهر، گنبدکاووس، گالیکش، کلاله، پیشکمر، گرماب، تنگه، آشخانه، شیرین دره، دونگال، بجنورد، به یگان، شیروان، فاروج، قوچان و اخلمد به گلبهار مشهد» ختم می‌شود.
گفته می‌شود ظرفیت جابجایی سالانه این خط ریلی ۲ تا چهار میلیون مسافر و حمل بیش از ۲ میلیون تُن بار است ضمن اینکه عملیات اجرای این پروژه آخرین بار در جریان سفر سال ۱۳۹۳ رئیس جمهور وقت به استان گلستان مورد تصویب قرار گرفت.
اجرا نشدن این مصوبه سبب شد ساخت آن به عنوان یک مطالبه عمومی مورد پیگیری مقامات گلستان و نمایندگان مردم این استان در مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد که حاصل آن موافقت هیات وزیران در آذر سال ۱۳۹۷ در اختصاص ۱۵ درصد سهم کارفرما برای پروژه راه آهن گرگان - مشهد از محل صندوق توسعه ملی و ۸۵ درصد فاینانس بود.
مشکلات و تنگناهای مالی دولت‌های گذشته که بخشی از آن به سبب تحریم اقتصادی دشمنان بود مانع اجرای این پروژه ریلی با پیش بینی هزینه اولیه ۵۰ هزار میلیارد ریال درسال ۹۳ شد و همچنان تحقق آن در بلاتکلیفی باقی ماند.
در همین پیوند مدیرکل راه آهن شمال شرق ۲ (گلستان) بیان کرد: اجرای خط ریلی گرگان - مشهد که مصوبه دولت و کمیسیون ماده ۲۳ را دارد برای این استان بسیار ضروری است.
محمدرضا حبیبی افزود: اجرای این پروژه فقط در انتظار تامین منابع مالی آن از سوی سرمایه‌گذار یا فاینانس و یا از محل صندوق توسعه ملی دارد.
وی اضافه کرد: این پروژه علاوه بر کاهش ترافیک جاده‌ای و آمار سوانح و حوادث رانندگی و تلفات آن، در فراهم کردن زمینه تردد ایمن و آسان مسافران استان‌های شمالی و گلستان بالاخص زائران حرم رضویبه خراسان رضوی بسیار اثرگذار است.
حبیبی ادامه داد: اگر فقط یک رام قطار در روز در مسیر گرگان به مشهد راه‌اندازی شود حداقل هزار مسافر رفت و برگشت جابجا خواهند شد که درسال ۳۶۵ هزار نفر خواهد بود ضمن اینکه با افزایش شمار قطارها، آمار جابجایی مسافران هم چند برابر خواهد شد.
راه آهن ترانزیتی اینچه برون - شاهرود
مطالعه و اجرای پروژه ملی راه آهن اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود هم که حدود ۲ دهه قدمت دارد با وجود مزایای اقتصادی و توسعه‌ای قابل توجه آن و پیگیری‌های مسئولان گلستان هنوز اجرا نشده است که به اعتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی، اجرای آن، حلقه مفقوده در ایجاد زیرساخت‌های توسعه‌ای، توسعه اقتصادی و صادرات غیرنفتی این استان شمالی به کشورهای شرق و مرکز آسیا خواهد بود.
استان گلستان از شمال ۴۳۸ کیلومتر مرز خشکی و ۹۰ کیلومتر مرز آبی با کشور ترکمنستان دارد و از جنوب نیز به استان سمنان، از شرق به استان خراسان شمالی و از غرب به مازندران و دریای خزر محدود می‌شود.
گمرک اینچه‌برون واقع در نوار شمالی شهرستان گنبدکاووس که افزون بر سه دهه قدمت دارد و از آن به‌عنوان دروازه ورود به کشورهای آسیای میانه یاد می‌شود، تنها محل تردد زمینی استان گلستان به ترکمنستان است که در آذر ۱۳۹۳ یک خط ریلی از این مرز به مقصد ترکمنستان و در ادامه قزاقستان به بهره‌برداری رسید.
کارشناسان معتقدند اگر خط ریلی اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود که چندسال قبل از خط راه‌آهن اینچه برون - گرگان مورد تایید وزارت راه و شهرسازی و مدیران راه آهن جمهوری اسلامی قرار گرفته بود اجرا می‌شد، می‌توانست تاثیر بیشتری در توسعه گلستان بگذارد و زمینه تقویت روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای آسیای میانه و در نهایت توسعه همه جانبه گلستان را فراهم کند.
به گفته آنها، احداث این خط ریلی می‌تواند گره کمبود زیرساخت‌های توسعه‌ای گلستان را باز کند و ارتباط این استان با کشورهای آسیای میانه را از طریق این خط ریلی و اتصال آن به خطر سراسری شمال - جنوب بیشتر و فرصت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این استان شمالی را بیش از پیش فراهم کند.
ضرورت احداث راه آهن اینچه‌برون - شاهرود در کلام مسئولان
باوجود قدمت ۲ دهه‌ای بحث مطالعه و اجرای پروژه راه آهن اینچه برون، گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود اما مطالبه تحقق این پروژه از سال ۱۳۹۹ ابتدا توسط فعالان اقتصادی گلستان مطرح شد و در ادامه هم مسئولان این استان شمالی و نیز نمایندگان مردم آن در مجلس شورای اسلامی پیگیری برای اجرایی شدن این پروژه زیرساختی اثرگذار شدند.
نائب رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان (گلستان) یکی از حامیان اصلی اجرای این خط ریلی، معتقد است که سرمایه‌گذاری در ایجاد راه‌آهن اینچه‌برون به گنبدکاووس، آزادشهر و شاهرود و اتصال آن کریدور شمال - جنوب و سایر نقاط کشور به ویژه دریای خلیج فارس، راه رونق پایدار اقتصادی این استان شمالی است که باید شتاب بیشتری در بهره‌برداری از آن با همت مسوولان دولتی صورت گیرد.
علی محمد چوپانی افزود: اجرایی شدن طرح مزبور ۵۲۶ کیلومتر از طول مسیر فعلی درحال بهره‌برداری اینچه برون به گرمسار کاسته و ضمن کاهش سرمایه‌گذاری در ایجاد آن به میزان یک پنجم هزینه برقی کردن راه‌آهن اینچه برون به گرمسار، جلوگیری از ترافیک به خاطر داشتن شیب استاندارد، حمل بار طی ۶ روز، ظرفیت جابجایی ۲۴ میلیون تُن کالا به صورت رفت و برگشت طی سال را فراهم خواهد کرد.
وی ادامه داد: زمان جابجایی کالا در مسیر اینچه‌برون به گرمسار و جنوب کشور هم اکنون بین ۲۸ تا ۲۵ روز به طول می‌انجامد و ۱.۵ میلیون تُن در سال است.
چوپانی خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی گرگان به عنوان بخش خصوصی پیگیر عملیاتی شدن راه آهن اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود است که تاخیر در اجرای آن، حاصلی جز فرصت سوزی برای گلستان ندارد.
همچنین مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری گلستان هم گفت: عملیاتی شدن خط ریلی اینچه برون به شاهرود مجوز پدافند غیرعامل را دریافت کرده است.
محمدتقی محمدی بیان کرده بود: اجرای راه آهن اینچه برون به شاهرود جزو طرح های مهم استان است که از ماده ۲۳ قانون الحاق استفاده خواهد شد و این سازمان نیز با عملیاتی شدن آن موافقت کرده است.
استاندار گلستان هم ۱۹ تیرماه ۱۴۰۱ در دیدار با آخوند «عبدالکریم جاور» امام جمعه اهل سنت گنبدکاووس به مناسب عید سعید قربان، گفته بود: آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور به اهمیت و جایگاه احداث خط ریلی اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود اشراف و آگاهی کامل داشته و برلزوم تسریع در اجرای این پروژه مهم تاکید دارد.
علی محمد زنگانه افزود: بخشی از اعتبار اجرای این خط ریلی در پیوست بودجه امسال پیش بینی شده که باید موافقت کمیسیون ماده ۲۳ و ۵۳ اخذ شود ضمن اینکه کسب موافقت این کمیسیون‌ها در دستور کار سازمان برنامه و بودجه و وزارت راه و شهرسازی قرار دارد که درخواست داریم این ۲ دستگاه دولتی و اجرایی در این خصوص تسریع نمایند.
وی بابیان اینکه جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی هم برای اجرای این خط ریلی در دستور کار قرار دارد، اضافه کرد: بهترین مسیر اتصال اینچه برون به کریدور شمال به جنوب از مسیر گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود است که توسط وزارت راه و شهرسازی مطالعات آن انجام شد.
استاندار گلستان همچنین ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ گفته بود: مقدمات احداث این خط ریلی در مراحل نهایی قرار دارد و پس از تحقق کامل آن، عملیات اجرایی این پروژه آغاز خواهد شد.
زنگانه افزود: پیش از این هم مطالعات این پروژه انجام شده بود اما مطالعات تکمیلی آن برای انتخاب بهترین و به‌صرفه‌ترین مسیر توسط شرکت مشاور به پایان رسید.
وی بابیان اینکه گردش کاری اجرای این پروژه با معاونت برنامه‌ریزی وزارت راه و شهرسازی انجام شده تا اگر سرمایه‌گذار وارد شود، مراجع ذیربط تاییدیه‌های لازم را صادر کنند، اضافه کرد: برای اجرای پروژه راه‌آهن اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود - طبس، قراردادی با یک سرمایه‌گذار خارجی امضا شده و شرایط کار از طرف استان گلستان فراهم است.
زنگانه بابیان اینکه اجرای این خط ریلی فاصله دسترسی اینچه برون به کریدور جنوب را حداقل ۶۰۰ کیلومتر و مدت زمان جابجایی بار را پنج روز کاهش می‌دهد، ادامه داد: اجرای پروژه همچنین می‌تواند یک مسیر جایگزین در کنار راه آهن غرب خزر باشد ضمن اینکه به لحاظ سیتسم پدافند غیرعامل هم قابل توجه است.
همچنین نماینده مردم گنبدکاووس در مجلس دوره یازدهم نیز ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ و در جلسه شورای اداری این شهرستان از درحال انجام بودن طرح مطالعه اجرای راه‌آهن «اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود» خبر داده و گفته بود که اجرای این پروژه به‌عنوان یکی از مطالبات مردم و فعالان اقتصادی گلستان به توسعه و رونق اقتصادی استان کمک زیادی می‌کند.
امانقلیچ شادمهر افزود: احداث این خط ریلی به‌عنوان کوتاهترین، به صرفه‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر اتصال گمرک و منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون گلستان به کریدور شمال- جنوب برای توسعه و رونق اقتصادی این استان شمالی بسیار ضروری است.
وی اضافه کرد: برای طرح مطالعات و اجرای راه آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود و نیز تکمیل جاده ترانزیتی موسوم به نفت گنبدکاووس در پیوست ۱۹ و ۲۰ قانون بودجه سال گذشته و امسال ردیف اعتباری پیش بینی شده است.
شادمهر با تاکید برضرورت تلاش مدیران گلستان برای اجرایی شدن این پروژه ریلی ملی و پرهیز از بخشی نگری در آن، تصریح کرد: احداث این خط آهن باتوجه به اجرایی شدن منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون و نیز بازار ۲۰۰ میلیون نفری کشورهای آسیای میانه می‌تواند به توسعه و رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای جوانان این استان کمک کند.
اتصال راه آهن اینچه‌برون به شاهرود یک ضرورت برای توسعه گلستان است
مدیرکل پیشین راه آهن شمال شرق ۲ (گلستان) هم با مهم دانستن اجرای خط ریلی اینچه‌برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود در توسعه و رونق اقتصادی این استان گفت: با اجرایی شدن این پروژه علاوه بر کاهش ۴.۵ روزه مسیر فعلی اینچه‌برون - گرمسار به طبس، ترانزیت سالانه ۷.۵ میلیون تن بار را نیز محقق خواهد کرد.
محسن اعتماد ۱۵ مرداد ۱۴۰۱ در حاشیه بازدید «مهدی صفری» معاون دیپلماسی وزیر امور خارجه از ایستگاه راه آهن و گمرک اینچه‌برون بیان داشت: در صورت اجرایی شدن این خط ریلی می‌توان ظرف چند سال هزینه اجرای این پروژه را از محل درآمد تعرفه ترانزیت کالا برگشت داد.
وی افزود: احداث خط ریلی اینچه‌برون - شاهرود که نقش پدافند غیرعاملی نیز دارد، کلید توسعه و برون رفت استان گلستان از بن بست اقتصادی هم خواهد بود.
اعتماد، با اشاره به افتتاح خط ریلی اینچه‌برون - ترکمنستان - قزاقزستان در سال ۹۳ باحضور روسای جمهور سه کشور یادآور شد: با اینکه اینچه برون بهترین نقطه مرزی کشور در ترانزیت و حمل نقل بین‌المللی با کشورهای آسیای میانه و شرق دور است اما هنوز اهداف این خط ریلی و حمل سالانه ۶ میلیون تن بار از آن، محقق نشده است.
با این حال ایجاد حمل و نقل ریلی در حوزه بار و مسافر به اعتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی از مهمترین زیرساخت‌های توسعه محسوب می‌شود که علاوه بر مزیت‌های اقتصادی و اشتغالزایی، در صورت داشتن موقعیت جغرافیایی و مرزی به توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و همچنین ترانزیت، صادرات و واردات به دیگر کشورها از طریق خطوط ریلی، کمک زیادی می‌کند.
ایجاد و توسعه خطوط ریلی گلستان که مطالبه چندین دهه‌ای مردم این استان از مسئولان دولت بوده است، در آستانه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یکبار دیگر توسط کارشناسان، فعالان اقتصادی و گروه‌های مختلف مردم این دیار مطرح و آنها امیدوارند بخت این ۲ پروژه ملی مصوب در دولت آینده باز شود.
گلستان حدود ۲ میلیون نفر جمعیت دارد که علاوه بر ظرفیت مسافری آن، موقعیت جغرافیایی و مرزی جهت ترانزیت کالا و بار کشورهای آسیای میانه و شرق آسیا و همچنین ظرفیت تولیدات بخش کشاورزی این استان شمالی که حدود ۶ میلیون تُن است شرایط خوبی را برای اجرایی کردن ۲ پروژه ریلی اشاره شده دارد.
منبع: ایرنا
