زیره سبز، گل محمدی، خاکشیر، آویشن، نعنا فلفلی، رزماری، اسطوخودوس، بابونه، ختمی، پنیرک، شیرین بیان، کاسنی، همیشه بهار، سرخارگل، آلوئه ورا و گل گاو زبان از مهم‌ترین گیاهان دارویی استان خراسان رضوی است که زعفران در صدر آنها قرار دارد.

در حالی که میزان تجارت بین‌المللی گیاهان دارویی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، اما کشور ما با وجود قدمت هفت هزار ساله در طب سنتی و داشتن هزاران نوع گیاه دارویی، آن چنان که باید نتوانسته است از گنجینه غنی و ارزشمند خود در این عرصه بهره اقتصادی لازم را ببرد.

عوارض متعدد، پنهان و گاه ناشناخته دارو‌هایی شیمیایی در گذر زمان، بشر را به سمت بازگشت به شیوه‌ها و اقلام دارویی مصرفی اجدادش سوق داده و از این روست که این روز‌ها اغلب دارو‌های مدرن، نیز منشاء گیاهی دارند و گیاهان دارویی توانسته‌اند نقش درمانی خود را از یک بیماری ساده مانند سرماخوردگی تا بیماری‌های پیچیده و صعب العلاجی مانند سرطان نشان دهند.

این درحالی است که سودآوری گیاهان دارویی در طب سنتی بسیار زیاد است و برای مردم نیز بی ضررتر و سودمند است.

کاربرد‌های فراوان و سود‌های کلان کشت گیاهان دارویی موجب شده است تا بسیاری از کشور‌ها تلاش کنند با روی آوردن به این صنعت، اقتصاد خود را سامان دهند.

گیاهان دارویی در وهله اول شاید فقط کاربری دارویی داشته باشد، اما این گیاهان دارای چهار کاربرد درمانی، بهداشتی، غذایی و صنعتی هستندخراسان رضوی در میان استان‌های کشور گرچه با رتبه دار بودن در عرصه تولید زعفران به عنوان گل سرسبد گیاهان دارویی، در تولید این محصول پیشتاز است و بیش از ۹۰ درصد طلای سرخ کشور را تولید می‌کند، اما در زمینه کشت و تولید دیگر گیاهان دارویی بدون احتساب زعفران نیز جایگاه برتر کشور را دارد.

خطه زرخیز خراسان رضوی ۳۵۰ گونه از مجموع حدود سه هزار گونه گیاه دارویی شناخته شده کشور را به صورت خودرو یا دست کاشت دارا است.

خراسان رضوی در سکوی اول کشت و تولید گیاهان دارویی

محمد میری دیسفانی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: هم اکنون بیش از ۲۶ هزار هکتار از کشتزار‌های استان زیر کشت گیاهان دارویی است که از نظر سطح زیر کشت و تولید، حتی بدون احتساب سطح زیر کشت زعفران، رتبه نخست کشور را در این زمینه دارد.

او افزود: سال قبل ۲۱ هزار و ۳۷۴ هکتار از کشتزار‌های استان زیر کشت گیاهان دارویی بود که امسال این سطح ۲۴ درصد نسبت به پارسال رشد داشته است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: سال گذشته میزان تولید گیاهان دارویی خراسان رضوی ۴۶ هزار و ۶۱۹ تن بود که امسال این رقم به بیش از ۴۸ هزار تن خواهد رسید.

میری با اشاره به تنوع تولیدات گیاهان دارویی در خراسان رضوی، بیان کرد: زیره سبز، تخم شربتی، خاکشیر، ختمی خبازی و رازیانه مهمترین اقلام گیاهان دارویی تولیدی در استان است.

خطه خورشید، در قله تولید طلای سبز

یوسف گازران مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی رتبه نخست کشور در تولید محصول زیره سبز و سطح زیر کشت آن را دارد.

او افزود: هم اکنون سطحی معادل ۱۹ هزار و ۶۳۴ هکتار در استان زیر کشت این محصول است که ۱۱ هزار و ۳۰۰ تن زیره سبز از این سطح برداشت می‌شود.

برداشت سه هزار و ۱۰۰ تن گل محمدی

مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه امسال سه هزار و ۱۰۰ تن گل محمدی‌تر در استان برداشت شده است، ادامه داد: این میزان برداشت محصول از سطحی معادل هزار و ۲۰۵ هکتار زیر کشت گل محمدی ثبت شده است.

کارزان با اشاره به اینکه در سال گذشته سه هزار و ۸۴ تن برداشت محصول در این زمینه ثبت شده بود، بیان کرد: خوشبختانه امسال بهای گل محمدی در استان در مقایسه با دیگر نقاط کشور در بهترین وضعیت قرار داشت.

او با اشاره به دیگر گیاهان دارویی مهم تولیدی در خراسان رضوی تصریح کرد: خاکشیر در سطح ۴۴۴ هکتار با تولید ۲۶۷ تن، زیره سبز در سطح ۱۹ هزار و ۶۳۴ هکتار و تولید ۱۱ هزار و ۳۰۰ تن، سماق در سطح هزار و ۴۶۸ هکتار با تولید ۲۵۴ تن و فلفل قرمز در سطح ۵۶۴ هکتار و تولید ۱۶ هزار و ۸۷۲ تن تولید ثبت شده است.

ارزش افزوده گیاهان دارویی به قیمت طلا

کارشناس گیاهان دارویی در جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه خام فروشی در حوزه گیاهان دارویی زیاد است، تاکید کرد: فروش این گیاهان به صورت خشک دارای سود است، اما در صورت تبدیل به دارو، میزان ارزش افزوده آن چند ده برابر افزایش می‌یابد.

گازران اظهار کرد: به صورت میانگین تبدیل گیاهان دارویی به دارو اساسا بالاتر از ۱۵۰ درصد ارزش افزوده ایجاد می‌کند.

او افزود: برداشت سنتی در حال حاضر در بخش گیاهان دارویی همچنان بیشترین سهم را دارد و یکی از چالش‌های عمده این بخش پراکندگی سطح زیر کشت است.

فرآوری گیاهان دارویی در حاشیه

کارشناس گیاهان دارویی در جهاد کشاورزی خراسان رضوی مهم‌ترین چالش موجود در زمینه گیاهان دارویی را کم توجهی به فرآوری این محصولات خواند و ادامه داد: هم اکنون فرآوری گیاهان دارویی در خراسان رضوی اغلب به شیوه سنتی است به طوری که در زمینه خشک کردن و بسته بندی همچنان به صورت دستی و بدون توجه به مسائل بهداشتی عمل می‌شود.

کارزان بیان کرد: به همین دلیل محموله‌های صادراتی گیاهان دارویی استان دارای بار میکروبی است در حالی که استانداردسازی روند فرآوری و صنعتی شدن آن می‌تواند موجب تقویت صادرات آن به کشور‌های اروپایی شود.

او با اشاره به صدور گیاهان دارویی این استان به بیش از ۴۰ کشور تصریح کرد: از جمله این کشور‌ها می‌توان به فرانسه، آلمان، استرالیا، اسپانیا، ژاپن، آمریکا، سوئد، دانمارک، ایتالیا، لهستان، نیوزیلند، جمهوری چک، چین، سنگاپور، فیلیپین، مالزی، صربستان، هند، ترکیه، جمهوری آذربایجان، پاکستان و امارات اشاره کرد.

منبع: ایرنا