خشکسالی و کمبود آب تهدیدی جدی و چالشی مهم است که باید برای آن چاره‌جویی شود و به بهره‌وری درست از آب بپردازیم تا از بحران خشکسالی عبور کنیم و کمترین تنش را در این مسیر داشته باشیم.

خشکسالی مخاطره‌ای بسیار جدی برای درختان بلوط و جنگل‌های زاگرس است، چراکه این درختان و جنگل‌ها تأثیر بسزایی در اکوسیستم داشته و مانع فرسایش خاک شده و باعث جذب دی‌اکسیدکربن و تولید اکسیژن می‌شوند. از طرفی خشکسالی تأثیر بسزایی بر کاهش تولیدات کشاورزی و دامپروری دارد، خصوصاً استان چهارمحال و بختیاری که تولیدات بسیاری در این زمینه دارد.

استان چهارمحال و بختیاری با دارا بودن حدود ۶ میلیون هکتار از جنگل‌های بلوط زاگرس در معرض خشکسالی و آفت‌زدگی این درختان و تغییر اکوسیستم قرار گرفته است. از طرفی بسیاری از چشمه‌ها و قنات‌ها هم خشک شده و باغداری و کشاورزی نیز دچار مشکل شده و باغداران و کشاورزان نمی‌توانند محصولات خود را به ثمر رسانده و امرار معاششان به خطر افتاده است.

تغییر اقلیم و تغییر بارش برف به باران نیز کاری از پیش نبرده و خشکسالی همچنان پابرجاست و بارش بهاره جای بارش زمستانه را پر نکرده و تابستان گرم و خشک هم در راه است. اکنون با خشکسالی‌های ممتد و چندین ساله و بارش‌های سطحی باید جبران کم‌آبی‌ها را هم کرد.

مهران چراغپور ادامه داد: با پیش‌بینی‌هایی که در شهریور ماه سال گذشته انجام شد مشخص شده است که پدیده النینو نفوذ کرده است و باعث شده مقایسه خوبی در سطح کشور داشته باشیم.

وی افزود: با توجه به اینکه دمای هوا نسبت به میانگین بلندمدت افزایش داشت، رطوبت هوا کم شد و باعث شد بارش در پاییز و زمستان با کاهش ۴۵ الی ۵۰ درصدی روبرو شود، اما در اواخر اسفند و اوایل بهار پراکندگی بارش‌ها خیلی خوب شد و همین امر سبب شد مقداری از کاهش بارش کم شود.

بیشتر بخوانید

• کاهش ۱۴۵ درصدی بارش‌ها در چهارمحال و بختیاری

مدیرکل هواشناسی استان افزود: بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت ۲۰ درصد کمتر شده است، ولی، چون بارش بهاره داشتیم پوشش گیاهی مناسبی داریم و با توجه به اینکه سال‌های پیش هم با کمبود بارش مواجه بودیم بارش‌های بهاره نمی‌تواند جبران‌کننده بارش برف باشد که به آب‌های زیرزمینی تبدیل می‌شود.

چراغپور اظهار کرد: بارش‌های بهاره امسال به آب‌های سطحی تبدیل شد و بر تأمین ذخایر زیرزمینی آب تأثیری نداشت، شاید چشمه‌ها روان شده باشند، اما کمبود آب داریم و این چشمه‌ها به صورت فصلی جریان پیدا کرده‌اند و صرفه‌جویی و کاهش مصرف خانگی و کشاورزی ضروری است.

محمد کریمی گفت: چهارمحال و بختیاری ۲ دهه است که درگیر خشکسالی شده و این خشکسالی‌ها اثراتی بر اکوسیستم آن گذاشته است، استان ما زمانی یکی از مناطق مهم آبی زاگرس بود. سرچشمه ۲ رودخانه کارون و زاینده‌رود و بخشی از سرشاخه‌های رودخانه دِز در این استان است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: اکنون در بیشتر مناطق خودش به دلیل خشکسالی دچار بی‌آبی و کم‌آبی شده و ۱۶ درصد مساحت استان چهارمحال و بختیاری دشت‌های آبرفتی و ۸۴ درصد آن شامل ارتفاعات است که تامین آب در ارتفاعات مستلزم وجود برف است.

وی افزود: از جمله دلایل خشکسالی را می‌توان افزایش دما، تغییر در الگوی آب و هوایی، تغییر در نوع بارش از برف به باران و افزایش شدت بارش و کاهش مدت بارش عنوان کرد که باعث شده حجم عمده بارش‌ها در دشت‌ها که به صورت روان‌آب باشد که جاری می‌شود و باعث بروز سیلاب‌ها می‌شود و تغذیه آبخوان دشت‌های استان را نیز کاهش داده است. در راستای بهبود وضعیت کم آبی پروژه‌هایی تعریف شده و پیشرفت‌های خوبی هم داشته‌اند، در مجموع ۱۸۰ پروژه فعال در سطح استان داریم.

کریمی ادامه داد: از جمله این پروژه‌ها که در قالب جهاد آبرسانی در حال انجام است می‌توان به ابرپروژه مجتمع آبرسانی آتشگاه لردگان اشاره کرد که آب شرب ۵۳ روستا و یک شهر (شهر سردشت) در بخش رودشت آن شهرستان لردگان را تأمین می‌کند.

وی گفت: طرح آبرسانی دیگری که شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری در دست اجرا دارد مجتمع آبرسانی ۳۴ روستایی در شهرستان خانمیرزا است که این پروژه هم پیشرفت فیزیکی خوبی در اجرای شبکه‌های داخلی خطوط انتقال و... دارد و پروژه‌ای نیز موسوم به تأمین‌کننده آب آشامیدنی نیمی از جمعیت استان هم که پس از سال‌ها به ثمر نشست و آب شهر‌ها و روستا‌های سه شهرستان بن، شهرکرد و بروجن را تأمین می‌کند.

کریمی ادامه داد: پروژه مجتمع آبرسانی زردکوه بختیاری هم در بازفت شهرستان کوهرنگ پس از تکمیل آب آشامیدنی ۱۱ روستا را تأمین می‌کند و مردم منطقه دهناش و... از آن منتفع خواهند شد.

کریمی اضافه کرد: منابع آب پروژه‌های در حال اجرا و تکمیل شده نامبرده در بالا همگی از منابع آب سطحی پیش‌بینی شده است در صورتی که بیش از ۸۰ درصد تأمین آب شرب مردم از منابع زیرزمینی بوده که این تغییر می‌تواند فتح بابی باشد جهت کمک به حفظ منابع آب زیرزمینی و البته مدیریت مصرف آب توسط مردم که نکته قابل توجهی هست و نباید آن را از نظر دور داشت.

اصغر احمدی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با تغییر اقلیم و تبدیل بارش از برف به باران شاهد کم آبی و خشکسالی در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته بوده‌ایم، اما بارش‌های باران در اواخر زمستان و اوایل بهار امسال موجب شد که با اقدامات آبخیزداری که در استان انجام شده است تاحدود زیادی جلوی کمبود آب گرفته شود و تابستان امسال با کم‌آبی در منابع طبیعی استان روبرو نباشیم.

وی ادامه داد: البته بارش برف موجب می‌شود سفره‌های آب زیرزمینی سیراب شود و خشکسالی طولانی مدت از بین برود که در زمستان امسال بارش برف به شدت پایین بود و بیشتر در ارتفاعات شاهد بارش برف بودیم. با طرح‌های آبخیزداری که در زمستان و بهار امسال انجام دادیم تلاش شد که سفره‌های آب زیرزمینی سیراب شوند و از خشکی این منابع آبی جلوگیری شود چراکه این منابع در فرسایش خاک، جلوگیری از خشکسالی و گذراندن تابستانی که حداقل مشکلات آبی را داشته باشیم تاثیر بسزایی دارند.

حدود ۵۰ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط زاگرس دچار آفت جوانه‌خوار شده‌اند و مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی عامل اصلی آن را کاهش بارندگی و نارسایی آبی تشخیص داده است. جهت از بین بردن کرم جوانه‌خوار بلوط اقدامات متعدد از جمله محلول‌پاشی انجام شده، اما سعی شده است کم‌آبی از طریق اقدامات بیولوژیک، سازه‌ای و مکانیکی در حوزه آبخیزداری کاهش پیدا کند تا آفت جوانه‌خوار بلوط از بین برود.

گفتنی است؛ پدیده ال‌نینیو در اثر رها شدن انرژی انباشته در اقیانوس آرام به وجود می‌آید و از نشانه‌های آن می‌توان تغییر جهت وزش باد و جریان آب را نام برد که موجب تغییر اقلیم می‌شود.

منبع: تسنیم