حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی و مدیر موسسه منبر آسمانی درمورد اهمیت عید سعید قربان بیان کرد: این روز‌ها و شب‌های عرفه، عید قربان، عید سعید غدیر خم و... که خداوند مهربان، توفیق حضور در آن را به یکایک ما داده‌اند، آن‌قدر با عظمت و شگفت انگیز هستند که انسان از بیان مقام و اهمیت این ساعات عاجز است.

 در روایتی شنیدنی درباره این شب‌های با عظمت از رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صل الله علیه وآله والسلم آمده است که فرمودند: «مَن أحیَا اللَّیالِیَ الأَربَعَ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ: لَیلَةَ التَّروِیَةِ، ولَیلَةَ عَرَفَةَ، ولَیلَةَ الفِطرِ، ولَیلَةَ النَّحرِ.» «هر کس این چهار شب را شب‌زنده‌دارى کند، بهشت براى او واجب است: شبِ ترویه، شب عرفه، شب عیدفطر و شب عید قربان.

این نشان می‌دهد که این شب‌ها بعد از شب‌های قدر چنین جایگاهی دارند که احیا کننده این شب‌ها، بهشتی شدن را بر خود واجب می‌کند.

این کارشناس مذهبی گفت: نکته‌ای که وجود دارد این است که هشتم ذی‌الحجه، روز ترویه است و این روزی است که حجاج نیت حج تمتع می‌نمایند و محرم شده، از مکه به سمت منا حرکت کرده و شب را در آن‌جا بیتوته می‌کنند و صبح عرفه به جانب عرفات رهسپار می‌شوند.

درباره وجه تسمیه روز ترویه باید به روایاتی توجه کنید: در علل الشرایع در سر نامیدن این روز به ترویه حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) وجود دارد که راوی می‌گوید: از حضرت علیه السلام پرسیدم چرا روز ترویه را روز ترویه نامیده‌اند؟

حضرت علیه‌السلام فرمودند:، زیرا در عرفات آب نبود و حاجی‌ها روز هشتم ذی‌الحجه از مکه آب برمی‌داشتند و به عرفات می‌بردند و برخی از ایشان به بعضی دیگر می‌گفتند: تروّیتم، تروّیتم (سیراب شدید، سیراب شدید)؛ لذا به خاطر همین، روز هشتم را روز ترویه نامیدند.

عید قربان؛ روزی ویژه

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی تصریح کرد: در میان چهار شب و یا چهار روزی که اشاره کردیم، عید قربان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. عید قربان در زمره اعیاد بزرگ مسلمانان شمرده می‌شود و آن را به عید اضحی نامگذاری کرده اند چرا که اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است و هنگامی که خورشید بالا می‌آید (قبل از ظهر)، آن موقع را ضحی گویند و با توجه به این که حجاج به هنگام بالا آمدن آفتاب قربانی می‌کنند به همین سبب، روز دهم ذی‌الحجه را که قبل از ظهر آن، عمل قربانی انجام می‌شود «عید اضحی» می‌گویند.

عید قربان و قربانی کردن صرفاً برای حاجیانی که در سرزمین الهی حضور دارند، واجب است و برای کسانی که در کشور‌های مختلف زندگی می‌کنند، واجب نیست.

این کارشناس مذهبی گفت: در اصل، فلسفه عید قربان، به مسلخ بردن شهوات نفسانی است که باید آن را به قربانگاه برده و در پیشگاه معبود آن را از بین ببریم. ما با خواندن دعای عرفه منسوب به دعای امام حسین علیه‌السلام در روز عرفه به شناخت خود نزدیک‌تر می‌شویم و از خدا آمرزش طلب می‌کنیم تا در دهم ذی‌الحجه نفس و آمال دنیوی خود را قربانی کنیم و به خدای متعال نزدیک‌تر شویم.

پیشینه قربانی کردن

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: عید قربان پیش از دوران تاریخ بشر نیز وجود داشت. انسان‌های اولیه برای کسب رضایت خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان‌ها می‌زدند. تاریخ قربانی بسیار قدیم است و از زمان حضرت آدم ابوالبشر علیه‌السلام وجود داشته و در ادیان گذشته نیز، جزء مقررات دینی به شمار می‌آمده است که شمه‌ای از آن به اختصار بیان می‌شود:

قربانی فرزندان حضرت آدم علیه السلام که نخستین قربانی در عالم به‌شمار می‌رود و در آیات۳۰- ۲۷ سوره مائده تصریح شده است: 

دو پسر حضرت آدم علیه السلام به نام هابیل و قابیل به ترتیب شبانی (چوپانی) و کشاورزی می‌کردند و صاحب گوسفندان و آب و خاک فراوان بودند، حضرت آدم علیه‌السلام آنان را امر به قربانی در راه خدا کرد. هابیل یکی از بهترین شتران یا گوسفندان را برای قربانی در راه خدا اختصاص داد و قابیل دسته‌ای از گندم‌های پست و نامرغوب را جهت قربانی انتخاب کرد که قربانی هابیل مقبول درگاه پروردگار شد و قربانی قابیل به علت عدم اخلاص مردود شد. قابیل به سبب قبول نشدن قربانی حسادت ورزید و آتش خشم و کینه‌اش زبانه کشید، نفس اهریمنی و شیطانی قابیل او را به کشتن برادر وادار کرد و هابیل را کشت و در دنیا و آخرت زیانکار شد.

در قرآن مجید این واقعه تاریخی چنین آمده است: «وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قَالَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ» «وقتی که (هابیل و قابیل، پسران آدم) قربانی تقدیم کردند از یکی (یعنی هابیل) پذیرفته شد و از دیگری (قابیل) پذیرفته نشد.»