علیرضا باقری بیان کرد: ابوالقاسم منصور بن حسن طوسی متخلص به فردوسی بزرگترین شاعر حماسی ایران زمین در سال ۳۲۹ هجری در روستای باژ از حوالی طوس به دنیا آمد.درحدود ۳۶۷ یا کمی دیرتر سرایش شاهنامه را آغاز کرد و در ۲۵ اسفند ۴۰۰ نگارش نهایی شاهنامه را به پایان رساند.
وی با بیان اینکه نزد کسانی که دلی در گرو فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی دارند فردوسی و شاهنامه از هم جدا نیستند، افزود: شاهنامه، مرام نامه فرهنگی و نماد کهن پیشگی ارزشها و آرمانهای ملت ما است که فردوسی آن را زیسته است.
این استاد شعر و ادبی فارسی ادامه داد: عشق و دلدادگی شاعر نسبت به آرمان سترگش در جای جای کتاب نشان میدهد به ارزشهای والایی چون راستی، دادگری، اخلاق، توحید و یگانه پرستی و... اعتقادی عمیق دارد و اینها مسائلی است که بنیان فرهنگ و تمدن ملت ما را ساخته است.
باقری تصریح کرد: وجود هنرها وآیینهای مختلفی چون شاهنامه خوانی، نقالی، پرده خوانی و ... از روزگاران دور و روایتهای متعدد عامیانه از حماسه ملی در بافتهای گوناگون جامعه ایرانی نشان از پیوند ناگسستنی شاهنامه با زندگی ما ایرانیان دارد.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ و به صورت کلی هویت یک ملت در قالب زبان و در سایه زبان نمود پیدا میکند و از همین طریق هم حفظ میشود، تصریح کرد: زبان و ادبیات یک ملت شناسنامه فرهنگی و تمدنی آن است و اصولاً این دو را جدای از هم نمیتوان در نظر گرفت کما اینکه بسیاری از جلوههای فرهنگی و تمدنی ملت ما در آثار فاخر ادبی بر جای مانده است.
باقری با بیان اینکه شاهنامه فردوسی اثری چند بعدی است و از این منظر گنجینهای از پیشینه تمدنی، آداب و رسوم، باورها و جهان بینی ملت ما در ادوار گذشته است اذعان کرد: این اثر علاوه بر اینکه مجموعه بسیار گستردهای از آداب و رسوم فردی و اجتماعی ایرانیان در روزگاران کهن را در خود حفظ کرده است شیوه رفتار پیشینیان در ارتباط با مسائلی مانند تعلیم و تربیت، عدالت گستری، دفاع از مرز و بوم، دفاع از مظلوم، مدیریت جامعه، ارتباط انسان و محیط زیست، حکومتداری و خیلی از موارد دیگر را در خود دارد.
وی اظهار کرد: شاهنامه فقط روایت جنگها و آمدن و رفتن سلسلههای پادشاهی نیست بلکه روایت مجاهدت بیبدیل و مستمر ایرانیان برای تحقق دادگری و برقراری صلح برای بشریت است در شاهنامه فردوسی سخن از تعصبات قومی و نژادی نیست. کسانی که در شاهنامه نکوهش میشوند نه به خاطر غیر ایرانی بودن بلکه به این دلیل است که آنان با اخلاق انسانی و آزادمنشی در ستیزند.معیار ستایش و نکوهش در شاهنامه تعلقات قومی و نژادی نیست به این جهت است که شاهنامه را یکی از جلوههای نیک اندیشی و نیکخواهی ایرانیان نسبت به تمام انسانها میدانیم.
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: همانگونه که فرهنگ ملتها در زبان نمود پیدا میکند زبان زمینهای برای گسترش فرهنگ و حوزه تمدنی قرار میگیرد در این میان ادبیات زمینه ارتباط بین فرهنگی را فراهم میکند، تمدنهای بشری در شکلگیری و معرفی خود و همچنین استمرار و تداومشان در کنار مؤلفههای دیگر به زبان و ادبیات وابستهاند.
وی ادامه داد:عالیترین افکار و آرمانها و متعالیترین اندیشههای انسانی که حاصل تعالی خرد جمعی یک ملت است در بستر زبان و در قالب آثار ادبی ظهور و بروز پیدا میکند.
باقری افزود: اینکه زبانی مورد توجه قرار میگیرد مجموعهای از دلایل متعدد در کنار هم قرار می گیرد تا گرایشی نسبت به آن زبان به وجود آید که عمدتاً با مسائلی چون وجود پشتوانه و عمق فرهنگی و تمدنی پیوند دارد.
وی گفت :ملت ما این پشتوانه و عمق فرهنگی و قابلیت تمدن سازی را دارد این یک واقعیت است که ما در آستانه اتفاقات مهمی در دنیا هستیم باید عرصههای فرهنگی جامعه ما به پیشینه، قابلیتها و داشتههای خود آگاه باشد. اینجاست که جایگاه ادبیات و آثار ارزشمندی مثل شاهنامه برای ما آشکارتر میشود.
مدرس دانشگاه با شاره به اینکه زبانها به دلیل همجواری جوامع زبانی و ارتباطات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... به صورت طبیعی بر همدیگر تاثیر میگذارندتشریح کرد: زبان فارسی هم از این قانون مستثنی نیست اما برخورد افراطی و تفریطی نسبت به موضوع پسندیده نیست ،نمیتوان زبانی را تصور کرد که در عناصر و ساختمان به صورت صد درصد یکدست خالص و بدون تغییر باشد.
وی اذعان کرد: پسندیده این است که تا حد امکان به جای واژگان بیگانه، واژگان فارسی به کار ببریم اما گاهی پافشاری زیادی افراد که در این زمینه آگاهی لازم را ندارند باعث میشود واژگانی را که فارسی هستند و با ورود به زبانهای دیگر طی فرایندی طبیعی دچار نوعی تغییر شدهاند کنار گذاشته شوند. پس لازم است در این زمینه به مراجع درست و دیدگاه صاحب نظران توجه شود.
باقری در ارتباط با شبکههای اجتماعی، پیام رسانها و به صورت کلی رسانههای نوین و آسیبهایی که از این طریق به زبان وارد میشود عنوان کرد: باید به این مسئله توجه داشت که زبان بنا به تغییر نیازها و زندگی انسان پیوسته در حال تغییر است. با افزایش سرعت تغییرات در زندگی بشر به کمک فناوریهای گوناگون به صورت طبیعی سرعت تغییر در زبان هم بیشتر از پیش شده است.
وی ادامه داد : دستگاهها و نهادهای مرتبط با موضوع تا اندازه زیادی میتوانند تغییرات مبتنی بر تحولات اجتماعی را پیشبینی کنند. از آنجا که زبان فارسی پشتوانه کافی و لازم برای پویایی را دارد تا حد زیادی میشود قابلیتهای زبان را برای تامین نیازهای تازه در نظر گرفت. ما علاوه بر همه قابلیتهای فارسی معیار گنجینه بزرگ از زبانهای محلی و بومی در گستره ایران زمین داریم که میتوان از ظرفیت آنها نیز در این زمینه استفاده کرد.
مدرس دانشگاه بیان کرد: یکی از مسائلی که جای بازنگری دارد، روشها و محتوای آموزشی در رشته زبان و ادبیات فارسی است که میتواند متناسب با نیازهای امروزی جامعه ما تغییرات خوبی داشته باشد. از طرفی استفاده از دانش آموختگان زبان و ادبیات فارسی در جایگاه شغلی متناسب با تحصیلات و حرفه آنها از ضروریترین کارها است. وجود اشتباهات آشکار زبانی در محتوای بعضی رسانههای پرمخاطب و مکاتبات گسترده سازمانی در ادارات دولتی و غیردولتی ضرورت توجه به این موضوع را نشان میدهد.