به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران طبق بررسی های صورت گرفته از دهه شصت سبک خانه‌سازی‌ها تغییر کرد. مردم خانه‌های یک الی دو طبقه را رها کرده و به ساخت آپارتمان‌های بلند روی آوردند. این سبک ساخت‌وساز با فرهنگ و روحیات جامعه ما سازگاری نداشت، اقدامی که با گذشت دو دهه تازه مشکلات خود را نمایان کرد. 

مساحت کلان‌شهرها، کاهش یافته است

در دهۀ اخیر که سال به سال جمعیت تهران افزایش پیدا می‌کرد، به جای باز کردن کمربند شهرها، ساخت شهر‌هایی در اطراف تهران آغاز شد. این اتفاق ذی‌نفعانی داشت که ترجیح می‌دانند شهر‌های کوچک بسازند ولی مرز شهر‌ها را باز نکنند که مبادا عمودی‌سازی متوقف شود. با این حال عده‌ای مشکلات این سبک شهرسازی، مانند تراکم بالای جمعیت را انکار می‌کنند؛ چیزی که باتوجه به آمار و ارقام قابل تردید نیست.

محمدصالح شکوهی، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با بیان اینکه آمار و ارقام مساحت شهر‌ها در ۴۰ سال گذشته نشان می‌دهد که نه تنها مساحت کلان‌شهر‌ها گسترش پیدا نکرده، بلکه کاهش هم یافته است گفت: بطوریکه تراکم جمعیتی در اهواز از ۳۰ نفر بر هکتار به ۵۶ نفر بر هکتار و تراکم جمعیتی در اصفهان از ۷۱ نفر به ۱۰۳ نفر بر هکتار رسیده است، بنابراین طرح چنین ادعایی که شهر‌ها توسعه پیدا کرده‌اند و تراکم جمعیتی افزایش پیدا نکرده است، ابداً حرف کارشناسی و دقیقی نیست. 

وی اضافه کرد: در تهران هم وضعیت چندان متفاوت نیست، حتی به مراتب بدتر است، محدودۀ قانونی شهر تهران در طرح سال ۱۳۴۷، ۶۵۰ کیلومتر مربع بوده است؛ اما این مساحت درحال حاضر تنها تا ۷۲۰ کیلومتر مربع گسترش پیدا کرده است، آن هم درحالی که تراکم جمعیتی سال ۶۵ که ۹۷ نفر بر هکتار بود، به ۱۴۰ نفر بر هکتار رسیده و با این حال هنوز هستند کسانی که می‌گویند تهران شهر پرتراکمی نیست.»

او با بیان اینکه در سال ۷۸ مصوبه‌ای تحت عنوان ضابطۀ جلوگیری از افزایش محدودۀ شهر‌ها تصویب شد. طبق این مصوبه هرگونه افزایش در محدودۀ مصوب طرح‌های هادی و جامع شهرها، تا زمانی که تراکم ناخالصی جمعیتی شهر براساس طرح‌های مصوب تحقق پیدا نکرده باشد، ممنوع است گفت: این مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری باعث شد تا از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۵ میانگین محدوده کلان‌شهر‌ها کاهش پیدا کند.

 آسیب‌های اجتماعی آپارتمان‌ها

مشکلات مسکن، آسیب‌های روحی، روانی و اخلاقی برای افراد جامعه بوجود می‌آورد. دراین‌باره با سیدمصطفی رضوی، دبیر ستاد راهبری معماری و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران بیان کرد: «درباره آسیب‌های اجتماعی شاید بیش از هزاران مقاله در کشور‌های مختلف تحقیق شده است. نتایج تحقیقات اسکار نیومن، نظریه پرداز شهرسازی، نشان می‌دهد که
هرچه تعداد طبقات بالاتر می‌رود آسیب‌های اجتماعی ساکنین بیشتر می‌شود؛ یعنی تعداد طبقات هرچه بیشتر باشد، مشکلات نسبت به خانه‌های کم طبقه بیشتر است.»

وی ادامه داد: منتهی مهم‌ترین بحث این است که در آپارتمان ملکیت و استقلال نیست، چون حریم مشترک است، حس آزادی و استقلال ندارد و همین باعث درگیری‌های لفظی با همسایه‌ها می‌شود. آرامش نیست، صدای شما را همسایه می‌شنود. نظام آپارتمان جوری است که صدا‌ها به هم نزدیک است درحالی که خانه‌های حیاط‌دار وسیع این امکان را می‌دهد که اتاق‌ها فاصله داشته باشند. حمام و سرویس بهداشتی کنار هم است، بوی آشپزخانه، بوی سرویس بهداشتی می‌آید؛ دائماً شما باید با ناهنجاری در خانه درگیر شوید، روح انسان آسیب می‌بیند، اخلاق مشکل‌دار می‌شود. 

فقط کافی‌ست شما گفت‌وگویی ساده با افراد محله‌تان داشته باشید تا متوجه شوید که با این سبک زندگی، سازش می‌کنند و لذتی نمی‌برند. کمبود خانه و گرانی سرسام‌آوری که مسکن دارد باعث شده تا مردم به افقی‌سازی میل پیدا کنند. درصورتیکه کمربند شهر‌ها را برداشته شود و اراضی به صورت رایگان و یا با قیمت‌های کمتر در اختیار مردم قرار داده شود، مردمی‌سازی صورت گیرد؛ مردمی‌سازی همان مدلی است که در سال‌های پیش صورت می‌گرفت و خانه‌های یک الی دو طبقه زندگی خوبی را برای مردم به ارمغان می‌آورد.

مسئله عمودی‌سازی، مسئله‌ای چند وجهی است؛ هم مشکلات اقتصادی و هم مشکلات روانی برای مردم ایجاد کرده است. باید هرچه سریع‌تر اقدامات لازم درباره گسترش مساحت شهر‌ها صورت گیرد، چراکه تا همین الان هم بسیار دیر شده است.