«سفالگری»، هنری به قدمت تاریخ گیلان است و نمونه بارز آن شیروانیهای سفالی در این استان است که در گذشته در بام خانههای برخی مناطق به عنوان عایق حرارتی عمل میکرد و مقاومت خوبی در مقابل بارهای جانبی داشت و دمای هوای خانه را در تابستان خنک و در زمستان گرم نگاه میداشت.
سفال در گیلان به علت فراهم بودن بستر مناسب تولید آن، مصارف فراوانی داشت و از آن به شکل «گمج» و «نوخون» (ظرف مخصوص طبخ غذا به همراه درب)، «نَرخِه» (کوزه دوغ)، خُم سفالین، کوزه سفالی، «نمکیار» (سینی سفالی ساییدن مغز گردو و سبزی و انار ترش و ...)، «گِلی تابه» (ظرف مخصوص برشته کردن تخمه)، «تالک» (ظرف سفالین ۲ دسته) و «کمر کوزه» (ظرف سفالین مختص بادکش کردن پشت و کمر) استفاده میکردند.
همچنین گلدان، تُنگ آب، ظروف آشپزخانه، تابه سفالی، «ماستِ گوله»، تنور نان پزی، ظروف نگهداری مواد، حلقههای سر چاه، گلدان و مجسمه و سفال بام، تابلوهای سفالی و مجسمههای سفالی تاریخیِ شبیه سازی شده از انواع ظروف سفالی گیلان به شمار میآیند.
سفالگری در گیلان یکی از صنایع دستی پر طرفدار و پرکاربرد از زمان قدیم تاکنون است و «گمج» از اصلیترین ظروف سفالی و محلی استان گیلان به شمار میآید.
از این ظرف سفالی در تهیه و طبخ انواع خورشت و غذاهای محلی استفاده میشود؛ غذا در آن ضمن اینکه خاصیت خودش را از دست نمیدهد، به طور کامل مغز پخت میشود.
ظروف سفالی رنگارنگ گیلان به عنوان سوغات چهار فصل این استان با طرفداران و علاقهمندانی خاص نقشی موثر در جذب گردشگران دارد.
شهرستانهای شفت، سیاهکل، املش، رشت، رودسر و لنگرود از مناطق عمده سفالگری در گیلان هستند.
توضیح :
این ظروف بخاطر اینکه هزینه تمام شده کمتری داشته باشد از لعابهای سربی استفاده میکنند ، (سرب موجود در لعاب در حرارتهای زیر ۲۰۰ درجه پخت غذا ، وارد غذا میشود) زیرا برای پخت لعاب نیاز به کوره ۸۰۰ درجه سانتیگراد دارد و مصرف گاز کمتری دارد
لعابهای مناسب برای پخت غذا پخت لعابشان در درجه حرارت حدود ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد است