نشست رونمایی از رمان «ماه و بلوط» نوشته محسن مومنی شریف با حضور حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری، علی‌اکبر شیروانی مدیرعامل انتشارات سوره مهر، محسن مومنی‌شریف نویسنده «ماه و بلوط»، حسن روح‌الامین طراح جلد کتاب «ماه و بلوط» و جمعی از اهالی ادب در سالن مهر حوزه هنری برگزار شد.

علی اکبر شیروانی مدیرعامل انتشارات سوره مهر در ابتدای جلسه رونمایی از کتاب «ماه و بلوط» که نهمین کتاب منتشر شده محسن مومنی‌شریف است گفت: این جلسه از چند حیث برایم مهم است اول این‌که تولد کتابی است که حاصل سال‌ها زحمت محسن مومنی‌شریف است و دوم این‌که جشنی است برای تولد دوباره.

شیروانی ادامه داد: سخت است که کسی مشغول نویسندگی باشد و سمت و کار اجرایی به او پیشنهاد شود و پس از مدتی دوری بخواهد دوباره رو به نویسندگی کند چراکه فاصله گرفتن از این فضا حتی اگر برگشت را غیرممکن نکند، اما بسیار دشوار خواهد کرد. بازگشت دوباره مومنی‌شریف به فضای نویسندگی بعد از یک دهه فعالیت و اشتغالات اجرایی، جشنی است که می‌توان برای شروع دوباره نویسندگی مومنی‌شریف در نظر گرفت.

وی با تبریک انتشار کتاب «ماه و بلوط» و آغاز دوباره نویسندگی محسن مومنی‌شریف خطاب به وی گفت: امیدوارم هر سال و هر دوره، کتاب جدیدی از شما در انتشارات سوره مهر داشته باشیم و همه کتاب‌هایتان را در این انتشارات چاپ کنید.

مجید آقایی که در حوزه روایت‌شناسی تخصص دارد و پژوهش‌هایی در زمینه مولفه‌های شکل‌دهنده روایت ایرانی داشته در ادامه این مراسم با حضور در جایگاه اظهار کرد: سخن در زبان فارسی همسان با عبارت لوگوس در زبان لاتین است و می‌دانیم لوگوس در زبان لاتین و عهد جدید به عنوان موقعیت خداوندی یاد می‌شود یعنی در ابتدا کلمه بود و کلمه، خدا بود. همین تعبیر از سخن هم در فرهنگ ادبیات ایرانی نهفته است به طوری که فردوسی می‌فرماید «به نام خداوند جان آفرین حکیم سخن بر زبان آفرین» یعنی مهمترین وجه نمود هویت انسانی را دارا بودن حس سخنوری و سخن‌سرایی می‌داند.

وی ادامه داد: ارتباط بین سخن و روایت هم در این است که روایت خوانش اصلی است و در سخن نمود پیدا می‌کند، ولی در ماهیت یک نوع نگاه به هستی دارد. وقتی صحبت از روایت ایرانی می‌شود به این موضوع پرداخته می‌شود که چگونه هستی را از منظر یک انسان هویت‌مند ایرانی نگاه کنیم و نمود چنین وضعیتی در متون فارسی است یعنی آنچه می‌توانیم تجلی‌گاه هستی‌شناسی انسان در موقعیت تفکر از منظر انسان ایرانی ببینیم حوزه ادبیات و متون ادبی است که در آن نگاه ما نسبت به جهان شکل می‌گیرد. در این میان مهمترین مولفه این نگاه این است که ما دائما در حال یک نوع همدلی و اتصال بین تمام عناصر هستیم و آنچه نگاه ایرانی را در حوزه روایتگری شاخص می‌کند و بر آثار سخنوران نمود دارد، حس همدلی و ارتباط و پیوستگی است.

آقایی بحث همدلی را یکی از مهمترین مولفه‌های روایت ایرانی دانست و تاکید کرد: در «ماه و بلوط» به نظر می‌آید نویسنده، کتاب را از مسیر خوانش و روایتی که از فضای حقیقی کردستان و مناطقی که وی با آن‌ها سر و کار داشته، دریافته است بنابراین این که ما خوانش حقیقی داشته باشیم و نه مجازی از مباحث مهم این اثر به شمار می‌رود. به عبارتی دیگر اینکه بتوانیم از مواجهه مستقیم دریافت‌هایمان را ابراز کنیم یکی از اصول اصلی روایت است و آنچه این کتاب را به روایت ایرانی نزدیک می‌کند، هویت‌مندی درون اثر است که ناشی از یک نوع نگاه همدلانه است که افراد درون آن اقلیم را مجزا از فرهنگ این مملکت تعبیر نمی‌کند.

این روایت‌شناس اظهار کرد: زیبایی یکی از فصول کتاب این است که ما در مواجهه با آدم‌ها، نوعی احساس عمیق همدلانه و ملی می‌بینیم و این امر از وجوه اصلی حوزه روایت به شیوه ایرانی است. آنچه ما را نزدیک به پیوند با یکدیگر می‌کند و به درونیات و مجموعه‌ای از علقه‌هایی که نسبت به این فرهنگ داریم، می‌رساند و حس گفتگو را در ما تقویت می‌کند از مهمترین مولفه‌های روایت ایرانی است که در کتاب «ماه و بلوط» به خوبی به آن اشاره شده است.

این پژوهشگر و مدرس همچنین گفت: از دیگر مولفه‌هایی که در این کتاب می‌توان به آن اشاره کرد شیوه روایی است که محسن مومنی‌شریف انتخاب کرده است. آنچه در یک بخش از این کتاب خوانده‌ام محصول تجربه‌ای است که راوی در مواجهه با یک بازجو بیان می‌کند یعنی ما برای بیان یکسری وقایع از اول شخصی استفاده می‌کنیم که به شکل مستقیم خاطرات خود را بازگو می‌کند.

وی افزود: در شیوه روایی اول شخص تکنیک‌های مختلفی داریم و در بسیاری از متون معاصر انسان در تنهایی خود شروع به مونولوگ گفتن می‌کند و به خاطره‌گویی می‌پردازد و در حوزه روایت ایرانی ما معمولا مونولوگ‌ها را در پیوند با یک گروه و جمع بیان می‌کنیم. در «ماه و بلوط» هم نویسنده به خوبی به این تکنیک توسل داشته و ما را به روایت ایرانی نزدیک می‌کند.

اهمیت همدلی و گفتگو

آقایی با اشاره به این که یکی دیگر از تکنیک‌های جذاب «ماه و بلوط» وضعیت و فضای تاریخی است که زمینه شکل‌گیری وقایع می‌شود بیان کرد: ما ملتی با تاریخ پیوسته هستیم و فراز و فرود‌های تاریخی چیزی را ساخته که ما همه امروز در آن هستیم و فهم دقیق و روایت حقیقی از این تاریخ ما را به درک صحیح آنچه باید در آینده اتفاق افتد، نزدیک می‌کند و به نظرم آنچه در این کتاب آمده این پیشنهاد است که ما با همدلی و گفتگو می‌توانیم به این مهم دست پیدا کنیم.

وی در پایان سخنانش، برای درک حس عمیقِ هویت‌مندی که در روایت ایرانی موجود است و به «ماه و بلوط» تزریق شده فصلی از این رمان را برای حاضران در سالن مهر حوزه هنری خواند.

کردستان؛ گنج ایران

حسن روح‌الامین که طراحی جلد این کتاب را برعهده داشته نیز با حضور در این آیین رونمایی اظهار کرد: روزی محسن مومنی‌شریف به کارگاه آمد و من در یک جلسه جان کتاب را با تمام احساساتی که نویسنده اثر داشت، از زبان خالق رمان شنیدم. این کتاب چندین نکته دارد اول آنکه درباره کردستان است. کردستان گنجی در مملکت ما است که شیاطین دنیا روی آن نظر دارند و دوست دارند هیچ‌گاه پانگیرد و استعداد‌های درونی منطقه بالنده نشوند و همه فتنه‌هایی که از قدیم در کرستان بوده بخاطر اهمیت و ویژگی قومی است که در آنجا قرار دارد.

وی ادامه داد: من کردستان را با دو ویژگی می‌شناسم یکی موسیقی قوم کرد و دیگری به اتحاد و همبستگی مردم کردستان. روزی که صحبت از این کتاب شد، من خود را جای جلال (شخصیت «ماه و بلوط») گذاشتم که چطوری است و چه احساساتی دارد و از آن‌جا که کارم تصویری است در چنین مواقعی هر آن‌چه را که می‌بینم را تصویر می‌کنم.

حسن روح الامین اظهار کرد: در طراحی جلد این کتاب هرآنچه در توان و فهمم بود و هر آن‌چه از توضیحات مومنی‌شریف دریافتم را تصویر کردم. هرچند ممکن است تصویر خیلی نزدیک به ذهنیت نویسنده نباشد.

وی در ادامه به نکته با اهمیت دیگری از نویسندگی مومنی‌شریف اشاره کرد و یادآور شد: این‌که یک مدیر و مسئول با بدنه تولیدکننده نزدیک باشد، موضوعی بسیار مهم است.

در بخش بعدی کلیپ دیگری از سخنان نویسنده «ماه و بلوط» پخش شد که به حضور ۱۶ شخصیت واقعی در رمان و ادای دین به تاریخ شفاهی و موضوعات دیگری، چون گره خوردن داستان با آداب و رسوم مردم کردستان و نزدیک شدن به باور‌های مردم به عنوان راهکار برون رفت رمان ایرانی از فضای موجود اشاره داشت. 

محسن مومنی‌شریف که آخرین سخنران این نشست بود با حضور در جایگاه؛ شهدای یاد شده این رمان را صاحب اصلی کتاب عنوان کرد و گفت: امیدوارم «ماه و بلوط» قدم کوچکی برای شناساندن کردستان باشد. کردستان در کلام امام (ره) و رهبر عزیزمان با یک نگاه قدرشناسانه‌ای نسبت به کرد‌ها همراه است و این یک حق است چراکه آن‌ها در طول تاریخ محافظان مرز‌های ما بودند و همیشه به دنبال پیوستگی بوده‌اند، لذا حق کردستان خیلی زیاد است و شهدایی که کرد‌ها برای انقلاب اسلامی دادند کمتر از شهدای دیگر اقوام نیست. ضمن اینکه مظلومیت این قوم نسبت به دیگر اقوام مضاعف است و من امیدوارم این کتاب بهانه‌ای برای توجه بیشتر به کردستان باشد.

وی در ادامه از محمد حمزه‌زاده که همواره اولین مخاطب مومنی شریف در نگارش «ماه و بلوط» بوده و افرادی، چون محسن کاظمی که در حوزه محتوا و ارائه اطلاعات درباره کردستان همکاری داشته، امان الهی، صمدی، علی‌اکبر قره‌داغی، بایرامی، محمدرضا شرفی خبوشان، محمدحسین بابایی، محمدمهدی دادمان، جواد محمودی، غلامرضا نباتی و درویش برای همکاری و مطالعه «ماه و بلوط» پیش از انتشار آن تشکر کرد.

نویسنده «ماه و بلوط» در پایان سخنانش تاکید کرد: ما مدیون زحماتی هستیم که دوستان در حوزه تاریخ شفاهی کشیدند و حتما تاریخ شفاهی به ادبیات ما در آینده کمک بسیار زیادی خواهد کرد. با وجود دوستان در این حوزه، ادبیات از واقعیت‌هایی که رخ داده و بهای سنگینی که برای عظمت این مملکت پرداخته شده، بازنمانده است.

وی با اشاره به طراحی روی جلد «ماه و بلوط» که توسط روح‌الامین انجام شده از انتشارات سوره مهر تشکر کرد.

منبع: حوزه هنری