در روز‌های گذشته ماهواره بر قائم ۱۰۰، ماهواره بومی ثریا از سری ماهواره‌های تحقیقاتی SRI ساخت پژوهشگاه فضایی ایران را با موفقیت در مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت تا رکورد جدیدی از نظر ارتفاع پرتاب ماهواره در کشور به ثبت برسد.

این ماهواره بر سوخت جامد قابلیت حمل اجرامی به بزرگی زیر ۱۰۰ کیلوگرم در مدار حدود ۵۰۰ کیلومتر را دارا است، که در سومین پرتاب آزمایشی خود با ثبت رکورد جدیدی در پرتاب‌های بومی، با موفقیت ماهواره ثریا با جرم حدود ۵۰ کیلوگرم را در مدار ۷۵۰ کیلومتر دایروی قرار دهد.

براساس داده‌های دریافتی از ماهواره عملیات تزریق در مدار به خوبی و با دقت انجام شده و هم اکنون داده‌های تله متری ماهواره در حال دریافت است

دستیابی به دانش پیشرفته هوا و فضا نیز از جمله علومی است که کشور ما از آن بی بهره بوده است و طی چند سال اخیر با تلاش دانشمندان ایرانی به این مهم دست یافته است. جدا از مسائل و فواید فرابخشی که به واسطه دستیابی به این دانش نصیب کشور عزیزمان و نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی کشور می‌شود، که در جای خود بسیار مهم هستند، نفس دستیابی به دانش ماهواره می‌تواند به عنوان یکی از علوم پیشرفته کمک شایانی در عرصه‌های مختلف علمی داشته باشد.

اصولا ماهواره‌ها در زمینه پیشرفت علوم مختلف کمک‌های شایانی به بشر کرده اند و استفاده از آن‌ها تاثیر بسزایی در زندگی انسان‌ها داشته و دارد. سیستم‌های ماهواره‌ای بسیاری از مسائل و مشکلات مربوط به هزینه، زمان وثبات اطلاعات ارسالی را حل کرده و کارایی شبکه‌های تلویزیونی را به شکل چشمگیری افزایش داده است. گسترش خارق العاده ارتباطات ماهواره‌ای بیانگر تلاش بی وقفه انسان در به کارگیری تکنولوژی جدید درجهت رفع نیاز‌های جوامع بشری است.  

در حال حاضر بیش از هزار ماهواره در مدار‌های مختلف و برای مقاصد متفاوت در اطراف زمین در حال چرخش هستند. کاربرد‌های وسیع آن در زمینه‌های مخابرات، کشاورزی، هواشناسی، معادن، اکتشافات، نجوم، حفاظت از محیط زیست، نظامی و غیره، اطلاعات بی شماری را در اختیار انسان قرار داده است.

هرچند عمده کارآیی و ارزش افزوده فعالیت‌های فضایی در ماهواره‌ها و کارکرد آن‌ها خلاصه می‌شود، اما با این حال زیربنای توسعه فضایی، ماهواره‌بر‌ها هستند چراکه تا ماهواره‌بر نتواند به درستی عمل کند، اساساً ماهواره‌ای در مدار تزریق نخواهد شد. به همین دلیل پرتابگر‌ها را می‌توان کلیدی‌ترین موضوع در بحث فضایی برشمرد که سرمایه‌گذاری و توسعه آن‌ها امری حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است.

در کشورمان ایران به واسطه سال‌ها تجربه‌اندوزی و توسعه قدرت موشکی، انباشت قابل توجهی از دانش و تجربه در این حوزه وجود دارد که به برکت این دانش و تجربه جمهوری اسلامی ایران موفق شد طی سال‌های گذشته به فضا دسترسی پیدا کند و ماهواره‌هایی را که خود ساخته بود در مدار زمین تزریق کند. با این حال شکی نیست که توسعه فعالیت‌های فضایی در کشورمان نیازمند توسعه پرتابگر‌ها است.

محمد‌نوید قریشی، عضو هیات مدیره انجمن هوا‌فضا و عضو هیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران در گفتگویی در ارتباط با ماهواره ثریا و ماهواره بر قائم ۱۱۰ اظهار کرد: این پرتابگر توانست ماهواره را در ارتفاع ۷۵۰ کیلومتری قرار دهد که رکوردی برای ایران محسوب می‌شود، این پرتابگر بومی و سوخت جامد است و قابلیت حمل محموله تا ۱۰۰ کیلوگرم و تا ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری را دارد. اما اگر جرم محموله کاهش پیدا کند، این امکان وجود دارد که ارتفاع پرتاب افزایش یابد.  

او افزود: کشور ما تا قبل از این نتوانسته بود به این ارتفاع مداری دست پیدا کند. ویژگی اصلی که این ماهواره را متمایز می‌کند، وزن آن است. ماهواره ثریا از نظر وزن نسبت به ماهواره‌های قبلی وزن بالاتری دارد و هر چه وزن و ابعاد آن افزایش پیدا کند، ماهواره می‌تواند قابلیت‌های بیشتر و سرویس‌های بیشتری را به کشور ارائه دهد.

عضوهیات علمی پژوهشگاه فضایی ایران در خصوص قرارگیری ماهواره در مدار ۷۵۰ کیلومتری عنوان کرد: ۱۰ کشور در دنیا هستند که کل پروسه طراحی و ساخت و پرداخت ماهواره را می‌توانند طی کنند. ایران یکی از آن ۱۰ کشور است که تمام این پروسه را طی کرده است. همچنین این مدار باعث می‌شود طول عمر ماهواره افزایش پیدا کند که از اهمیت بسیاری برخوردار است.

وی ادامه داد: تا پیش از این ماهواره ما حداکثر تا ارتفاع ۴۵۰ کیلومتری بودیم، اما این بار توانستیم ارتفاع را افزایش دهیم که مزیت‌های مختلفی دارد.

پرتاب موفقیت‌آمیز اخیر در شرایطی حاصل شده است که ایران از سوی بسیاری از کشور‌های غربی و آمریکایی تحریم بوده و دستیابی آن‌ها به استراتژیک‌ترین تجهیزات و تسلیحات خارجی امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین این ماهواره‌بر را می‌توان کاملا محصولی ساخت ایران معرفی کرد که به همت بازو‌های پرتوان دانشمندان و محققان ایرانی و جدیدترین فناوری‌های روز دنیا تولید شده و مورد آزمایش قرار گرفته است.  

توجه به اینکه این ماهواره‌بر ایران را یک گام به اهداف نظامی نزدیک کرده، نگرانی‌هایی را در دل کشور‌های مخالف ایران ایجاد کرده و واکنش‌هایی را به دنبال داشته است. با آزمایش ماهواره‌بر قائم که با ایجاد تغییراتی قابلیت تبدیل شدن به موشک قاره‌پیما را هم دارد، این نگرانی‌ها دوچندان شده است. ایالات متحده آمریکا مدعی شده است همان فناوری بالستیک دوربرد به‌کاررفته در ماهواره‌بر ایرانی قائم می‌تواند ایران را در پرتاب سلاح‌های دوربرد که ممکن است کلاهک‌های هسته‌ای را هم با خود حمل کند، توانمند سازد.

در مجموع ۳۱ کشور دنیا از جمله آمریکا مجهز به موشک‌های بالستیک هستند، اما در این میان، تنها چهار کشور شامل چین، روسیه، آمریکا و فرانسه هستند که مجهز به موشک‌های بالستیک دوربرد با برد بالای ۱۲۰۰۰ کیلومتر و موتوری با قابلیت سوخت جامد هستند و ایران با آزمایش موفقی که دو روز پیش روی ماهواره‌بر قائم انجام داد، به جمع این چهار کشور پیوست. حالا این ۵ کشور دنیا جزء ابرقدرت‌های دنیا در زمینه جدیدترین و قدرتمندترین تجهیزات فضایی به شمار می‌روند. ایران تاکنون و پیش از آزمایش ماهواره‌بر قائم، موشک‌های آزمایشی با برد فراتر از ۱۰۰۰ کیلومتر را در دستور کار خود قرار داده بود.  در صورتی تنها چهار کشور دنیا مجهز به موشک‌های دوربرد قاره‌پیما هستند که بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته‌ای مانند انگلیس و رژیم‌صهیونیستی با پرداخت هزینه ساخت موشک، سفارش ساخت آن را به کشور‌های دیگری، چون آمریکا و چین و روسیه می‌دهند.

سردار جعفر آبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در ارتباط با پرتاب ماهواره ثریا با ماهواره بر قائم ۱۰۰ اظهار کرد: این پرتاب برگ زرین و نقطه عطفی در تاریخ فضایی کشور است و پس از این منحنی پیشرفت فضایی کشور با شتاب بیشتری حرکت خواهد کرد.

وی ادامه داد: دانشمندان ما سالیان سال این چالش را داشتند که به چه شکل موتور سوخت جامد بزرگ و با قطر بالا را می‌توان درست کرد که از الیاف کامپوزیتی سبک و مقاوم باشد و بتواند فشار‌های ۱۰۰ اتمسفر و حرارت ۳۰۰۰ درجه را تحمل کند و آن نازلی که آتش از آن خارج می‌شود هم متحرک باشد و قطعات بتوانند این تنش‌ها را تحمل کنند. این موضوع از چالش‌های در دست متخصصین موتور‌های سوخت جامد بود.

وی گفت: ما چهارمین کشوری هستیم که فناوری پرتاب موشک با سوخت جامد داریم. آمریکا، چین روسیه و ایران چهار کشوری هستند که با نازل‌های متحرک می‌توانند این اقدام مهم را عملی کنند.