رهبر انقلاب در دیدار‌های اخیر خودشان٬ رقابت واقعی را یکی از ارکان مهم انتخابات عنوان کرده بودند؛ به این معنا که میدان برای حضور دیدگاه‌ها و جریان‌های مختلف فکری، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باز باشد تا همه این جریان‌ها و دیدگاه‌های فکری بتوانند در مسابقه بزرگ انتخابات حضور واقعی را داشته باشند.

یکی از موضوعاتی که کارشناسان سر آن اختلاف نظر دارند؛ موضوع توزیع عادلانه بودجه برای تمام دانشجویان است.

در همین راستا سوال اصلی امشب برنامه بالاتر شبکه خبر این بود که آیا تمام دانشجویان و دانشگاه‌ها  باید از بودجه آموزش عالی به صورت یکسان بهرمند شوند یا خیر؟ کارشناسان موافق و مخالف پیرامون این سوال بحث و تبادل نظر کردند.

محمدمحسن غفوریان، عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی(موافق) و حسن محسنی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (مخالف) میهمانان این گفت و گو بودند.

محسنی در پاسخ به این سوال که آیا موافق توزیع یکسان بودجه به تمام دانشگاه‌ها است؛ گفت: من موافق این موضوع که بودجه یکسان برای همه دانشجویان و دانشگاه‌ها تخصیص داده شود٬ نیستم.

وی افزود: ابتدا بودجه باید مورد پذیرش دانشگاه‌ها واقع شود؛ چرا که توزیع بودجه به معیارهای مختلفی همچون سرانه دانشجویی، تهیه امکانات و فضاهای آموزشی، تعداد هیات علمی دانشگاه و تعداد کارمندان بستگی دارد. 

او با بیان این که همه دانشگاه‌ها در یک سطح نیستند و وظایف مختلفی دارند٬ ادامه داد: با توجه به سه معیار مشخص سرانه دانشجو، اعضای هیات علمی  و کارمندی باید تناسبی ایجاد شده و بر اساس آن بودجه تعلق بگیرد.   

وی با بیان این‌که بودجه برخی از دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه‌های دولتی با توجه به تورم‌های پیش رو بسیار کم است٬ افزود: برخی از دانشگاه‌ها از طریق پژوهش و کارهای علمی و آموزشی بودجه خود را تامین می‌کنند. ما نمی‌توانیم به همه کفش شماره ۴۲ را بدهیم؛ چرا که اندازه پاها با یک‌دیگر متفاوت است. در توزیع بودجه نیز این‌گونه است. عدالت در این موضوع به معنای توزیع صحیح بر اساس معیارهای سابقه دانشگاه، سرانه تعداد هیات علمی، هزینه نگهداری از تجهیزات٬ میزان استقبال و خدمات دانشگاه  است. به همین علت با توزیع یکسان بودجه موافق نیستم

غفوریان در پاسخ به این سوال اظهار کرد: سیستم آموزش عالی در ایران همچون کشورهای دیگر وظایف حاکمیتی مرتبط دارد که به تناسب آن باید اعتباراتی برای انجام وظایف تخصیص داده شود.

وی افزود: در قوانین بودجه‌های سنواتی عدد و رقمی دولتی پیش بینی می‌کنند؛ در کشور تغییر شرایطی را داریم که در سال‌های ابتدایی صدور قانون اساسی در اصل ۳۰ نوشته شده است دولت باید از آموزش‌های رایگان در سطح آموزش عالی حمایت کند.

محسنی با بیان این‌که از زمان نوشته شدن قانون اساسی تا کنون تغییراتی در کشور اتفاق افتاده؛ اظهار  کرد: به نظر می‌رسد بر اساس همان شاخص‌هایی که برای آموزش عالی اعتبارات و تامین بودجه  تعیین شده  بود نیاز به بازنگری دارد.

او ادامه داد: آن مقداری که آموزش عالی نیازمند حمایت و تخصیص اعتبارات دولتی است٬ اتفاق افتاده و به نظر می‌رسد در حوزه اعتبارات دولتی ما نباید شاهد آن باشیم که بخشی از زیرنظام  آموزش عالی کشور با نام دانشگاه‌های دولتی مورد حمایت قرار گیرند. 

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی با بیان این که در نحوه توزیع اعتبارات حوزه آموزش عالی نیاز یک بازنگری وجود دارد؛ گفت: در واقع سهم اعتبارات دانشگاه‌های دولتی باید محدودتر  از حال حاضر باشد.

محسنی در ادامه این مناظره اظهار کرد: برای توزیع علم باید رنکینگ علمی و خروجی دانشگاه را مد نظر قرار دهیم. ما برای افزایش اعتبار علمی بودجه‌ را به دانشگاه‌ها تخصیص می‌دهیم.  

در ادامه غفوریان گفت: حاکمیت وظایفی برای ارائه آموزش عالی بر عهده دارد و بابت این وظایف نیز هر سال در بودجه اعتباراتی پیش بینی می‌شود. زمانی قانون اساسی نوشته شد که به جز دستگاه دولتی٬ هیچ حوزه‌ خصوصی و آزادی در آموزش عالی نداشته‌ایم. باید بپذیریم که پس از سه دهه در حال حاضر با تعداد زیادی از شبکه آموزش عالی مواجه هستیم که توانمندی ارائه خدمات را برخی بخش‌های غیر دولتی بر عهده دارند؛ اما در برابر این ارائه خدمات هیچ سهمی از اعتبارات دولتی ندارند.

وی درباره دوره‌های شهریه پرداز دانشگاه‌های دولتی مانند پردیس‌ها و دوره‌های شبانه، تصریح کرد: ما در حال حاضر دوره‌های شبانه را داریم که فکر می‌کنم خیلی گسترده‌تر هم باشد. با فرض این که ایجاد پردیس‌ها بر اساس یک سیاست در یک مقطعی انجام شده، دو نکته و نقد به آن وارد است که آیا در واقع آن الزام و کارکردی که باعث شده سال‌های گذشته ما پردیس‌های بین الملل را ایجاد کنیم هنوز پابرجا است یا خیر.

او ادامه داد: نکته دوم این که یک گزارشی باید موفقیت این تصمیم را نشان بدهد؛ آیا واقعا این پردیس‌ها از خروج دانشجو جلوگیری کردند؟ البته همان طور که عرض کردم سهم پردیس‌ها در مجموع در رقابت ناعادلانه‌ای که با بخش خصوصی در حوزه آموزش عالی وجود دارد به نظرم خیلی قابل اعتنا نیست، بیشتر منظور دوره‌های دیگری است که در مجموعه دانشگاه‌های دولتی وجود دارد.

او ادامه داد: ما با یک رقابت نابرابر مواجهیم. در کشور برند‌های دولتی ما با اعتباری که دارند در واقع سهم آموزش‌های عالی آزاد را به نفع خود مصادره می‌کنند. اگر قبول کنیم که دانشگاه‌های دولتی عهده دار آن بخش از رشته‌ها و آموزش‌هایی هستند که بیشتر جنبه حاکمیتی دارند٬ چه دلیلی دارد که مجموعه دانشگاه‌های دولتی ما در آموزش همه رشته‌های تحصیلی ورود کنند. بعضی رشته‌هایی که از این جنس است و توجیه است در همان دانشگاه‌های دولتی با همان بودجه بماند.

وی افزود: اگر می‌گوییم بازنگری بشود یعنی سهم بودجه را کمتر کنند و مابقی به بخش خصوصی که این توانمندی را در سه دهه پیدا کرده است، واگذار شود.

غفوریان در ادامه اظهار کرد: خیلی از کشورها از این میزان هم کمتر هستند. ژاپن، سوئد و پرتغال سهم آموزشی کمتر از یک درصد بودجه کشور را دارند. در چین مدل اداره آموزش عالی متفاوت و مطلقا دولتی است.

غفوریان گفت: شاغلان هم در رشته های غیر تخصصی شاغلند. خودکفایی دانش نیست٬ خودکفایی دانش آموخته است و ما مرز خودکفایی دانش آموخته را گذراندیم. سهم آموزش عالی در بودجه کل کشور حدود یک و نیم بوده در ۴۰۲ به ۲ نزدیکتر شده است. 

محسنیان اظهار کرد: در برنامه هفتم قرار است پالایش رشته انجام شود و رشته هایی که داوطلب کمی دارند٬ ادغام شوند.

غفوریان در ادامه بیان کرد: دانشگاه‌های دولتی بعد از تعیین ماموریت باید رشته‌هایی که در دامنه آن ماموریت نمی‌گنجند را به بخش خصوصی واگذار کنند و شهریه پردازی متوقف شود.

وی همچنین افزود: ارزیابی عملکرد مجموعه آموزش عالی به یک دستگاه فرابخشی نیاز دارد تا بر کیفیت سنجی  نظارت کند.