دکتر فریده ناصری روان‌شناس کودک -تربیت فرزندان، فرایندی است که از بدو تولد آغاز می‌شود و نوجوانی و جوانی را هم در بر می‌گیرد. در این بین و در برخی از چالش‌های ایجاد شده بین فرزندان که معمولا بر اثر خطای ادراک بین آن‌ها و شائبه نبود رعایت عدالت در رفتار‌های پدر و مادر احساس می‌شود، باید توسط والدین تبیین و رفع شک و شبهه شود. در فرایند چند وجهی، دشوار و پیچیده تعلیم و تربیت ضرورت دارد والدین به شیوه‌ای کاملاً عقلایی و به دور از تصمیمات هیجانی در این فرایند به تمام جوانب بیندیشند تا فرزندانی صالح و مبرا از عقده‌ها و سرکوب‌های روانی برای زندگی مفید و تعامل با سایر افراد جامعه تربیت کرده باشند.

این که بین فرزندان اعم از کودک و نوجوان، دعوا یا بحثی پیش بیاد، اجتناب ناپذیر است. در ادامه به برخی از ویژگی‌های رفتاری متناسب با مقوله تصمیمات مناسب ازسوی والدین به هنگام بروز تنش‌های منجر به دعوا بین فرزندان خردسال و نوجوان پرداخته می‌شود و به ۶ مورد از رایج‌ترین اشتباهات والدین در دعوا‌های خواهر و برادر‌ها اشاره شده است. واضح است که این رفتارها، مانند ریختن بنزین بر روی آتش این تنش‌هاست.

۱- ترجیح دادن یکی از فرزندان
والدین باید از این اشتباه خودداری کنند و همواره عادلانه و بدون ترجیح، به مدیریت دعوا‌ها یا جروبحث‌ها واکنش نشان دهند. ترجیح دادن یکی از فرزندان می‌تواند به تبعات منفی نظیر حسادت و احساس عدم عدالت منجر شود که حتی در بزرگ‌سالی‌شان هم آسیب‌زا خواهد شد.

۲- تشویق نکردن برای حل مشکلات توسط خودشان
بعضی والدین به‌محض پیش آمدن هر بحثی بین فرزندان، به آن ورود می‌کنند تا صلح و آرامش را برقرار کنند. این واکنش عجولانه مانع یادگیری یک مهارت مهم توسط بچه‌ها خواهد شد. والدین باید فرزندان خود را تشویق کنند تا با صحبت و هم فکری، مشکلات و اختلافات خود را حل کنند. این کار می‌تواند باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی و حل مسئله در فرزندان شود.

۳- تشویق نکردن برای احترام و تعامل متقابل
والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که احترام و تعامل متقابل با هم برای حل مشکلات و دعوا‌ها بسیار مهم است. این آموزش می‌تواند به بهبود رفتار‌های بین فرزندان و کاهش تنش‌ها در خانواده منجر شود.

۴- ورود به‌طور مستقیم به دعوا‌ها
روان‌شناسان معتقدند که والدین هرگز نباید به‌صورت مستقیم وارد دعوای بین بچه‌ها بشوند. ورود مستقیم شما به دعوای کودکان می‌تواند پیامد‌های منفی بسیاری به همراه داشته باشد. ازجمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: احساس جانبداری به خاطر دخالت والدین در دعوای بچه‌ها، شکسته شدن حرمت والدین، چون بچه‌ها عصبانی هستند و ممکن هر رفتاری از آن‌ها سر بزند، دعوا یا تنبیه احتمالی بچه‌ها و .... البته اوضاع زمانی بدتر می‌شود که شما همیشه به یکی از کودکان، چون از دیگری بزرگ‌تر یا کوچک‌تر است، بگویید که باید او کوتاه بیاید و همیشه ببیند که شما طرف فرزند دیگر را می‌گیرید. این کار شما علاوه بر این‌که به رابطه بین کودکان آسیب می‌زند، ارتباط آن‌ها را با شما هم خراب می‌کند و باعث می‌شود افکار منفی بسیاری راجع به جایگاه‌شان در خانواده در ذهن آن‌ها شکل بگیرد.

۵- به حرف‌هایش گوش نمی‌دهید
اگر فرزندتان به‌خاطر اختلاف با خواهر یا برادرش ناراحت است، با تمریناتی مانند تنفس عمیق به او کمک کنید خودش را آرام کند، سپس از او بپرسید چه اتفاقی افتاده است. می‌توانید بگویید: «درک می‌کنم که ناراحتی.» چنین پاسخی باعث می‌شود کودک شما احساس کند حرف‌هایش شنیده می‌شوند. همچنین یاد می‌گیرد اسم احساسی که دارد «ناراحتی» است و شناخت احساسات باعث می‌شود دفعه بعد که در وضعیتی مشابه قرار گرفت، بهتر عمل کند.

۶- بی‌توجهی به نقش مثبت خواهر و برادر
والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که خواهر و برادران‌شان نقش مثبتی در زندگی‌شان دارند و باید به همکاری و همبستگی با یکدیگر توجه کنند. این آموزش هم می‌تواند به تقویت روابط خانوادگی و کاهش دعوا‌ها کمک کند.

۷- بی‌توجهی به مسئولیت‌پذیری
والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که هر کدام برای اعمال و کنش‌های خود مسئول هستند و باید به تبعات آن پایبند باشند. این آموزش می‌تواند به کاهش دعوا‌ها و اختلافات بین خواهر و برادر‌ها کمک کند.

۸- بی‌توجهی به نیاز‌های هر فرزند
والدین باید به نیاز‌ها و مسائل هر فرزند به طور جداگانه توجه و در رفع نیاز‌های آن‌ها کمک کنند. این کار می‌تواند رقابت و دعوا‌ها بین خواهر و برادر‌ها را کاهش دهد.

۹- نمی‌گویید که موضوع را از دید دیگری هم بررسی کند
وقتی کودک از دست خواهر یا برادرش عصبانی است، فکرکردن به مسئله فقط از دیدگاه خودش برایش آسان است. سعی کنید به فرزندتان کمک کنید موضوع را از دید طرف مقابل هم بررسی کند. این‌طوری اشتباهاتش مشخص می‌شود و می‌تواند راه‌حل بهتری پیدا کند.

منبع: روزنامه خراسان