چند هفته است که شبکه های مجازی و حقیقی از حمله گرازها به مزارع و زمین های کشاورزی در برخی نقاط استان خراسان رضوی خبر می دهند که این گزارش ها از شهرستان ۱۰۵ هزار نفری فریمان بیشتر به گوش می رسد،‌ شهرستانی با وسعت سه هزار و ۳۵۰ کیلومتر مربع و اقلیمی نیمه کوهستانی و کوهپایه ای که حدود ۱۲۰ روستای کوچک و بزرگ را در خود جای داده است.

مطابق اعلام جهاد کشاورزی فریمان سطح کشتزارهای گندم و جو آبی این شهرستان به ترتیب هفت هزار و ۵۰۰ و ۲ هزار هکتار اعلام شده است که تولید گندم دیم در این منطقه گاه در شرایط ترسالی به ۲۵ هزار هکتار نیز رسیده است.

کشاورزان فریمانی ۲ هزار هکتار از کشتزارهای خود را زیر کشت زعفران برده اند و مجموع سطح باغ های آنان نیز به حدود هزار و ۶۰۰ هکتار می رسد.

کشاورزی از روستای"ناری" دهستان "بالابند" بخش مرکزی، از حمله گرازها و کفتارها و خسارت سنگین به مزارع خود گلایه دارد و خانواده زارعی از روستای "شکرتو" در بخش مرکزی نیز از حملات وقت و بی وقت حیوانات مهاجم به محصولات سیب زمینی و زعفران این روستا شکایت می کنند.

گرازها هر روز خسارت می زنند

فرماندار فریمان در گفتگویی کوتاه با تایید حملات گرازها، از عبارت "گزارها هر روز خسارت می زنند" استفاده کرد.

حمید اکبری افزود: گرازهای گرسنه و تشنه از بالای کوه به روستاها آمده و موجب ایجاد خساراتی در مزارع و زمین های کشاورزی شده اند.

رییس اداره جهاد کشاورزی فریمان نیز گفت: تاکنون گزارش های متعددی از حملات گرازها به دست ما رسیده از جمله اینکه در روستای "چهارتکاب" این حیوان پیازهای زعفران را خورده و در روستای "باغ عباس" حتی به درختان سیب و آلو آسیب رسانده است.

فرماندار فریمان گفت: گرازها هر روز خساراتی را برای ساکنان این شهرستان ایجاد می کنند.حسین کاظمی بیان داشت: گرازها از مناطق مرتفع و کوهستانی به کوهپایه ها و روستاها آمده اند تا به آب و غذا دست یابند.

وی گفت: گزارش هایی نیز از روستاهای "دوقلعه براشک"، "کارغش"، "رزمگاه"، " جمران"و دیگر مناطق رسیده است که نشان از حضور گرازها در مناطق شمال و شمال غرب، مرکز و جنوب و جنوب شرق شهرستان دارد.

گرازها به دنبال آب، غذا و سرپناه

رییس اداره حفاظت محیط زیست فریمان نیز در تشریح علت هجوم گرازها گفت: پارسال زمستان سخت و خشکی در منطقه حاکم شد و این حیوانات برای تامین آب و غذا و سرپناه به سوی نقاطی سرازیر شدند که منابع آبی دارد.

جواد ستوده افزود:در حقیقت اشکال کار اینجاست که منابع آبی از محیط زندگی گرازها در شهرستان از ارتفاعات و سرچشمه ها به مناطق پست روستایی و کشاورزی منتقل شده و حیوانات به دلیل کمبود منابع آب به روستاها هجوم آورده اند.

وی بدون ارائه آماری از جمعیت تقریبی گرازها در این شهرستان اظهار داشت: ۲ منطقه شکارممنوع "ژرف" و "کلیلاق" در ارتفاعات جنوبی فریمان در مرز شهرستان "زاوه" واقع شده، اما حیات وحش شهرستان در قالب قوچ، میش، کل و بز و دیگر حیوانات وحشی گسترده تر از گونه گراز است.

۵۰ روستای فریمان درگیر حمله گرازها شده اند

رییس اداره تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی فریمان نیز بیان داشت: امسال حمله گرازها تقریبا همه روستاهای حاشیه کوه را درگیر کرده است، لذا نمی توان برآورد دقیقی از میزان خسارت ارائه داد اما براساس برآوردها، کشاورزی و باغداری بیش از ۵۰ روستای فریمان از حمله گرازها آسیب دیده است.

جواد کامرانی فر افزود: در سال جاری حمله گرازها تفاوت کرده است، قبلا محصولاتی مثل سیب زمینی، پیاز زعفران و ذرت در معرض حمله آنها بود اما امسال همه محصولات و حتی باغ ها نیز آسیب دیده است و حمله به مزارع گوجه فرنگی نیز گزارش شده است.

وی گفت: گرازها قبلا از منافذ زیر فنس ها و حصارها وارد مزارع می شدند اما اکنون به صورت گروهی حمله کرده و با فشار، حصارها را تخریب کرده و یا حتی از بالای حصارها پریده و به سراغ پیازهای زعفران می روند.

حمله گرازها تقریبا همه روستاهای حاشیه کوه را درگیر کرده و براساس برآوردها، کشاورزی و باغداری بیش از ۵۰ روستای فریمان از حمله گرازها آسیب دیده است.

رییس اداره تولیدات گیاهی جهادکشاورزی فریمان اظهار داشت: محیط زیست اجازه شکار این حیوانات مزاحم را نمی دهد و از طرفی گرازهای حمله کننده دارای پلاک بوده و شناسه دار هستند و از بخش های جنوبی منطقه، یعنی شهرستان های زاوه، تربت جام و حتی "باخَرز" به این منطقه هجوم می آورند.

گرازهای مهاجم فریمان بومی هستند

رییس اداره حفاظت محیط زیست فریمان موضوع هجوم گرازها از دیگر نقاط استان به این شهرستان را رد کرد و گفت: وقتی جمعیت حیات وحش از میزان معمول خود بیشتر شده و باعث خسارت به محیط شود، تمهیدات لازم برای تنظیم جمعیت اتخاذ خواهد شد.

ستوده بیان کرد: در صورتی که نیاز به کوچاندان گرازها در مناطقی از فریمان وجود داشته باشد به ما اعلام شود تا میرشکارها را برای تعدیل جمعیت این گونه اعزام کنیم.

وی گفت: محیط زیست ابتدا اقدام به کوچاندن جمعیت حیوانات مزاحم می کند و اگر این کار نتیجه نداد، به منظور جلوگیری از آسیب به کشاورزان مبادرت به شکار آنها می کند.

غفلت بخش کشاورزی از دادن حقابه حیات وحش

مدیر روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: جابه جایی حیوانات در محیط زیست تنها به گرازها خلاصه نمی شود و این اتفاق فقط در فریمان نمی افتد بلکه این جابه جایی ها مربوط به گونه های مختلف جانوری است و در همه پهنه های استان خراسان رضوی روی می دهد.

ابوالفضل سالاری افزود: ماجرای حرکت گرازها به سوی مزارع کشاورزی فریمان از زیستگاه های این شهرستان و دیگر شهرستان های همجوار قابل انکار نیست اما باید به علت این جابه جایی ها پرداخت.

وی با بیان اینکه مشکل اصلی کمبود منابع آبی در زیستگاه های طبیعی است، افزود: بسیاری از قناتها و چشمه ها در زیستگاه های حیات وحش و مناطق زیر حفاظت به دلیل خشکسالی خشک شده است، لذا حیوانات برای تامین آب به سراغ محدوده های کشاورزی می روند.

وی ادامه داد: واقعیت این است که بخش کشاورزی از دادن حقابه حیات وحش غفلت کرده است و گونه های مختلف مجبورند برای تامین آب به مناطق و زمین های کشاورزی بیایند.

مدیر روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اضافه کرد: به دلیل تداوم خشکسالی، مدتهاست همکاران ما در ادارات محیط زیست آب و علوفه را به شکل دستی به زیستگاه های حیوانات منتقل می کنند تا جابه جایی ها در عرصه محیط زیست به کمترین میزان برسد.

سالاری گفت:در عین حال قانون،‌ راهکارهای لازم را برای پرداخت خسارت به کشاورزان آسیب دیده از حمله حیوانات در نظر گرفته است.

صدور پروانه میرشکاری

کارشناس مسوول اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی در خصوص نحوه پرداخت خسارات گفت: مطابق شیوه نامه های موجود در صورتی که جمعیت یک گونه جانوری مثل گراز در منطقه ای افزایش یافته و موجب بروز خسارت به ساکنان منطقه شود، اهالی می توانند برای تعدیل جمعیت این گونه "پروانه میرشکاری" دریافت کنند.

ایمان محمدی آبیز افزود: به عنوان نمونه برای یک منطقه در سال مجوز شکار برای پنج راس گراز صادر می شود که ممکن است مجوز شکار برای پنج نفر و یا مثلا ۲ نفر صادر شود و تعدیل جمعیت فقط به اندازه حذف پنج راس است.

وی گفت: با توجه به درخواست برای صدور پروانه میرشکاری در فریمان، امسال برای شکار ۹ راس گراز، پنج نفر مجوز میرشکاری دریافت کرده اند، البته ظرفیت شکار نیز در سال برای شهرستان فریمان ۴۲ راس گراز است.

کارشناس مسوول اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: اگر برای منطقه ای مجوز میرشکاری صادر شود اما شاهد خسارت مجدد از طرف گونه های جانوری باشیم و کشاورزان نیز اقدامات حفاظتی لازم نظیر نصب حفاظ و حصار را رعایت کرده باشند، می توانند نسبت به دریافت خسارت از محیط زیست اقدام کنند.

تشکیل ۵۷ پرونده تامین مالی خسارت حیوانات

محمدی آبیز ادامه داد: پس از درخواست برای خسارت، کارشناسان مربوطه از محیط زیست و نهادهای متولی از محل بازدید می کنند و اگر درخواست به تایید برسد پرونده برای تامین اعتبار ارسال خواهد شد.

وی گفت: طی پارسال و امسال ۵۷ پرونده دریافت خسارت در اداره کل حفاظت محیط زیست استان مورد تایید قرار گرفته است که بخش اعظم این درخواست خسارت ها، مربوط به گونه گراز بوده است.

کارشناس مسوول اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان رضوی خاطرنشان کرد: هم اکنون ظرفیت خوبی در بیمه نامه محصولات کشاورزی برای پرداخت خسارات ناشی از آسیب وارده از گونه های وحشی شامل کل و بز، قوچ و میش و دیگر گونه های جانوری دیده شده است که پرداخت خسارت در قالب بیمه نامه مزبور را تسهیل می کند.

بهانه های مختلف برای پرداخت نکردن خسارت گرازها

محمدی آبیز افزود: برای تسهیل در پرداخت خسارت به کشاورزان استان، پیشنهاد می شود گراز نیز به گونه های زیر پوشش بیمه نامه محصولات کشاورزی افزوده شود تا پرداخت خسارت به کشاورزان در زمان کوتاه و آسان تر انجام گیرد.

کشاورزان از این فرایند طولانی گاه بی اطلاع هستند و در کش و قوس دریافت خسارت دلسرد شده و عطای آن را به لقایش می بخشند.

حتی برخی مسوولان مدیریت جهاد کشاورزی فریمان گفته اند که محیط زیست به بهانه های مختلف از تایید خسارت حمله حیواناتی از جمله گراز به کشاورزان سر باز می زند.

بررسی ها نشان می دهد اگر درخواست کشاورزان برای تامین اعتبار پرداخت خسارت نیز تایید شده شود اما آنان موضوع را از طریق اداره محیط زیست پیگیری نکنند، ممکن است دریافت وجه خسارت ماه ها و شاید سالها به طول بینجامد مگر اینکه دهقان متضرر از گراز با داشتن وقت و حوصله کافی، دانش قضایی و صرف قدری هزینه دادرسی، مساله دریافت خسارت را به دادگاه بکشاند و بدین طریق محیط زیست را ناچار از تمکین از قانون کند.

شاید گریزی از شرایط اقلیمی و خشکسالی نباشد اما مسوولان استان می توانند با چیدن سازوکاری مناسب برای پرداخت صحیح و سریع خسارات کشاورزی، مرهمی هرچند کوچک بر زخم کشاورزان آسیب دیده از حمله وحوش بگذارند.

منبع؛ ایرنا