نوجوان آخرالزمانی در فضایی به‌سر می‌برد که درگیر آسیب اعتقادی شده است؛ به نوعی یک سرگردانی اعتقادی که نتوانسته باور‌های خود را شکل دهد. سبک زندگی نوجوانان و جوانان امروزی درحال دگرگونی است و برهمین اساس هر روز بسیاری از آن‌ها از سبک زندگی اسلامی و ایرانی فاصله می‌گیرند. با این وضعیت درسال‌های اخیر گرایش نوجوانان و جوانان به سرگرمی‌هایی، چون شب‌نشینی و پارتی‌ها، مد و مارک، گوش‌دادن به موسیقی پاپ خارجی و ایرانی، سفر‌های سیاحتی خاص، وبگردی و... زیاد شده که این امر نشان‌دهنده سبک زندگی مدرن جامعه ایرانی و به‌خصوص گرایش نوجوانان و جوانان به مدرنیته است.

دین‌گریزی و گرایش جوانان به فرهنگ غرب همواره دغدغه‌هایی را برای دینداران و خانواده‌های متدین به وجود آورده و تهدیدی برای نسل جوان محسوب می‌شود. نوجوانی دوره بسیار پراهمیت و حساسی است چراکه آنان نقش مهم و تعیین‌کننده‏ای در ساختن جامعه به عهده دارند و یکی از موارد مهم این دوره، تربیت دینی نوجوانان است.

دنیای نوجوانان و جوانان با بزرگسالان متفاوت است و این دوره را می ‏توان «تولدی دوباره» نامید؛ زیرا دگرگونی‌های عمیقی درشخصیت نوجوان وجوان به وجود می‌آید. ازهمین رو والدین نیز باید نسبت به این دوره توجه و حساسیت ویژه‌ای داشته باشند.

غلبه بی‌دینی بر دینداری در بین نوجوانان

یکی از علل مهم عقب‌ماندگی نوجوانان و جوانان ما در دهه‌های اخیر، خودباختگی به فرهنگ بیگانه و غرب و به‌خصوص فاصله‌گرفتن از باور‌ها و اعتقادات دینی و عمل‌نکردن به فرامین و دستورات صریح و نجات‌بخش قرآن‌کریم است.

روح‌ا... دوستی، کارشناس مذهبی با اشاره به کم‌اهمیت‌شدن نوجوانان نسبت به مسائل دینی گفت: علل گونانی ازجمله عدم آموزش کافی برای نوجوانان، الگو‌های موجود برای آنان، رفتار والدین و همسالان و کسب آموزه‌های منفی از طریق فضای مجازی، در کم‌اهمیت‌شمردن دین توسط نوجوانان نقش دارند. البته نقش رسانه هم در تولیدات مذهبی به لحاظ افزایش غنای دینی، مطلوب نیست که بتواند در سبک زندگی دینی مردم موثر باشد.

وی می‌افزاید: نوجوانان الگو‌های خود را سلبریتی‌ها قرار دادند. از طرفی رفتار والدین در برخورد با آنان ناآگاهانه است و به‌اصطلاح سختگیری‌های خاصی را در این زمینه برای این قشر در نظر می‌گیرند. در فضای مجازی هم شاهد آموزه‌های مخربی همچون غلبه بی‌دینی بر دینداری هستیم.

نقش خانواده و فضای مجازی در تربیت دینی نوجوانان

مؤلفه‌های بسیاری در تربیت دینی جوانان و نوجوانان اثرگذار است و توصیه‌هایی در دین اسلام به ضرورت تربیت وجود دارد. این کارشناس ضمن بیان نقش خانواده و فضای مجازی درباره آموزه‌های دینی عنوان می‌کند: «خانواده‌ها شناخت کافی از نوجوانان ندارند و در برابر سؤالات آنان به‌صورت منفعل عمل می‌کنند. خانواده دارای دو نقش در این خصوص است. والدین باید الگو باشند تا نوجوان اثر دینداری را در آنان ببیند. از طرفی محبوبیت والدین بسیار حائز اهمیت است چراکه در هفت سال ابتدایی فرزندان، باید به آنان محبت شود تا در دوران نوجوانی آن پذیرش لازم را داشته باشد.»

دوستی بر این باور است که در فضای مجازی اتفاقات مختلفی رخ می‌دهد و متاسفانه تمسخر دین و دینداری در این فضا بسیار دیده می‌شود.

وی تصریح می‌کند: در فضای مجازی، به افراد مذهبی جلوه منفی می‌دهند. همچنین رواج بی‌بندوباری و شبهات در شبکه‌های اجتماعی ازجمله اینستاگرام را در این فضا شاهد هستیم. از طرفی نباید والدین در ارتباط با نوجوانان به‌صورت مستقیم وارد چالش شوند بلکه باید به‌دنبال ابزار و اهرم‌هایی باشند که به‌صورت غیرمستقیم با آنان رفتار کنند، مثلا با استفاده از ابزار‌هایی همچون گروه همسالان، کتاب، داستان و ... که مورد پذیرش آنان باشد.

راهکار‌ها و اشتباهات رایج در تربیت دینی نوجوانان

بحث هویت‌بخشی و ایجاد هویت در مسیر تربیتی دینی بسیار مهم است و پدر و مادر‌ها می‌توانند با پررنگ‌کردن این جایگاه، ارائه مسئولیت و راهکار‌های مختلف دیگر، نوجوانان را در مسائل مختلف تربیت دینی، همراهی و ترغیب کنند.

این کارشناس از راهکار‌های تشویق نوجوانان به سمت مسائل دینی این‌گونه می‌گوید: «منشأ آموزه‌های دینی از دوران کودکی شکل می‌گیرد و نباید در این دوره کودکان را از خدا بترسانیم، بلکه آنان باید خدا را دوست داشته باشند؛ اما والدین گاهی خردسالان را در برابر خدا قرار می‌دهند. از سوی دیگر هم‌سن‌ و‌ سالان برای قشر نوجوان بسیار اهمیت دارد و والدین باید مدارسی را انتخاب کنند که معلم پرورشی حاذقی داشته باشد. البته مجموعه‌هایی هم با عنوان دینداری سالم در قالب تشکل‌های مختلفی همچون هیات مذهبی، بسیج و... وجود دارد. نوجوانان در این مجموعه‌ها در معرض انواع و اقسام آموزه‌های دینی با روش‌های مختلفی قرار می‌گیرند.»

طبق اظهارات دوستی، اشتباهات رایجی در تربیت دینی نوجوانان همچون اهمال‌کاری در شناخت دین به آنان، آشنا نبودن با کارکرد دین و عملکرد ضعیف متدین‌ها وجود دارد.

او می‌گوید: «تخریب نماد‌های دین توسط دشمن ازجمله روحانیت، اماکن مقدس مذهبی و هیات که هجمه‌های بسیاری بر این‌ها وارد شده است نوجوانان زیادی را تحت تاثیر قرار داد. البته جذاب‌سازی دینی هم در این زمینه صورت نگرفته است.»

روح‌ا... دوستی، کارشناس مذهبی معتقد است که زمانی شیطان‌پرستی وارد جامعه شد، در ابتدا نمادهایش را توزیع و پس از آن تفکرات را القا کرد و این موضوع در خصوص آموزش‌ها و گرایش نوجوانان به مسائل دینی نیز مطرح است و باید نماد‌های دینی همچون چادرنماز و سجاده‌های زیبا، مراسم تکلیف دختران و... درکشور افزایش پیدا کند چراکه هرچه این نماد‌ها بیشتر شود احساس تعلق نوجوانان به دین بیشتر خواهد شد.

منبع: جام جم