گیاهان دارویی حاوی متابولیت‌های ارزشمند مختلفی مانند ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی و اسانس هستند که از اجزای اصلی گیاهان بوده و با اثرات درمانی، آنتی‌اکسیدانی و خواص دارویی این گیاهان مرتبط هستند. این ترکیبات به روش‌های مختلفی استخراج و سنجش شده و در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، صنایع دارویی و صنایع آرایشی- بهداشتی کاربرد‌های وسیعی دارند. این ترکیبات آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد را در دستگاه‌های زنده کاهش می‌دهند.

مجید قربانی نهوجی، محقق و عضو هیئت‌علمی این پژوهشکده در این خصوص اظهار کرد: تنوع زیستی و گوناگونی سیانوباکتری‌ها کشور بسیار قابل‌توجه است. این موجودات تک‌سلولی که به جلبک‌های سبز- آبی هم شناخته می‌شوند در تمامی رویشگاه‌های آب‌وخاکی و در نواحی مختلف آب و هوایی کشور وجود دارند و از قابلیت‌های بسیاری برخوردار هستند. پژوهش‌های متعددی که تاکنون انجام‌شده است به‌خوبی نشان می‌دهد که استفاده از برخی موجودات ریز سلولی به‌عنوان محرک‌های زیستی باعث افزایش توان‌زیستی و میزان مواد مؤثره در گیاهان می‌شود. 

وی افزود: ازجمله مؤثرترین این نوع محرک‌های زیستی می‌توان به سیانوباکتری‌ها اشاره کرد که گروه مهمی از میکروارگانیسم‌ها را در میکرو فلور خاک بستر گیاهان تشکیل می‌دهند. این دسته موجودات تک سلولی می‌توانند به‌عنوان محرک زیستی و جهت افزایش کارایی در تولید گیاهان دارویی مورداستفاده قرار گیرند.

قربانی نهوجی با اشاره به تحقیقات متعدی که با همکاری پژوهشگران پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و دانشکده علوم و فناوری‌های زیستی دانشگاه شهید بهشتی انجام‌شده است، بیان کرد: اثر محرک‌های زیستی سیانوباکتریایی بر روی گیاهان دارویی مختلفی موردبررسی قرارگرفته و روند افزایش کمیت و کیفیت تولید و بازده اقتصادی تولید گیاهان دارویی در محیط‌های آزمایشگاهی و مزرعه‌ای به‌خوبی نشان داده‌شده است. 

وی خاطرنشان کرد: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده نشان داده شد که محرک‌های سیانوباکتریایی به‌طور قابل‌توجهی باعث افزایش عملکرد زیست‌توده گیاهی و میزان اسانس تولیدی شدند. این نتایج مشخص میکند که با اعمال محرک‌های سیانوباکتریایی، افزایش معنی‌داری در تولید انبوه گیاهان و همچنین میزان ترکیبات فیتوشیمیایی نسبت به گیاهان شاهد مشاهده میشود. دریکی از آخرین نتایج منتشرشده از این گروه همکار، کارایی تولید گیاه همراه با افزایش میزان تولید میزان متابولیت‌های ارزشمند دارویی در گونه‌های مختلفی از گیاه دارویی و اقتصادی نعنا مورد ارزیابی قرارگرفته است.

ترکیبات مؤثره شاخص در اسانس گیاهان مطالعه شده شامل منتول، منتون، پولگون و پیپیریتنون بودند که از جمله ترکیبات گرانبها در اسانس گونه‌های موردمطالعه بوده و موجبات افزایش اثرات درمانی و آنتی‌اکسیدانی در گیاهان دارویی موردمطالعه می‌شوند.

دکتر قربانی نهوجی تصریح کرد:استفاده از ظرفیت تنوع زیستی سیانوباکتریایی کشور میتواند زمینه‌ساز استفاده از آن‌ها به‌عنوان محرک‌های زیستی مؤثری باشد که قادر به افزایش قابل‌توجهی در تولید مواد اولیه و همچنین افزایش پتانسیل درمانی گیاهان دارویی کشور هستند. با توجه به اهمیت گیاه نعنا در چرخه اقتصادی گیاهان دارویی ایران و سطح زیر کشت بالای این گیاه در سراسر کشور، این روش می‌تواند به‌عنوان یک‌راه حل ایمن و اقتصادی برای تولیدکنندگان و کلیه صنایع وابسته به گیاهان دارویی در نظر گرفته شود. علاوه بر این، مزیت‌های زیست‌محیطی این روش برای حفظ منابع آبی و منابع طبیعی کشور بسیار قابل‌توجه است.