هفته کتاب، مجالی برای گفت‌وگو در جهت ارتقای فرهنگ است

مهرداد عربستانی؛ انسان‌شناس، مردم‌شناس و استاد دانشگاه تهران گفت: رویداد‌های فرهنگی، مانند جوایز علمی - فرهنگی که در قالب مسابقه برگزار می‌شوند، برای تولید آثار با کیفیت عملی و فرهنگی نوعی رقابت ایجاد می‌کنند که از منظر کلی می‌تواند مشوقی برای افزایش کیفیت این آثار و ارتقای آثار علمی و فرهنگی باشد. مسلماً آثاری که در چنین مسابقاتی مورد تشویق قرار گرفته و جوایزی به آن‌ها تعلق می‌گیرد، علاوه بر اینکه افتخاری برای صاحب اثر قلمداد می‌شود، به دیده شدن این آثار و ترویج آثاری با استاندارد بالا کمک می‌کنند.

نویسنده کتاب «سر سکون» افزود: نکته بسیار مهم این است که شیوه برگزاری و به خصوص شیوه انتخاب آثار برتر در اعتبار چنین جوایزی و ارتقای آثار کیفی بسیار حائز اهمیت است. اعتبار این گونه مسابقات به طور مستقیم در گرو اعتبار سازمان برگزارکننده و اطمینان حوزه علمی و فرهنگی از کاربست معیار‌های دقیق در انتخاب آثار است. در غیر این صورت، ارزش و اعتبار چنین مسابقاتی زایل شده و نقش مورد نظر را ایفا نخواهد کرد، لذا لازم است که سازمان‌های برگزار کننده به این امر مهم، یعنی تثبیت اعتبار این مسابقات، دقت کافی داشته باشند. از طرف دیگر اثر انواع رویداد‌های فرهنگی در همبستگی اجتماعی، اگر اصولاً به چنین نقشی برای این رویداد‌ها قائل باشیم، به فراگیری و شمول اینگونه رویداد‌ها بستگی دارد.

عربستانی ادامه داد: منظور از شمول و فراگیری، پوشش تمام گرایش‌های فرهنگی و علمی متنوع در کشور است که باعث می‌شود تمام این تنوعات در کنار یکدیگر قرار گرفته و به رسمیت شناخته شوند. در این صورت چنین رویداد‌هایی می‌توانند به طریقی- مستقیم یا غیر مستقیم- به همبستگی اجتماعی، کمک کنند. به نظرم نقش رویداد‌های فرهنگی در همبستگی، ارتباط مستقیم با فراگیری و شمول این رویداد‌ها به معنای پوشش و صدا دادن به تنوعات علمی، فرهنگی و سلیقه‌های متنوع دارد.

نویسنده کتاب «مقدمه‌ای بر انسان‌شناسی دین» در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته تنوعات در جوامع باید به رسمیت شناخته شود، گفت: یکی از ملزومات همبستگی اجتماعی این است که تنوعات یک جامعه مفروض از حیث فرهنگی، قومی، زبان، سلایق متفاوت، سبک‌های زندگی، سلایق و جهت‌گیری‌های سیاسی، سبک‌های دین‌ورزی، تفاوت‌های نسلی، طبقات اجتماعی و... از طریق درک و احترام متقابل علیرغم تفاوت ها، به رسمیت شناخته شده و صدایشان شنیده شود. به این ترتیب این رویداد فرهنگی تبدیل به رویدادی ملی و فراگیر می‌شود که همه این تنوعات می‌توانند انعکاس خود را در آن بیابند و به آن احساس تعلق کنند. در آن صورت با لحاظ کردن این امر، یعنی رویکرد شمولگرایی در سازماندهی این رویدادها، می‌تواند قدمی در راستای ایجاد همبستگی ملی باشد.

عربستانی همچنین با تاکید بر اینکه هفته کتاب و رویداد‌های مشابه، بالقوه می‌توانند فضایی گفت‌وگویی را ترویج کنند، ادامه داد: اصولاً هر رویدادی که قادر باشد فضایی برای تعاملات فرهنگی آزاد را ایجاد کند، مجالی برای گفتگو و ارتقای فرهنگی است. از آن روی که تعامل فرهنگی بر اساس تعریف فضایی دور از خشونت و همراه با طمأنینه، شنیدن و شنیده شدن است، چنین فضایی می‌تواند تعارض‌ها و سوء تفاهمات را به فضایی تعاملی و گفت‌وگویی تبدیل کند.

گفتنی است که سی‌ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «آینده خواندنی است» از بیست‌وسوم تا سی‌ام آبان‌ماه ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.