دکتر جواد حاتمی استاد دانشگاه تهران در نشست تخصصی هوش مصنوعی و خلاقیتهای انسانی که در سالن همایش مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد، گفت: فضای زندگی انسان در سالهای اخیر دچار تغییراتی اساسی شده است. این تغییرات از سه جهت با تغییرات سایر دورهها متفاوت است.
وی هوشمند شدن، مجازی شدن و شبکهای شدن را از جنبههای تغییر در دنیای معاصر دانست و گفت: دنیایی که در آن زندگی میکنیم به سرعت در حال مجازی شدن، شبکهای شدن و هوشمند شدن است به گونهای که امروزه بخش قابل توجهی از جمعیت جهان، بسیاری از امور روزمره خود را از طریق تلفنهای هوشمند و با استفاده از برنامههای کاربردی برخط انجام میدهند.
حاتمی با بیان اینکه بسیاری از این برنامهها هوشمند هستند، ادامه داد: طراحی این برنامهها به گونهای است که بسیاری از وظایفی که پیش از این برعهده مغز انسان بوده است را انجام میدهند. به بیان دیگر فناوریهای جدید امکان برونسپاری برخی از تواناییهای شناختی را فراهم کرده است و این امر موجب شده تا ذهن درگیر فرایندهای پیچیده دیگری شود.
این استاد دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: این برونسپاری ابتدا در زمینه فرایندهای شناختی ساده مثل حافظه، توجه یا جهتیابی صورت گرفته است، اما گسترش هوش مصنوعی امکان برونسپاری فرایندهای شناختی سطح بالاتر را هم فراهم کرده است.
وی با تاکید بر اینکه دستهبندی، حل مساله، تشخیص عواطف و حتی خلقکردن را هم میتوان با کمک برنامههای هوشمند انجام داد، یادآور شد: تجربه برونسپاری فرایندهای شناختی سطح بالا، تجربه جدیدی برای ذهن یا مغز انسان است و به احتمال قوی افزایش این روند در سالهای آینده تاثیر جدیتری بر ذهن و رفتار انسان خواهد گذاشت. اما تجربههای دیگری هم هستند که برای ذهن انسان جدید هستند. برای مثال میتوان به مواردی مانند «دریافت حجم اطلاعات فراتر از توانایی مغز»، «تعامل و ارتباط با گروههای انسانی بیش از ۱۵۰ نفر»، «تجربه همزمان دنیاهای فکری ناهمگون»، «حضور در یک نظام اطلاعاتی غیرسلسله مراتبی»، «مخدوش شدن مرز واقعیت و مجاز» و «امکان داشتن هویت مجازی مستقل از هویت فیزیکی» اشاره کرد.
وی تاکید کرد: بهنظر میرسد پس از افزایش کمی حضور انسان در این فضای مدرن، کیفیت حضور او نیز در حال تغییر است. در سالهای اخیر مطالعات متعددی در زمینه تاثیر این تغییرات بر جنبههای مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسانها انجام گرفته است. اما سوالی که کمتر توجه قرار گرفته است این است که آیا این تغییرات میتواند بر ساختارذهن و مغز هم تاثیر بگذارد و آیا محیط اطلاعاتی جدیدی که هوشمند، مجازی و شبکهای است میتواند موجب تغییراتی در ساختار مغز یا سازمانیافتگی ذهن شود؟